آیین‌نامه بازارگردانی در بورس نیازمند اصلاح است
کارشناسان بازار سرمایه معتقدند، آیین‌نامه بازارگردانی در بورس نیاز به اصلاح دارد تا روندهای حاد در بورس کمتر شود.
به گزارش فارس، بورس در سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از افراد و سرمایه‌گذاران قرار گرفت، اما بخش جدایی‌ناپذیر بورس، ریسک و نوسان قیمت است که می‌تواند سود فراوان یا زیان بسیار زیادی برای افراد ایجاد کند. با این حال، به دلیل اینکه نوسانات بورس قانون خاصی ندارد و حتی ممکن است گاهی از کنترل خارج شود، در بعضی اوقات، بازار دچار آشفتگی‌هایی خواهد شد.
هنگام سقوط قیمت‌ها، افراد زیادی تلاش می‌کنند سهام خود را به‌سرعت و با قیمتی بسیار پایین، به خریداران بفروشند. این کار موجب می‌شود که بازار با خروج نقدینگی، با چالش‌های فراوانی مواجه شود.
این موضوع می‌تواند مشکلات فراوانی را برای سرمایه‌گذاران در بورس ایجاد کند. بنابراین برای جلوگیری از ایجاد این مشکلات، سازمان‌های بورس به شکل‌گیری روند بازارگردانی در بازار سرمایه روی می‌آورند. یعنی برای حل بسیاری از مشکلات در بورس فرایند بازارگردانی می‌تواند این مسائل را حل کند.
چرا بورس نیاز به بازارگردان دارد؟
هنگامی که برخی از اتفاقات یا افراد، نوسانات غیرقابل کنترلی در بورس ایجاد می‌کنند و باعث ایجاد شیب تند در افت یا افزایش قیمت می‌شوند، باید از این شیوه تغییر قیمت‌ها جلوگیری کرد. این بی‌ثباتی بازار، به نفع هیچ سرمایه‌گذار حقیقی یا حقوقی نخواهد بود. به همین دلیل سازمان بورس به‌عنوان متولی بازار سرمایه، بازارگردانها را وارد بازار کرده است تا بتواند از چنین اتفاقاتی جلوگیری کند. بازارگردانی نه‌تنها بازار سرمایه را از بحران دور می‌کند که از نوسانات شدید، صف خرید و فروش و افت بی‌رویه قیمت سهام هم جلوگیری می‌کند؛ در کنار اینکه بازارگردان به تضمین نقدشوندگی اوراق بهادار نیز کمک می‌کند.
به عبارت دیگر، به منظور مدیریت و کنترل صف خرید و فروش و تضمین نقدشوندگی برای سهامداران، فرایندی تحت‌عنوان بازارگردانی تعریف می‌شود. زمانی که صف خرید به وجود می‌آید، بازارگردان دست به فروش سهام می‌زند و در زمان صف برای فروش، بازارگردان اقدام به خرید می‌کند.
وظایف بازارگردانی در بورس
بازارگردانها ریسک بالایی را متحمل می‌شوند. زمانی که همه فعالان بورس قصد خرید دارند، موظف به عرضه سهم است و در زمانی که صف برای فروش تشکیل شده است، بازارگردانها باید خرید انجام دهند؛ اما این تنها وظیفه بازارگردانها نیست و ایجاد تعادل تنها تأثیر این شرکت‌ها در بازار به حساب نمی‌آید. کنترل دامنه نوسانات قیمت، متعادل کردن عرضه و تقاضا برای بازار، جلوگیری از نوسانات شدید، افزایش قدرت نقدشوندگی، نزدیک کردن قیمت خرید و فروش، کاهش هزینه معاملات و... از جمله وظایف بازارگردانان در بورس است.
نقش بازارگردان در روان کردن معاملات بورس
بازارگردانی در دو مفهوم وجود دارد که یکی به معنای مدیریت بازار و دیگری به معنای واسطه شدن در معاملات است. بازارگردانی در مدیریت بازار شامل موارد مختلفی از قبیل برنامه‌ریزی، اجرا، کنترل امور گوناگون بازار و ابعاد مختلف بازاریابی است.
در معنای دیگر، بازارگردانی به‌عنوان یک واسطه برای معاملات و خرید کالایی به نام خود و فروش آن است. بازارگردانی در روان کردن بازار ثانویه اوراق بهادار، نقش بسیار مهمی دارد و هنگامی که بازار دچار مشکل و کسادی می‌شود، این نهاد با خرید و فروش سهام، کمک بسیاری به آن می‌کند.
عموماً در عرصه جهانی، بازارگردان در شرایط فشار بازار (Stress Market) و زمانی که بازار به یک سمت متمایل شده و فشار خرید و فشار فروش در آن وجود دارد، از انجام معاملات خود معاف می‌شود.
