بازار کنسرو در چالش قیمت
تولیدکنندگان کنسرو ماهی تن معتقدند در صورت مهار گران فروشی صیادان، امکان کاهش قیمت محصول نهایی وجود دارد
هما همت خواه
خبرنگار
خط تولید کنسرو از خطوط بسیار اساسی برای تمام خط‌های تولیدی صنایع غذایی محسوب می‌شود، به طوری که خوراکی‌های کنسرو شده می‌توانند شامل ذخایر غذایی بسیار مهمی باشند، همچنین در مواقع نیاز غذای سریع را برای مصرف‌کننده آماده کنند.
در کشور ما به دلیل وجود سلیقه‌های مختلف غذایی، کنسروهای بسیار متفاوتی تولید می‌شوند که از جمله می‌توان به کنسرو تن ماهی و لوبیا اشاره کرد که مورد استفاده اکثر مردم قرار می‌گیرند و برخی دیگر نیز به بازار کشورهای همسایه صادر می‌شوند و از این طریق ارزآوری مناسبی برای کشورمان به همراه دارند.
با این حال طی هفته‌های اخیر علاوه بر پیشنهاد برخی تولیدکنندگان برای افزایش قیمت کنسرو ماهی تن و کنسرو رب گوجه فرنگی برخی نیز اقدام به افزایش قیمت‌ها کرده‌اند که برای شفاف‌سازی این موضوع از «مسعود بختیاری» نایب رئیس سندیکای صنایع کنسرو ایران علت آن را جویا شدیم.
وضعیت تولید و علل افزایش قیمت انواع کنسرو از جمله کنسرو ماهی و رب گوجه فرنگی در ایران چیست؟
بیش از ۷۰ درصد ماده اولیه تولید کنسرو ماهی را ماهی تشکیل می‌دهد بنابراین مجموع عواملی همچون رشد ۱۷۰ درصدی ماهی تن، ۴۰ درصدی قوطی و درب کنسرو، ۲۷ درصدی دستمزد کارگری، ۳۰ درصدی حمل و نقل، افزایش ۲۰۰ درصدی تعمیر قطعات مانند بلبرینگ در قیمت نهایی کنسرو ماهی تأثیرگذار است و تولیدکنندگان نیز چاره‌ای جز اصلاح قیمت‌ها ندارند.
از طرف دیگر هم‌اکنون قیمت هر کیلوگرم ماهی تن بیش از ۱۳۵ هزارتومان است که نسبت به ۷ ماهه گذشته که قیمت این محصول شیلاتی ۵۲ هزارتومان بود، ۱۷۰ درصد رشد را نشان می‌دهد بنابراین اکنون قیمت مصرف کننده کنسرو ماهی معمولی ۱۸۰ گرمی ۷۴ هزارو ۹۰۰ تومان قیمت‌گذاری شده و این افزایش نرخ برحسب افزایش هزینه‌های تولید و مواد اولیه است.
زمانی که قیمت هر کیلوگرم ماهی تن ۵۲ هزارتومان بود، قیمت هر عدد کنسرو ماهی تن توسط ستاد تنظیم بازار برای مصرف‌کنندگان ۳۹ هزارتومان تعیین شده بود.
موضوع درخواست سندیکای صنایع کنسرو ایران برای خروج کنسرو ماهی و رب گوجه فرنگی به عنوان دو کالای مهم از مشمول قیمت‌گذاری پیشینی از ستاد تنظیم بازار و دفتر معاونت رئیس جمهوری در دست پیگیری است اما هنوز پاسخی به این مهم داده نشده است.
وزیر وقت وزارت جهاد کشاورزی طی مکاتبه‌ای با معاون اول رئیس جمهوری خواستار خروج این دو کالا از مشمول قیمت‌گذاری پیشین شدند حتی رئیس سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان از ستاد تنظیم بازار کشور همین درخواست را داشتند.
افزایش قیمت کالایی بویژه کنسرو ماهی که مصرف کننده اصلی آن افراد متوسط و پایین جامعه هستند، هر چقدر قیمت بالا برود با توجه به قدرت خرید مردم این کالا از سبد خانوار حذف می‌شود و به طور حتم خوشایند تولیدکنندگان نیز نیست که قیمت کالای خود را افزایش بدهند اما در شرایطی تولیدکننده ناگزیر است به سوی منطقی‌سازی قیمت مصرف‌کننده گام بردارد.
