احیای جایگاه ایران در بازار نفت در دولت سیزدهم
اوج گیری نفت ایران با اوجی
متوسط تولید نفت ایران در سه‌ماهه سوم سال جاری میلادی 2.93 میلیون بشکه در روز برآورد شده که 190 هزار بشکه در روز از سه‌ماهه دوم این سال بیشتر بوده است
بازگشت ایران به جایگاه سوم سازمان اوپک و حضور در بین سران برتر تولیدکننده نفت، با کنار زدن مقتدرانه امارات متحده عربی از سوی ایران.
وزارت انرژی امریکا از بازگشت ایران به جایگاه سوم اوپک با کنار زدن امارات متحده عربی و تولید ۲.۹۳میلیون بشکه در روز نفت در سه ماهه سوم ۲۰۲۳ خبر داده است.
اداره اطلاعات انرژی امریکا وابسته به وزارت انرژی این کشور، متوسط تولید نفت ایران در سه ماهه سوم سال جاری میلادی را 2.93 میلیون بشکه در روز برآورد کرده که 190 هزار بشکه در روز از سه ماهه دوم این سال بیشتر بوده است.
ایران در سه ماهه دوم سال 2023 میلادی برابر با فصل بهار امسال 2.74 میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده که این رقم در فصل تابستان به 2.93 میلیون بشکه در روز افزایش یافته است.
افزایش 190هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت ایران و کاهش تولید نفت امارات در سه ماهه سوم 2023 باعث شده ایران در میان تولیدکنندگان بزرگ یک پله بالاتر بیاید و با کنار زدن امارات از این نظر در جایگاه سوم قرار بگیرد.
امارات در سه ماهه دوم سال جاری میلادی 2.94 میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده که این رقم در سه ماهه سوم به 2.91 میلیون بشکه در روز کاهش یافته است.
براساس این گزارش، در پی خروج امریکا از برجام در سال 2018 میلادی و بازگشت تحریم‌ها، تولید نفت ایران بشدت کاهش یافت.
بر این اساس ایران که دومین تولیدکننده بزرگ اوپک بود، به جایگاه پنجم پس از عربستان، عراق، امارات و کویت سقوط کرد. اگرچه صادرات ایران هیچ‌گاه به صفر نرسید، اما در دولت قبل بشدت محدود شد. کاهش صادرات باعث شد تولید از برخی میادین نفتی کاهش پیدا کند و از سوی دیگر به دلیل عدم سرمایه‌گذاری برای نگهداشت تولید در این مدت، حدود یک میلیون بشکه از ظرفیت تولید نفت کشور از دست رفت.
تولید و سرمایه‌گذاری از جمله چالش‌های وزارت نفت دولت سیزدهم از زمان آغاز به کار بود که در کمتر از دو سال با باورپذیری و تکیه بر توان داخلی، موفق به عبور از این چالش و ایستادن در کنار غول‌های تولیدکننده نفت اوپک شد.
وزارت نفت دولت سیزدهم در حالی شهریورماه ۱۴۰۰ سکان هدایت این ابروزارتخانه کشور را به‌عهده گرفت که تولید نفت حدود ۲ میلیون بشکه در روز بود و همین موضوع به تنزل جایگاه ایران در میان غول‌های نفتی جهان منجر شده بود.
حل این معضل با روی کار آمدن دولت سیزدهم در اولویت قرار گرفت تا آنجایی که جواد اوجی هنگام نشستن بر کرسی هدایت وزارت نفت، ضمن تشریح برنامه‌های خود در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی، اظهار داشت که حداکثر ظرفیت نفت خام و میعانات گازی پالایشگاه‌ها اکنون نزدیک به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه است که کف این ظرفیت به سه میلیون و ۴۰۰ تا سه میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز می‌رسد.
اوجی ادامه داد: با برنامه‌های بخش بالادست، بی‌شک در چهار تا پنج سال آینده افزایش ظرفیت تولید نفت اتفاق می‌افتد (هم در میدان‌های مشترک و هم میدان‌های مستقل) که با بیشتر شدن تولید می‌توانیم ظرفیت پالایشی کشور را افزایش دهیم و تضمین امنیت انرژی را پی بگیریم و در کنار آن صادرات نفت را هم داشته باشیم.
ایران از سال ۲۰۱۹ تا سه ماهه اول ۲۰۲۱ میلادی پس از کویت در جایگاه پنجم کشورهای تولید نفت اوپک قرار داشت و به ترتیب عربستان، عراق، امارات و کویت در رده‌های نخست تا چهارم ایستاده بودند.