آیین‌نامه بازارگردانی نیاز به تغییر دارد
مجتبی دانشی، کارشناس بازار سرمایه درخصوص بازارگردانی در بورس گفت: بودجه صندوق‌های بازرگانی به کمک سرمایه‌گذاران حقوقی تأمین می‌شود. اگرچه افراد حقیقی نمی‌توانند سرمایه خود را وارد این صندوق‌ها کنند، وجود آنها برای اشخاص حقیقی فعال در بورس، بسیار مهم و مفید است. صندوق‌ها کمک می‌کنند تا در قیمت‌ها دستکاری نشده و از اشتباهات سودجویانه نیز جلوگیری شود.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: بازارگردانان می‌توانند با کنترل نوسانات بازار، به افراد فعال در حوزه بورس کمک کنند تا از تغییرات قیمت درست و ملایم، سود خود را دریافت کنند. بازارگردانی یک امر تخصصی است و نیاز دارد که بازارگردانها همیشه در حال پایش بازار باشند. رفتار و اقدام بموقع و بجای بازارگردانان می‌تواند جلوی ضررهای ناشی از رفتارهای هیجانی را بگیرد و فرد سرمایه‌گذار را به سود بالاتر برساند. وی افزود: اگرچه دستورالعمل بازارگردانی در کشور تطابق بالایی با استاندارهای جهانی دارد، اما به نظر می‌رسد آنچه در عمل از بازارگردانها خواسته می‌شود، بیش از آنکه به‌منظور حمایت از بازار باشد نمودی از بازارسازی است، به‌گونه‌ای که در حال حاضر بازارگردانها در زمانی که بورس درگیر صف‌های خرید است، در نقش فروشنده ظاهر می‌شوند و با فروش سهام، نقدشوندگی آن را افزایش می‌دهند و در بازاری که درگیر صف‌های فروش است نیز به‌صورت روزانه به خرید سهام شرکت اقدام می‌کنند. دانشی تأکید کرد: اینکه سازمان بورس به جای اصلاح آیین‌نامه بازارگردانی، گاه و بیگاه و با هر منفی در بورس، آنها را از فروش منع می‌کند، تنها به ایجاد اختلال در روند بورس منجر می‌شود. بازارگردانی اصولاً به دنبال تأمین نقدشوندگی است، یعنی وظیفه آن بالا بردن نقدشوندگی بازار است و نه حمایت. اما در موضوع حمایت که می‌توان به آن بازارسازی هم گفت صرفاً به صف‌های خرید یا صف‌های فروش پاسخ داده می‌شود. در سال‌های گذشته شاهد بوده‌ایم که عملاً از بازارگردانان ایفای نقش بازارسازی خواسته شده است، یعنی از بازارگردانها خواسته شده است که به جای تأمین نقدشوندگی، از بازار حمایت کنند.
این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: مشکل مربوط به زمانی است که از بازارگردان می‌خواهیم بازارسازی کند و پاسخگوی صف‌های خرید یا فروش باشد، در چنین شرایطی علاوه بر اینکه به ناشر فشار می‌آید، بازارگردانی هم به یک فعالیت بسیار دشوار از نظر تأمین مالی تبدیل می‌شود. اصولاً یکی از پارامترهای بازارگردانی موفق این است که بتواند تراز سهم و تراز وجه نقد خود را حفظ کند؛ زمانی که بازارگردان هم می‌تواند به خرید سهم اقدام کند و هم قادر است سهم بفروشد و این امکان را دارد که سفارش‌های خود را با رعایت دامنه مظنه در طول مدت بازار جا به جا کند.
وی افزود: در چنین شرایطی بازارگردان می‌تواند موجودی نقدی و سهام خود را تراز نگه دارد؛ اما زمانی که بازارگردان وارد عرصه حمایتی شده و به بازارساز تبدیل می‌شود از آنجا که بازار صف خرید شده یا صف فروش بوده، بازارگردان همواره مجبور به خرید یا فروش مداوم است و نهایتاً منابع خود را از دست خواهد داد و با توجه به اینکه می‌خواهد این منابع را از ناشر تهیه کند، ناشر هم با مشکل مواجه خواهد شد.
وظایف بازارگردان نباید مبتنی بر شرایط بازار تغییر کند
امیرمهدی صبایی، سخنگوی سازمان بورس در این خصوص گفت: مرزبندی میان دو مفهوم بازارگردانی و حمایت از بازار، حذف صندوق اختصاصی بازارگردانی و اصلاح ریزساخت‌ها از مهم‌ترین برنامه‌های سازمان بورس و اوراق بهادار در رابطه با بازارگردانها بوده و عملیاتی کردن این سه موضوع بیش از آنکه از مسیر اصلاح دستورالعمل بگذرد، از طریق رایزنی و مذاکره با مجموعه‌ها و نهادهای بزرگ مالی برای ورود به این مدل جدید محقق خواهد شد. وی افزود: وظایف بازارگردان در قالب دستورالعمل بازارگردانی و بر اساس آنچه روی کاغذ نوشته شده است نباید مبتنی بر شرایط بازار تغییر کند، فقط زمانی که حداقل معاملات روزانه را انجام داده باشند، می‌توانند از بازار خارج شوند و این موضوع از شرایط بازار متأثر نمی‌شود؛ اما آنچه در عمل اتفاق می‌افتد، کاملاً متضاد با شرایط بین‌المللی است.