روایتی از فاز ۱۱ پارس‌جنوبی در گذر زمان
پارس جنوبی قربانی اعتماد زنگنه به توتال
جبران ناترازی گاز برداشت گاز از فاز ۱۱ پارس جنوبی جبران‌کننده بخشی از بحران ناترازی گاز در ماه‌های سرد سال بوده و هم‌زمان با تکمیل فعالیت‌های باقیمانده، برنامه‌ریزی شده تا حفاری دو حلقه چاه نیز تا پایان امسال در موقعیت ۱۱B انجام شود و به‌ترتیب عملیاتی شوند
فاز ۱۱ میدان گازی مشترک پارس‌جنوبی پس از سال‌ها فراز و نشیب در ششم شهریور ماه سال‌جاری با حضور رئیس‌جمهور افتتاح شد.
میدان گازی مشترک پارس‌جنوبی که در خلیج‌فارس و در آب‌های سرزمینی ایران و قطر واقع شده‌است، بزرگترین میدان گازی جهان است که هفت درصد از ذخایر گاز دنیا و ۵۰ درصد از ذخایر گاز ایران را دربر گرفته است و ۷۰ درصد از گاز تولیدی کشور در این میدان تولید می‌شود.
یک‌سوم میدان پارس‌جنوبی در اختیار ایران است و دوسوم آن در جغرافیای کشور قطر قرار دارد.
فاز ۱۱ پارس‌جنوبی، مرزی‌ترین فاز این میدان است که ارزش محصولات آن سالانه پنج میلیارد دلار برآورد شده و تولید حدود ۶۵۰ تا ۷۰۵ میلیون متر‌مکعب گاز در روز از نظر ارزش حرارتی و تولید هیدروکربن معادل تولید چهار تا ۴.۵ میلیون بشکه نفت خام در روز است.
طرح توسعه فاز ۱۱ میدان پارس‌جنوبی از سال ۱۳۷۹ رقم خورد، اما تا سال‌ها بعد به‌دلیل بدعهدی‌های شرکت‌های خارجی در زمینه مشارکت در این طرح، مسیری پرفراز و نشیب را تا رسیدن به بهره‌برداری طی کرد.
در مهرماه ۱۴۰۰، توسعه فاز ۱۱ به‌عنوان اولویت در دستور کار وزارت نفت قرار گرفت.
در آذرماه ۱۴۰۱، دکل حفاری ۲ well target با هدف سرعت‌بخشیدن به حفاری، در موقعیت نصب شد و در تیرماه ۱۴۰۲، سکوی ۱۲ c جابه‌جا و در موقعیت ۱۱ b نصب شد و در نهایت، در ۶ شهریور با حضور رئیس‌جمهور افتتاح شد و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۴ بهره‌برداری کامل از این فاز صورت پذیرد.
هرچند ایران از نظر مساحت، میزان کمتری از میدان را در اختیار دارد، اما از نظر میزان تولید لحظه‌ای از قطر پیشی گرفته است. قطر بهره‌برداری از این میدان را بسیار زودتر از ایران آغاز کرده و به همین دلیل در تولید انباشته و کل از کشور ما جلوتر است.
فاز ۱۱ پارس‌جنوبی، رویدادهای گوناگونی را تا افتتاح در دولت سیزدهم از سر گذراند؛ در ادامه، این رویدادها از دید رسانه‌های غیر‌فارسی‌زبان مرور شده است:
وبگاه Maritime Seatrade در ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ در گزارش خود آورد: ایران با سی‌اِن‌پی‌سی برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی قرارداد می‌بندد.
پایپ‌لاین دبی گزارش داد که ایران قراردادی به ارزش ۴.۷ میلیارد دلار با سی‌اِن‌پی‌سی (شرکت ملی نفت چین) برای توسعه فاز ۱۱ میدان گازی پارس‌جنوبی امضا کرده است تا این پروژه را بدون مشارکت شرکت‌های غربی به پیش ببرد.
شرکت ملی نفت ایران با امضای این قرارداد، شرکت چینی را جایگزین شرکت فرانسوی توتال کرده است.
