بررسی «ایران اقتصادی» از اثرگذاری اشتغال خانگی در بازار کار کشور
رشد 15 درصدی سهم مشاغل خانگی از اشتغال کشور
از 907 هزار شغل ایجاد شده در یک سال اخیر، سهم مشاغل خانگی250 هزار شغل بوده است
فرزانه پیری
خبرنگار
در دولت سیزدهم سهم مشاغل خانگی از اشتغال کشور به 15 درصد رسید این در حالی است که در دولت‌های گذشته به خاطر بی‌توجهی به کسب و کارهای خرد، تعلل در صدور مجوزها و عدم پیگیری و پرداخت تسهیلات، شاهد سهم 10 درصدی مشاغل خانگی از کل اشتغال کشور بودیم.
براساس آخرین آمارها از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در 2 سال فعالیت دولت سیزدهم 250 هزار شغل در حوزه مشاغل خانگی به ثبت رسیده است که این آمار 15 درصد از کل اشتغال ایجادی بوده است. دولت سیزدهم با اهتمام به مشاغل خرد بویژه مشاغل خانگی زمینه اشتغال کم‌هزینه با بیشترین بهره‌وری را فراهم کرده است. نشانی آن تسهیل در صدور مجوزها و پرداخت تسهیلات است که در دو سال اخیر که از عمر دولت سپری می‌شود، می‌توان یافت.
سهم عمده زنان در اشتغال خانگی
بنا بر داده‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بیشترین صاحبان مشاغل خانگی زنان هستند. طبق آخرین آمار، سهم زنان در این باره حدود 80 درصد است. از این‌رو ورود آنها به بازار کار یکی از رویکردها و سیاست‌های دولت سیزدهم بوده است. در همین راستا طبق گزارش مرکز آمار در فصول بهار و تابستان مشخص شد که نرخ بیکاری بانوان 2 درصد روند کاهشی و نرخ مشارکت این قشر یک درصد افزایش داشته است. این آمارها نشان از روند رو به رشد اشتغال زنان در دولت سیزدهم دارد که بخش عمده‌ای از آن را اشتغال خانگی به خود اختصاص داده است.
مزایای اشتغال خانگی
یکی از مزیت‌های مشاغل خانگی حضور زنان در خانه‌ها و کارگاه‌های کوچک با مشارکت سایر اعضای خانواده است که نه تنها منجر به درآمدزایی می‌شود، بلکه اعضای خانواده مدت زمان بیشتری را در کنار یکدیگر سپری می‌کنند. مشاغل خانگی در افزایش سرمایه تولید، رشد اقتصادی، کاهش شکاف طبقاتی، اصلاح ضریب جینی، انتقال دانش، احیای طرح استاد- شاگردی، افزایش مهارت‌آموزی و سایر موارد بسیار مؤثر است. ضمن اینکه منجر به کاهش هزینه‌های جانبی از جمله رفت و آمد، کاهش ترافیک و سایر موارد می‌شود.
افزایش تعداد رشته‌های مشاغل خانگی به 622 مورد
از هنگام روی کار آمدن دولت سیزدهم در سال 1400 تا همین شش ماهه اول امسال مشاغل خانگی به خاطر تنوع رشته‌ای مورد توجه بسیاری از خانواده‌ها و صاحبان مشاغل قرار داشته‌اند. تا همین روزهای منتهی به اوایل تابستان سال‌جاری، 512 رشته مشاغل خانگی در رشته‌های صنایع دستی، فرهنگی و هنری، امور تولیدات دامی، شیلات، صنایع تبدیلی و تکمیلی، تولیدات گیاهی و کشاورزی شناسایی و در سامانه جامع مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای مردم قابل مشاهده بود و به منظور تسهیل صدور مجوز کسب وکار خانگی رشته‌های مشاغل خانگی به دو گروه ثبت محور و مجوز محور تقسیم شده بودند.
به تازگی، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از افزایش تعداد رشته‌های مشاغل خانگی به بیش از 622 رشته شغلی و اعطای اینماد توسط وزارت صمت به مشاغل خانگی خبر داده و گفته است که در حال حاضر تفاهمنامه‌های متعددی با نهادها و بانک‌ها برای توسعه اشتغال خانگی امضا شده است.
اعطای نماد اینماد به مشاغل خانگی مجازی
محمود کریمی بیرانوند، با اشاره به اعطای نماد اینماد توسط وزارت صمت به مشاغل خانگی گفته است که صاحبان مشاغل خانگی می‌توانند با استفاده از فضای مجازی تولیدات خود را به فروش برسانند. دولت سیزدهم در راستای مانع‌زدایی و تسهیلگری در ایجاد کسب و کارهای خانگی اقدام به کاهش مدت زمان صدور مجوز مشاغل خانگی کرده است، از این‌رو صدور مجوزهای مشاغل خانگی به صورت یکپارچه از طریق درگاه ملی مجوزها با همکاری نهادهای مختلف صورت می‌گیرد بر این اساس افراد با بارگذاری مدارک و مستندات به صورت لحظه‌ای مجوزها را دریافت می‌کنند و می‌توانند اقدام به راه‌اندازی کسب و کار کنند.
