در حافظه موقت ذخیره شد...
نوسازی مسکن در بافت‌های فرسوده بهترین و سریع‌ترین روش تولید مسکن
در دولت سیزدهم بسته‌های تشویقی در قالب ارائه تسهیلات بانکی ارزانقیمت و تخفیف در تسریع صدور مجوزهای شهرداری برای متقاضیان در نظر گرفته شده است
رشد سریع شهرها و توسعه کالبدی آن از یک سو و عدم برنامه‌ریزی مناسب تأمین مسکن برای گروه‌های مختلف درآمدی بویژه کم‌درآمدها و خارج شدن بخشی از مناطق شهری از چرخه اقتصاد شهری از سوی دیگر، موجب بروز بیماری‌های شهری از جمله شکل‌گیری بافت‌های فرسوده و سکونتگاه‌های غیررسمی بخصوص در کلانشهرها شده است که این دو گونه بافت، خود زاینده بسیاری از مشکلات شده و مسائل و پیچیدگی‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و شیوه زندگی خاص خود را به وجود آورده است. در واقع این بافت‌ها به دلیل نبود میزان سرانه استاندارد یا دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی، وجود مشکلات اجتماعی، امنیتی و آسیب‌پذیری در برابر زلزله، سیل و آتش‌سوزی و نیز عدم تطابق با زندگی امروزین شهری، دارای مشکلات روبنایی و زیرساختی هستند. هرچند مدیران شهری و مسئولان دولتی همواره به دنبال رفع این معضل بوده‌اند اما آمارها گواه چیز دیگری است و نشان از توسعه این بافت‌ها خصوصاً در کشورهای در حال توسعه دارد.
می‌توان گفت مهم‌ترین عامل تأثیرگذار در افزایش بافت‌های فرسوده شهری به عدم توانایی مالکان برای نوسازی، عدم رغبت سازندگان برای ورود به ساخت‌وساز در این بافت‌ها به دلیل نداشتن صرفه اقتصادی و نبود حلقه‌های واسط میانی است که بتواند این دو گروه را به یکدیگر متصل کند.
علاوه بر این، مشکلات و تنگناهای موجود در زمینه جذب منابع مالی پروژه‌های نوسازی بافت‌های فرسوده شهری و عدم شناسایی شیوه‌های مناسب تأمین مالی باعث شده پروژه‌های نوسازی با کمبود منابع مالی مواجه شده و از قابلیت لازم برای اجرا برخوردار نباشند.
با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری در خصوص توجه فوری به نوسازی بافت‌های فرسوده نظیر این جمله؛ «ما باید کارهای اولویت‌دار و فوری را مورد اهتمام ویژه قرار دهیم که از جمله آنها نوسازی بافت‌های فرسوده است»، در دولت مردمی سیزدهم 4 بسته تشویقی (اداری، مالی، شهرسازانه و زمین معوض) در قالب ارائه تسهیلات بانکی ارزانقیمت و بدون سرمایه‌گذاری، تخفیف و تسریع در صدور مجوزهای شهرداری و اعمال مشوق شهرسازانه شامل تسهیل تأمین پارکینگ، صدور پروانه برای قطعات کمتر از حد نصاب تفکیک و تراکم‌های ترجیحی و نظایر آن از ابزارهای حمایتی به شمار می‌رود که برای این امر در نظر گرفته شده است.
یکی از مهم‌ترین بسته‌های تشویقی که تاکنون برای این منظور تدوین شده، بسته تشویقی کالبدی 19بندی مصوب شورای‌عالی شهرسازی و معماری است که به منظور حمایت از ساکنان، سازندگان خرد و کلان و توسعه‌گران از سوی وزیر راه‌وشهرسازی به استانداران ابلاغ شده است.