سیف‌الله جشن‌ساز، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران هفته گذشته پس از پایان مذاکرات با سی‌اِن‌پی‌سی در پکن، این قرارداد را امضا کرد. توتال با شرکت ملی نفت ایران به منظور توسعه فاز ۱۱ یادداشت تفاهم امضا کرد اما درباره شرایط قرارداد به توافق نرسید.
جشن‌ساز گفت: توتال برای توسعه فاز ۱۱ وقت را هدر داد. وی هشدار داد که ممکن است شریک جدیدی برای توسعه این فاز در نظر گرفته شود. به گفته خبرنگاران، توتال این اقدامات را شایعه تلقی می‌کند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که شرکت ملی نفت ایران، توتال را به تعلل متهم کرده و گفته است که ۶ ماه پیش به این شرکت که در پاریس واقع است هشدار داده است تا قبل از اینکه تهران شریک دیگری بیابد، کار را نهایی کند.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران گفت: توتال ممکن است به مذاکرات برای مشارکت در بخش پایین‌دستی این میدان ادامه دهد.
فاز ۱۱ پارس‌جنوبی در گذر زمان
وبگاه توتال انرژیز (totalenergies) در ۱۲ تیر ۱۳۹۶ در گزارش خود آورد: توتال و شرکت ملی نفت ایران برای توسعه فاز ۱۱ میدان بزرگ پارس‌جنوبی قرارداد امضا می‌کنند.
توتال و شرکت ملی نفت ایران قرارداد توسعه و تولید گاز از فاز ۱۱ پارس‌جنوبی، بزرگترین میدان گازی جهان را امضا کردند. این پروژه ظرفیت تولید روزانه ۲ میلیارد فوت مکعب گاز (معادل روزانه ۴۰۰ هزار بشکه نفت با میعانات) را خواهد داشت. گاز تولیدشده از این فاز، از سال ۲۰۲۱ میلادی نیاز بازار داخلی ایران را تأمین خواهد کرد.
این قرارداد بیست‌ساله، نخستین قرارداد نفتی ایران (IPC) و براساس شرایط فنی، قراردادی و بازرگانی طبق سرفصل‌نامه‌های امضاشده در ۱۸ آبان ۱۳۹۵ است.
توتال مجری این قرارداد و پیمانکار پروژه توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی است که در آن ۵۰.۱ درصد سهم (interest) دارد و با سی‌اِن‌پی‌سی (۳۰ درصد) و پتروپارس (۱۹.۹ درصد)، که یک شرکت تابعه کاملاً متعلق به شرکت ملی نفت ایران است، همکاری می‌کند.
پاتریک پویانه (Patrick Pouyanné)، رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل توتال، گفت: این یک توافق بزرگ برای توتال است که نشان‌دهنده بازگشت رسمی ما به ایران برای گشودن صفحه‌ای جدید در تاریخ مشارکت با این کشور است. ما مغرور و مفتخریم که نخستین شرکت بین‌المللی هستیم که با ایران یک قرارداد نفتی امضا می‌کنیم که چهارچوب تجاری جذابی را پس از توافق بین‌المللی هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) ارائه می‌دهد و درنتیجه به توسعه روابط اروپا و ایران کمک می‌کنیم. توتال این پروژه را براساس قوانین ملی و بین‌المللی قابل اجرا توسعه خواهد داد.
۱۵ مهر ۱۳۹۸، وبگاه Oil and Gas Journal، نوشت: سی‌اِن‌پی‌سی در دسامبر گذشته سرمایه‌گذاری در فاز ۱۱ پارس جنوبی را متوقف کرد.
بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، در تاریخ ۱۵ مهرماه از خروج سی‌اِن‌پی‌سی از قرارداد توسعه فاز ۱۱ خبر داد.
به گزارش خبرگزاری شانا، وی در جمع خبرنگاران گفت: سرنوشت فاز ۱۱ پارس‌جنوبی مشخص شده است و پتروپارس به‌تنهایی به توسعه این پروژه ادامه خواهد داد.
قرار است فاز ۱۱ پارس‌جنوبی ۲ میلیارد فوت مکعب گاز و ۸۰ هزار بشکه در روز میعانات تولید کند.
سرانجام در ۳۱ مرداد ۱۴۰۲، وبگاه اویل پرایس از اقدامی خبر داد که سایر کشورها سال‌ها برای انجام آن بدعهدی کرده بودند و درنهایت به دست متخصصان داخلی صورت پذیرفت.