اکنون تولیدکنندگان در حاشیه زیان هستند و برخی که وضعیت مناسب‌تری دارند نیز پایاپای تولید می‌کنند، تولیدکننده از سراجبار ناگزیر است که قیمت مصرف کننده را متعادل و منطقی کند تا تولید از حاشیه زیان نجات پیدا کند اما ستاد تنظیم بازار کشور برای حمایت از مصرف‌کنندگان اجازه افزایش منطقی محصولات را نمی‌دهد.
آیا راهکاری برای جلوگیری از افزایش قیمت وجود دارد؟
از آنجایی که روی ماهی تن صید داخل نظارتی وجود ندارد، این قیمت به گمان ما غیرمتعارف است. تولیدکنندگان کنسرو، ماهی را از جامعه صیادی خریداری می‌کنند وقتی که قیمت ماهی قابل کنترل نباشد و صیاد با هر قیمتی ماهی را عرضه کند به طور طبیعی تولیدکننده کنسرو ماهی و مصرف‌کنندگان هستند که تحت فشار قرار می‌گیرند.
اگر مسئولان به توصیه‌های ما توجه کرده بودند و اقدامات بهنگام انجام می‌شد اکنون قیمت هر کیلوگرم ماهی تن ۱۳۵ هزارتن نبود ما به دفعات با مسئولان وزارت جهاد کشاورزی جلسه گذاشتیم و خواستار رفع ممنوعیت واردات تن ماهی شدیم، بنابراین مکاتبات بیش از ۳ ماه زمان برد و محدودیت برداشته شد اما تصمیم بهنگام در زمان لازم اتخاذ نشد و همین امر موجب افزایش قیمت ماهی تن شد.
همچنین برای کنترل قیمت ماهی صید داخلی، سال گذشته پیشنهاد واردات تن ماهی با ارز ۲۸ هزارو ۵۰۰ تومانی به دولت ارائه شد. به دفعات جلسه گذاشتیم اما تاکنون بی‌نتیجه ماند وگرنه دولت می‌توانست قیمت ماهی تن داخلی را کنترل کند، اما به توصیه‌های بخش خصوصی توجه نکردند.
هنوز دیر نشده و دولت می‌تواند با اجازه واردات تن ماهی فارغ از فصل صید داخلی موافقت کند تا اهرم فشاری روی قیمت ماده اولیه ماهی تن ایجاد شود تا قیمت‌ها تاحدودی متعادل شود.
با توجه به افزایش قیمت کنسرو ماهی در یکی دو سال اخیر سرانه مصرف کنسرو ماهی در چه وضعیتی قرار دارد؟
آمار دقیقی از مصرف سرانه کنسرو ماهی وجود ندارد اما طبق آمار حدود ۴ سال گذشته سازمان شیلات ایران، سالانه حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون قوطی کنسرو ماهی در کشور تولید و مصرف می‌کنیم اما سندیکا براین باور است که سالانه حدود ۲۵۰ میلیون قوطی کنسرو در سال تولید می‌شود اگر آمار سازمان شیلات ایران درست باشد یعنی ما شاهد کاهش بیش از ۵۰ درصدی تولید و مصرف کنسرو ماهی در کشور هستیم که رقم نگران‌کننده‌ای است.
با توجه به اینکه سرانه مصرف ماهی در کشور ما کمتر از میانگین جهانی است و مصرف ماهی و آبزیان در دنیا اساساً به عنوان شاخص سلامت تغذیه محسوب می‌شوند بنابراین مصرف این محصول از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است بنابراین کنسرو ماهی علاوه براینکه ماده اولیه آن ماهی است به دلیل وجود فرایند حرارتی مطلقاً از هیچ ماده نگهدارنده‌ای استفاده نمی‌شود بنابراین محصول سالمی است اما باید کوشش کنیم این محصول با قیمت مناسب به دست مصرف‌کنندگان برسد.