در آوریل ۲۰۲۱ (فروردین-اردیبهشت) توانست با پیشی گرفتن از کویت در جایگاه چهارمین تولیدکننده نفت اوپک قرار گیرد و از آن زمان تا اکتبر ۲۰۲۱ (مهر-آبان) این جایگاه را حفظ کرد، اما در ماه نوامبر یعنی آبان-آذرماه همان سال بار دیگر تولید نفت کویت از ایران پیشی گرفت و در جایگاه چهارم نشست و ایران به رتبه پنجم بازگشت.
اما در سال ۲۰۲۳ روند تولید نفت در کشور رو به افزایش گذاشت و پس از یک‌سال‌وچهار ماه یعنی مارس ۲۰۲۳ (اسفند-فروردین) با تولید ۲ میلیون و ۶۹۴ هزار بشکه در روز از کویت با تولید ۲ میلیون و ۵۸۵ هزار بشکه پیشی گرفت و دوباره به جایگاه چهارمی تولید نفت اوپک بازگشت و کویت در جایگاه پنجم قرار گرفت، اما هنوز ۷۲ هزار بشکه با جایگاه سومی تولید اوپک فاصله داشت.
در این بازه زمانی عربستان با تولید ۹ میلیون و ۲۱ هزار بشکه در روز، عراق با تولید ۴ میلیون و ۲۰۳ هزار بشکه در روز و امارات با ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه در روز، سه کشور بزرگ تولیدکننده نفت اوپک به شمار می‌رفتند، ضمن اینکه کویت با تولید ۲ میلیون و ۵۵۸ هزار بشکه در روز پنجمین تولیدکننده اوپک بود.
این روند تا اوت ۲۰۲۳ (مرداد-شهریور) ادامه داشت تا اینکه تلاش شبانه‌روزی کارکنان صنعت نفت به بار نشست و تولید نفت خام ایران بر اساس گزارش سپتامبر اوپک با ۱۴۳ هزار بشکه افزایش به سه میلیون بشکه رسید که با پیشی گرفتن از امارات با ۲ میلیون و ۹۱۳ هزار بشکه، پس از عربستان و عراق دوباره جایگاه سومی را پس از مدت‌ها از آن خود کرد.
طبق بولتن آماری سالانه اوپک که پنجم و ششم ژوئیه سال ۲۰۲۳ میلادی (۱۴ و ۱۵ تیرماه) منتشر شد، میزان درآمد نفتی ایران در سال ۲۰۲۲ معادل ۴۲.۶ میلیارد دلار برآورد شده که در مقایسه با رقم ۲۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ و ۷ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۰ و ۱۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۹ افزایش داشته است.
واقعیت این است که ایــران بــه طــور متوســط در ســال ۲۰۲۲ میلادی روزانــه ۲ میلیون و ۵۵۴ هزار بشــکه نفت تولید کرده، این رقــم بــه طــور متوســط در ســال ۲۰۲۱ میلادی روزانه ۲ میلیــون و ۳۹۲ هزار بشــکه نفــت و در ســال ۲۰۲۰ میلادی روزانــه یــک میلیــون و ۹۹۱ هزار بشــکه نفــت بوده است.
به این ترتیب ایران در ســال ۲۰۲۲ میلادی در مقایسه با سال ۲۰۲۱ میلادی روزانــه ۱۶۲ هــزار بشــکه بیشــتر تولیــد نفــت داشته اســت.
تولید نفت ایران در سال ۲۰۲۱ میلادی در مقایسه با ســال ۲۰۲۰ میلادی نیــز ۴۰۱ هــزار بشــکه در روز افزایش یافته بود.
در همین حال اداره اطلاعات انرژی امریکا در گزارشی اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران با درآمد ۵۴ میلیارد دلاری از صادرات نفت در سال ۲۰۲۲، در میان اعضای اوپک جایگاه پنجم را به خود اختصاص داد.
جواد اوجی، وزیر نفت با بیان اینکه ظرفیت تولید نفت در ایران در دو سال گذشته ۴۰ درصد افزایش یافته است، گفت که ۶۷ طرح مهم به ارزش ۱۵ میلیارد دلار در راستای افزایش تولید نفت و گاز تا پایان سال ۱۴۰۲ در ایران به بهره‌برداری می‌رسد.
ناگفته پیداست که این حجم موفقیت در صنعت نفت مرهون تلاش شبانه‌روزی مجموعه وزارت نفت در دولت سیزدهم بوده است که باعث شده صنعت نفت کشور جایگاه واقعی خود را بیابد؛ جایگاهی که به واسطه تعلل دولت قبل از دست رفته بود.