اهتمام بر تثبیت اشتغال خانگی در دولت سیزدهم
موضوع نظارت و پایداری اشتغال خانگی نیز یکی دیگر از مباحث مهم در دولت سیزدهم بوده است.
در این دولت، همه دستگاه‌ها مکلف هستند که در کمترین فرصت مجوزها را صادر کنند، در صورتی‌که دستگاهی در صدور مجوز تعلل کند بعد از مدت زمان اعلام شده، مجوز به صورت الکترونیکی صادر می‌شود، طبق آنالیزهای صورت گرفته، کسب رتبه اول صدور مجوزها و نظارت بر آنها به آمار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در میان دستگاه‌ها اختصاص یافت.
رشد 33 درصدی تسهیلات مشاغل خانگی
در کنار صدور مجوزها، پرداخت تسهیلات به صاحبان مشاغل از مهمترین سیاست‌های تشویقی و حمایتی است که دولت سیزدهم در این عرصه ورود کرده است. برای اولین بار در سال گذشته 3 هزار میلیارد تومان تسهیلات به مشاغل خانگی اختصاص یافت که بیش از 90 درصد این اعتبار توسط صاحبان مشاغل جذب شد. در سال‌جاری نیز، 4 هزار میلیارد تومان بودجه به منظور ایجاد مشاغل خانگی پیش‌بینی شده که نسبت به سال 1401 با رشد ۳۳ درصدی همراه است.
راه‌اندازی تعاونی‌های تأمین نیاز مشاغل خانگی
طبق اعلام «کریمی بیرانوند» معاون اشتغال وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با راه‌اندازی تعاونی‌های تأمین نیاز مشاغل خانگی در ۲۰ استان، در 7 ماه امسال حدود 2 هزار و 600 میلیارد تومان از اعتبارات مشاغل خانگی پرداخت شده است. متقاضیان راه‌اندازی کسب و کارهای خانگی برای دریافت تسهیلات می‌توانند به سامانه طرح ساماندهی و حمایت از مشاغل مراجعه و مراحل ثبت نام خود را دنبال کنند که پس از ثبت‌نام صورت گرفته کارشناسان وزارت کار از طرح و مکان اجرای آن بازدید کرده و در صورت تأیید، روند پرداخت تسهیلات آغاز می‌شود.2 نوع مجوز مستقل و پشتیبان در حوزه مشاغل خانگی وجود دارد که مجوز مستقل برای افرادی است که می‌خواهند به‌طور مستقل فعالیت داشته باشند ولی درخصوص مجوزهای پشتیبانی که مدل کارفرمایی است، افراد باید کارآفرینی داشته باشند و عده‌ای را مشغول به کار کنند. سقف تسهیلات پرداختی در حوزه مشاغل خانگی مستقل ۱۵۰ میلیون تومان و مشاغل خانگی پشتیبان ۴ میلیارد تومان به ازای اشتغالزایی برای ۴۰ نفر است که تسهیلات به شکل قرض‌الحسنه و با کارمزد ۴ درصد پرداخت می‌شود. متقاضیان راه‌اندازی کسب و کارهای خانگی برای دریافت تسهیلات باید به سامانه طرح ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی به نشانی
https://smkh.mcls.gov.ir مراجعه و ثبت‌نام کنند.
برش
اختصاص بیمه به شاغلان خانگی
اختصاص بیمه به شاغلان خانگی نیز از دیگر سیاست‌های حمایتی دولت از این قشر است، برابر بند 5 ماده 7 قانون ساماندهی و حمایت مشاغل خانگی دولت می‌تواند بنا به پیشنهاد ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی نسبت به تعیین ضوابط حمایتی در زمینه‌های مالیات، تأمین وام قرض‌الحسنه اشتغال، حق بیمه خویش‌فرما، تعرفه مصرف آب، برق و سوخت مصرفی، ظرف سه ماه از تصویب این قانون، اقدام و اعتبار مورد نیاز را در بودجه سنواتی محاسبه و لحاظ کند.همچنین مطابق ماده 9 دستورالعمل اجرایی مربوطه نیز مشمولان قانون، با ارائه مجوز کسب و کار خانگی می‌توانند در چهارچوب قانون اصلاح بند «ب» و تبصره 3 ماده 4 قانون تأمین اجتماعی، نزد این صندوق بیمه و از مزایای آن برخوردار شوند. پرداخت بیمه در کسب و کارهای خانگی اختیاری است.