این بسته تشویقی شهرسازانه از ظرفیت‌های بسیار خوبی برخوردار است که از جمله می‌توان به انعطاف‌پذیری نسبت به شرایط ویژه هر شهر، دارا بودن رویکرد نوسازی محله‌ای، توانمندسازی اقتصادی ساکنان بافت فرسوده از طریق انعطاف‌پذیری در ضوابط استقرار کاربری‌ها و با رویکرد درهم‌تنیدگی مسکن و اشتغال و ایجاد ارزش افزوده روی دارایی‌های ساکنان و افزایش کیفیت فضای سکونت اشاره کرد. همچنین گره‌گشایی در صدور پروانه برای پلاک‌های مسکونی ریزدانه و کمتر از 50 مترمربع زیر حد نصاب تفکیک و ساخت این واحدها و افزایش نفوذپذیری محله، از دیگر ویژگی‌های دیگر این مصوبه محسوب می‌شود.
مصوبه مذکور اسفندماه سال گذشته توسط مهرداد بذرپاش وزیر راه‌وشهرسازی ابلاغ شد. او این مصوبه را «فرصتی برای ساخت 4 میلیون واحد مسکونی پایدار» در کشور دانست. البته از مهر سال 1401 بسیاری از شهرداری‌ها اجرای این مصوبه را آغاز کرده‌اند و خوشبختانه آمارها نشان از آن دارد در تمام شهرهایی که اجرای بسته را شروع کرده‌اند، شاهد رشد ۱۰ تا ۴۳۰ درصدی در صدور پروانه‌های ساختمانی بوده‌ایم.
برای اعطای مشوق‌های شهرسازانه هیچ مانعی وجود ندارد و صرفاً برای اعمال تراکم‌های تشویقی لازم است شهرداری‌ها محلات مشمول را مشخص کنند که عمدتاً محلات بافت فرسوده را شامل می‌شود. برای همین منظور لازم است شهرداری‌ها تا پایان خرداد، محلات مشمول بسته‌های تشویقی شهرسازانه را در کمیسیون ماده پنج استان مصوب کنند. برای اعمال سایر بندهای مصوبه هیچ پیش‌شرطی وجود ندارد.
مقام عالی وزارت راه‌وشهرسازی سیاست‌های پنجگانه این وزارتخانه در حوزه تولید مسکن را نوسازی بافت فرسوده، بازتنظیم تراکم‌های شهری، ساخت مجتمع‌ها و شهرک‌های مسکونی، مسکن روستایی و واگذاری زمین به متقاضیان برای تولید مسکن برشمردند که در این میان نوسازی مسکن در بافت‌های فرسوده را بهترین و سریع‌ترین روش تولید مسکن اعلام نمودند که در این راستا شرکت بازآفرینی شهری ایران مهم‌ترین اولویت خود را نوسازی مسکن در بافت‌های فرسوده و حمایت از مردم و بخش خصوصی برای شتاب‌بخشی به امر نوسازی قرار داده است، زیرا بافت‌های فرسوده از حداقل خدمات زیربنایی و روبنایی برخوردارند و به همین دلیل ساخت‌وساز در این بافت‌ها نسبت به ساخت شهرک‌های جدید هزینه کمتری دربر خواهد داشت. ن
کته مهم در خصوص نوسازی بافت‌های فرسوده این است که افراد محله یکدیگر را می‌شناسند و هویت و فرهنگ محله پابرجا می‌ماند.
دیدگاه وزیر راه‌وشهرسازی در خصوص نوسازی در بافت‌های فرسوده مثبت است و عنوان کردند که «نوسازی در بافت‌های فرسوده از کمترین آسیب برای تأمین مسکن برای مردم برخوردار است.»
شرکت بازآفرینی شهری ایران نیز به منظور بهبود و تسریع در نوسازی املاک واقع در محدوده‌های هدف، بازآفرینی سامانه «ستاد ملی بازآفرینی شهری» را راه‌اندازی کرده است. هم‌اکنون این سامانه از طریق شهرداری‌های سراسر کشور جهت ثبت و درج اطلاعات کامل نوسازی و بازسازی بناهای واقع در بافت‌های فرسوده در اختیار شهرداری‌های استان‌های کشور قرار گرفته است. چنانچه شهرداری‌های سراسر کشور در خصوص درج آمار و اطلاعات مربوط به حوزه بازآفرینی شهری خود در این سامانه اهتمام کامل داشته باشند، یقیناً می‌‌توانیم رصد دقیق و کاملی از وضعیت نوسازی بناهای فرسوده در کل کشور به دست آوریم.