شناسه یکتای کسبوکار، کلید رشد و توسعه اقتصادی کشور
جواد حسین‌زاده
معاون بهبود فضای کسبوکار مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی
در دنیای امروز یکی از ابزارهای حیاتی در مسیر پرشتاب تکنولوژی و توسعه شناسه‌های یکتا هستند. «شناسه یکتای کسبوکار» یا به اختصار BIN Business Identification Number)) ابزاری برای رصد، بهبود و توسعه فضای کسبوکار هر کشور است. در این یادداشت قصد داریم به طور خلاصه به بررسی معنا و مزایای شناسه یکتای کسبوکار به همراه مثال‌های جهانی مربوطه، به بهره‌برداری از آن پرداخته و نیز اقداماتی را که برای پیاده‌سازی موفق این نظام کدگذاری جدید در کشور لازم است، مورد بررسی قرار دهیم.
شناسه یکتای کسبوکار یک عدد یا کد منحصربه‌فرد است که به هر شرکت یا کسب‌و‌کاری اختصاص می‌یابد؛ همان‌گونه که هر فرد حقیقی در ایران با «شماره ملی» و هر مکان با «کدپستی» شناسایی می‌شود. این کد به‌عنوان یک شناسه رسمی و قابل تأیید استفاده می‌شود تا شرکت‌ها و دولت‌ها بتوانند کسب‌وکارها را شناسایی و مدیریت کنند. شناسه یکتای کسبوکار معمولاً شامل اطلاعاتی مانند نام کسبوکار، نوع فعالیت، شماره مالیاتی، واحد ثبتی و... است.
از مزایای شناسه یکتای کسبوکار می‌توان به افزایش شفافیت، ایجاد دسترسی به خدمات و بهبود شرایط جذب سرمایه‌گذاری اشاره کرد. در خصوص افزایش شفافیت، این شناسه به دولت و سازمان‌های مرتبط امکان مدیریت و نظارت دقیق‌تری بر کسب‌وکارها می‌دهد. از طرفی با اطلاعات به‌روز و دقیق در دسترس بانک‌ها و دیگر نهادها، دسترسی به خدمات بانکی و مالی بهبود می‌یابد. همچنین به شرکت‌ها اجازه می‌دهد به راحتی از خدمات دولتی، بانکی و مالی استفاده کنند. این شناسه باعث ساده‌تر شدن فرایندها و کاهش هزینه‌ها می‌شود و در نهایت وجود این شناسه به سرمایه‌گذاران اطمینان می‌دهد که با شرکت‌های شناسنامه‌دار و قانونی مواجه هستند. کشورهای زیادی در راستای بهبود فضای کسبوکار این سیستم را طراحی و پیاده‌سازی کرده‌اند. این شناسه در کشور «سوئد» به‌عنوان یک کد یکتا در کسب‌وکارها به کار می‌رود و به دولت و نهادهای مرتبط کمک می‌کند به بهترین شکل ممکن کسب‌وکارها را در مسیر دستیابی به توسعه اقتصادی مطلوب مدیریت کنند. در کشور استرالیا نیز این کد به شرکت‌ها اجازه می‌دهد مالیات‌شان را اعلام کنند و معاملات مالی خود را انجام دهند. به این ترتیب سرمایه‌گذاران اعتماد بیشتری به کسب‌وکارها در استرالیا دارند و این کشور توانسته است سرمایه‌گذاری‌های بزرگی را جذب کند.
برای پیاده‌سازی شناسه یکتای کسبوکار در کشور اقدامات متنوعی از جمله توسعه زیرساخت‌ها، تعیین استانداردها، آموزش و آگاهی‌رسانی، حفاظت از محرمانگی اطلاعات شخصی و همکاری بخش‌های مختلف لازم است.
ایجاد سیستم شناسه یکتای کسبوکار علاوه بر نیاز به توسعه زیرساخت فنی و فناوری مانند سیستم‌های مختلف پایگاه داده‌ها و نرم‌افزارهای مرتبط با مدیریت، مستلزم تعیین و استفاده از استانداردهای مشخصی برای تخصیص و مدیریت این شناسه‌هاست. این استانداردها باید شامل فرایندهای ثبت، به‌روزرسانی و اطلاعاتی دقیق در سایر فرایندهای مربوطه باشند. بر این اساس بحث آموزش و آگاهی‌رسانی به منظور توجیه و آموزش کسب‌وکارها و افراد مرتبط برای استفاده صحیح از شناسه یکتای کسبوکار بسیار مهم است. از سوی دیگر اطلاعات مرتبط با شناسه یکتای کسبوکار بسیار حساس هستند و باید به دقت محافظت شوند. این موضوع شامل امنیت داده‌ها و پروتکل‌های حفاظتی مختلف می‌شود، بنابراین اطلاع‌رسانی و ارائه آموزش‌های هدفمند به کسب‌وکارها و فعالان ذیربط برای حفاظت از اطلاعات شخصی می‌تواند در پذیرش و توسعه این سیستم کمک کند. خوشبختانه مقدمات و مطالعات لازم برای تعریف و اجرای «شناسه یکتای کسب‌و‌کارهای ایران» مدتی است که از سوی دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط انجام شده است و این مهم در آستانه اجرا قرار دارد. پروژه ملی بزرگ و ارزشمندی که در صورت محقق شدن، می‌تواند به تسهیل تجارت و رونق کسب‌وکارها کمک کند، منجر به کاهش فساد اقتصادی و تقویت اعتماد عمومی شده و راهی برای تحقق اهداف اقتصادی و رشد پایدار و توسعه کشور باز کند. بدیهی است که پیاده‌سازی موفق این سیستم نیازمند همکاری بین بخش‌های مختلف دولت، بنگاه‌های اقتصادی و فرهنگ‌سازی گسترده در سطح عموم جامعه است که امیدواریم با همت و همراهی مردم و مسئولین به زودی شاهد دستاوردهای این حرکت بزرگ در اقتصاد و زندگی شهروندان کشور باشیم.