پایان سال‌های صِفر
بانک مرکزی با اعلام تحقق رشد اقتصادی 4 درصدی در سال 1401 از تداوم رشد فعالیت‌های اقتصادی در دولت سیزدهم پس از 8 سال درجا زدن اقتصاد در دولت گذشته خبر داد
تسهیل مسیر رشد اقتصادی و رونق تولید در بخش‌های مختلف فعالیت‌های اقتصادی در کشور را می‌توان به عنوان یکی از اهداف دولت سیزدهم عنوان کرد. اقتصاد ایران در طول یک دهه اخیر به دلیل ناکارآمدی دولت روحانی به طور متوسط رشد اقتصادی متوسط صفر درصد را تجربه کرد. دولت سیزدهم از ابتدای روی کار آمدن تلاش کرد تا مسیر رشد تولید را هموار کند. روز گذشته بانک مرکزی تحقق رشد اقتصادی 4.0 درصدی را در سال 1401 در امتداد رشد اقتصادی 4.4 درصدی سال 1400 اعلام کرد و این تداوم رشد اقتصادی حکایت از ادامه رشد فعالیت‌های اقتصادی در کشور دارد. همچنین رشد تولید ناخالص داخلی در تمام فصول سال 1401 از روندی صعودی برخوردار بوده، به نحوی که از فصل اول تا پایان فصل چهارم سال مزبور، میزان رشد اقتصادی کشور به ترتیب برابر با 1.9 درصد، 3.9 درصد، 4.9 درصد و 5.3 درصد بوده است. رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در سال 1401 معادل 6.7 درصد و در دو زیربخش «ماشین‌آلات» و «ساختمان» به ترتیب 15.4 و 1.2 درصد بوده است؛ این در حالی است که رشد مؤلفه مزبور در سال 1400 معادل صفر درصد بود و ثبت این آمار نشان از شروع مسیر رشد در این دو بخش در دولت سیزدهم دارد. به گزارش «ایران اقتصادی» بر اساس آمارهای ارائه شده توسط بانک مرکزی؛ بر اساس محاسبات مقدماتی اداره حساب‌های اقتصادی این بانک، تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه (به قیمت‌های ثابت سال 1395) در سه ماهه چهارم سال 1401 به رقم 3596.8 هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به سه ماهه چهارم سال 1400، رشد 5.3 درصدی را نشان می‌دهد. همچنین رشد اقتصادی بدون نفت طی دوره مذکور معادل 4.7 درصد بوده است. بررسی وضعیت سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی (به قیمت‌های ثابت سال 1395) مبین آن است که در سه ماهه چهارم سال 1401 «تشکیل سرمایه ثابت ناخالص» از رشد 6.0 درصدی نسبت به دوره مشابه سال قبل از آن برخوردار شده است؛ به طوری که در دوره مورد گزارش، رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در دو زیربخش «ماشین‌آلات» و «ساختمان» به ترتیب معادل 10.6 و 3.2 درصد بوده است.
رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در سال 1401 معادل 6.7 درصد و در دو زیربخش «ماشین‌آلات» و «ساختمان» به ترتیب 15.4 و 1.2 درصد بوده است؛ این در حالی است که رشد این مؤلفه در سال 1400 معادل صفر درصد بود. از این بابت رشد مخارج سرمایه‌گذاری در سال 1401 حاکی از اصلاح چشم‌انداز مثبت فعالین اقتصادی و بهبود ظرفیت‌های تولید در سال‌های آتی است. در مجموع عملکرد تولید ناخالص داخلی کشور به قیمت پایه در سال 1401 «با احتساب نفت» و «بدون احتساب نفت» به قیمت‌های ثابت سال 1395 به ترتیب به 15154.0 و 13881.8 هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به سال قبل از آن به ترتیب با افزایش 4.0 و 3.5 درصدی همراه بوده است. تحقق رشد اقتصادی 4.0 درصدی در سال 1401 در امتداد رشد اقتصادی 4.4 درصدی سال 1400، حکایت از تداوم رشد قابل قبول فعالیت‌های اقتصادی در کشور دارد. شایان ذکر است رشد تولید ناخالص داخلی در تمام فصول سال 1401 از روندی صعودی برخوردار بوده، به نحوی که از فصل اول تا پایان فصل چهارم سال مزبور، میزان رشد اقتصادی کشور به ترتیب برابر با 1.9 درصد، 3.9 درصد، 4.9 درصد و 5.3 درصد بوده است. بر اساس این گزارش، برآورد ارزش افزوده فعالیت‌های مختلف اقتصادی در سال 1401 نشان می‌دهدکه علت عمده افزایش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی را باید در افزایش ارزش افزوده فعالیت‌های «صنعت»، «عمده فروشی، خرده فروشی و تعمیر وسایل نقلیه موتوری»، «حمل و نقل و انبارداری»، «نفت و گاز» و «اطلاعات و ارتباطات» جست‌و‌جو کرد؛ به طوری که سهم ارزش افزوده هر یک از فعالیت‌های مذکور در نرخ رشد 4 درصدی تولید ناخالص داخلی طی سال 1401 به ترتیب معادل 1.4، 0.8، 0.8، 0.8 و 0.4 واحد درصد برآورد شده است. در سال 1401 ارزش افزوده گروه کشاورزی به قیمت‌های ثابت سال 1395 به میزان 1578.8 هزار میلیارد ریال برآورد گردید که نسبت به سال قبل 1.1 درصد افزایش یافته است. برآوردهای انجام شده در این زمینه با توجه به آمارهای پایه دریافتی از وزارت جهاد کشاورزی حاکی از آن است که تولید محصولات زراعی و باغی در سال 1401 نسبت به سال قبل به ترتیب 3.4 و 0.2- درصد و تولید محصولات اصلی دامی 2.7 درصد تغییر یافته است. همچنین بر اساس محاسبات اولیه، ارزش افزوده گروه نفت در سال 1401 به قیمت‌های ثابت سال 1395 به میزان 1272.2 هزار میلیارد ریال برآورد شد که گویای رشد 10 درصدی نسبت به سال قبل است. نتایج حاصل از محاسبات مقدماتی در این زمینه نشان دهنده آن است که افزایش نرخ رشد ارزش افزوده این گروه طی دوره مذکور، ناشی از افزایش تولید و صادرات نفت خام و گاز طبیعی و همچنین صادرات میعانات گازی نسبت به سال قبل بوده است. گروه صنایع و معادن در سال 1401 از نرخ رشدی معادل 6.5 درصد برخوردار شد که در مقایسه با سال قبل 5.4 واحد درصد افزایش یافته است و در نتیجه سهمی معادل 1.6 واحد درصد از نرخ رشد 4 درصدی اقتصاد را در دوره مورد بررسی به خود اختصاص داده است.
تغییر ریل در روند تشکیل سرمایه
در یک دهه گذشته تشکیل سرمایه و تولید ناخالص داخلی کشور با رشدهای پایین و بعضاً منفی روبه‌رو بوده است. نتایج عدم ثبات در شرایط اقتصاد کلان به دلیل ناکارآمدی و بی‌برنامگی دولت گذشته در کاهش سرمایه‌گذاری و تولید و همچنین ترغیب فعالان اقتصادی به فعالیت‌های سفته بازانه در دهه 90 قابل مشاهده است. بر اساس آمارهای بانک مرکزی متوسط نرخ رشد یک دهه اخیر تشکیل سرمایه ثابت ناخالص کل، ماشین‌آلات و ساختمان طی دوره 1391 تا 1400 به‌ترتیب معادل 6.9-، 9.1- و 5.2- درصد بوده است. البته بر اساس آمار بانک مرکزی سال 1401 میزان سرمایه‌گذاری یا همان تشکیل سرمایه ثابت ناخالص با رشد 6.7 درصدی، رکورد این شاخص را در طول یکسال اخیر زده است.
بـرش
در سال 1401 رشد بخش کشاورزی 1.1 درصد، نفت و گاز 10 درصد،
معدن 2.8 درصد، صنعت 9.5 درصد، ساختمان 1.2 درصد
و خدمات 2.7 درصد بوده است.