البته وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای جلوگیری از افزایش قیمت و کاهش مصرف این محصول طی مکاتبه‌ای از دولت خواستار معافیت کنسرو تن ماهی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده شد، زیرا طبق قانون مالیات بر ارزش افزوده در حوزه اختیارات وزارت بهداشت است که برخی کالاها را مشمول معافیت بر ارزش افزوده کنند که در جدولی که ارسال کردند کنسرو ماهی مشمول معافیت مالیاتی شد، این خود به خود باعث می‌شود ۹ درصد از قیمت مصرف کننده کنسرو ماهی کاهش پیدا کند.
منتظریم مسئولان امور اقتصادی و امور مالیاتی پیشنهاد وزارت بهداشت را عملیاتی کنند تا به کاهش قیمت مصرف‌کنندگان کمک شود.
علت نبود برندهای معروف و مطرح در فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشور چیست؟
اگر خرید از فروشگاه‌های زنجیره‌ای انجام بدهید کمرنگ شدن حضور برندهای مطرح در فروشگاه‌های زنجیره‌ای محسوس است زیرا قیمت کنسرو ماهی مشمول قیمت‌گذاری پیشین بوده است.به فروشگاه‌های زنجیره‌ای حتماً باید در سامانه‌ای که تحت عنوان جامع تجارت است اجازه بارگذاری قیمت‌های مصرف کننده جدید داده شود چون در سامانه هنوز اجازه داده نشده است، فعلاً فروشگاه‌های زنجیره‌ای نمی‌توانند از برندهای مطرح خرید کنند.
با توجه به افزایش قیمت این محصول، علت کم فروشی در کنسرو ماهی چیست؟
کارخانجات تولیدکننده کنسروماهی دارای یک استاندارد ملی هستند که میثاق نامه و مرجع رسمی برای تولیدکنندگان ودستگاه‌های اجرایی و نظارتی است باید بر طبق استاندارد ملی کنسرو ماهی در روغن گیاهی شماره ۲۸۷۰ محصولات را تولید کنیم. آنجا یکسری پارامترها از جمله خواص میکروبیولوژی، خواص فیزیکی، خواص شیمیایی ذکر شده است که باید رعایت شود.
دو پارامتر وزن خالص محصول و وزن آبکش محصول روی استاندارد باید انجام شود اگر کالایی استاندارد وزن خالص و آبکش را رعایت کند نمی‌توانیم بگوییم خارج از استاندارد یا کم فروشی انجام داده است.
به طور حتم تولیدکنندگان اجازه نمی‌دهند تولیدی خارج از رنج استاندارد باشد تا خدشه‌ای به این صنعت و اعتمادسازی در این بخش وارد شود زیرا این اقدام ضربه به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان است.
علت گرانی کنسروهای مختلف چیست؟
اکنون قیمت کنسرو ماهی معمولی ۷۴ هزارو ۹۰۰ هزارتومان اما کنسروها با طعم‌های مختلف گران‌تر تعیین شده است زیرا از روغن زیتون یا سایر موادی استفاده می‌شود که گران‌تر است.
علت گرانی کنسرو رب گوجه فرنگی چیست؟
سال گذشته یک منطقی‌سازی قیمت در این صنعت صورت گرفت که نرخ این محصول به ۴۵ هزارتومان تغییر یافت اما طی یکسال گذشته بسیاری از اقلام مواد اولیه از جمله قیمت گوجه فرنگی، قوطی ودرب کنسرو، ورق و لاک، حمل و نقل و دستمزد کارگری افزایش یافته اما هنوز اصلاح نرخی صورت نگرفته است.
این درحالی است که ماده اولیه تولید کنسرو رب گوجه فرنگی، محصول گوجه فرنگی است که افزایش قیمت آن در نرخ نهایی محصول کنسرو نیز اثرگذار است تاجایی که سال گذشته نرخ هر کیلوگرم گوجه فرنگی ۳ هزارو ۵۰۰ تومان به دست کارخانجات فرآوری می‌رسید امسال قیمت این محصول به کیلویی ۵ هزارتومان رسیده که رشد حداقل ۴۰ درصدی را شامل می‌شود. با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه تولید این کنسرو و افزایش هزینه‌های تمام شده تولید اصلاح قیمت‌ها یک امر ضروری است زیرا ضرر کارخانجات کنسروسازی همچون ماهی تن و رب گوجه فرنگی می‌تواند باعث خروج بخشی از تولیدکنندگان از این صنعت شود.