تولید در فاز ۱۱ بزرگترین میدان گازی جهان آغاز شد
میدان گازی پارس‌جنوبی ایران، نیمی از بزرگترین منبع گازی جهان (میدان مشترک با قطر) است؛ بنابراین هرگونه اعلام رسمی درباره برنامه‌های تولید از آنجا یک رویداد بزرگ است.
مدیر پروژه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی با تشریح اقدام‌های انجام‌شده برای بهره‌برداری از آخرین مرحله توسعه بخش دریایی پارس جنوبی، از صرفه‌جویی بیش از ۴۰۰ میلیون دلاری در راه‌اندازی نخستین سکوی این فاز خبر داد.
«علی ندیران» اظهار داشت: این طرح در بخش نخست توسعه، احداث و راه‌اندازی دو سکوی سرچاهی هریک به ظرفیت برداشت روزانه یک میلیارد فوت‌مکعب گاز ترش، حفاری ۲۴ حلقه چاه در دو موقعیت دریایی A و B، لوله‌گذاری دو رشته خط لوله ۳۲ اینچ دریایی به طول تقریبی ۱۴۰ کیلومتر به همراه خطوط لوله ۴.۵ اینچ تزریق منواتیلن گلایکول و تأسیسات اتصال به پالایشگاه فاز ۱۲ پارس جنوبی واقع در منطقه پارس دو (کنگان) را شامل می‌شود.
وی با اشاره به اینکه بخش نخست توسعه این طرح در دو مرحله تعریف شده است، افزود: مرحله نخست از بخش اول توسعه این طرح با حفاری و تکمیل چهار حلقه چاه، لوله‌گذاری دریایی خط لوله ۳۲ و ۴.۵ اینچ به طول ۱۵ کیلومتر از موقعیت ۱۱B تا نقطه اتصال به خط لوله موجود ۱۲C، برچیدن سکوی ۳۲۰۰ تنی ۱۲C از فاز ۱۲ پارس جنوبی، جابه‌جایی، نصب، عملیات هوک‌آپ، پیش‌راه‌اندازی و راه‌اندازی این سکو در موقعیت ۱۱B فاز ۱۱ پارس جنوبی تکمیل شده است.
مدیر طرح فاز ۱۱ پارس‌جنوبی، شرح کار شرکت پتروپارس به‌عنوان پیمانکار و بهره‌بردار پروژه توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی را تشریح کرد و ادامه‌داد: توسعه این بخش از فاز ۱۱ پارس‌جنوبی دربردارنده ابتکارهایی از جنس نخستین تجربه در کشور مانند اتصال خط لوله جدید به خط لوله موجود ۱۲C در بستر دریا و برچیدن و جابه‌جایی سکوی سنگین‌وزن ۱۲C بوده که جملگی با موفقیت به پایان رسیده‌اند.
ندیران گفت: براساس تعهد شرکت پتروپارس به شرکت ملی نفت ایران و وزارت نفت، مقرر بود تا انتهای مردادماه تولید گاز از فاز ۱۱ پارس‌جنوبی آغاز شود، اما با تمهیدات و تلاش‌های انجام‌شده، بیستم مردادماه عملیات استارت‌آپ آغاز شد و به فاصله دو روز چاه‌های این موقعیت در مدار بهره‌برداری قرار گرفتند.
وی با بیان اینکه هم‌اکنون گاز غنی و میعانات گازی تولیدی از سکوی ۱۱B به پالایشگاه فاز ۱۲ پارس جنوبی منتقل می‌شود، اظهار کرد: با حفاری و تکمیل باقی چاه‌های این موقعیت، به‌مرور سکوی ۱۱B به ظرفیت کامل تولید خواهد رسید.
مدیر طرح فاز ۱۱ پارس‌جنوبی هزینه ساخت سکوی مشابه با سکوی نصب‌شده در موقعیت فراساحلی فاز ۱۱ پارس جنوبی را بالغ بر ۲۵۰ میلیون دلار اعلام کرد و گفت: با اتخاذ تدابیر مناسب و جابه‌جایی و نصب سکوی موقعیت ۱۲C به ۱۱B علاوه‌بر صرفه‌جویی در زمان و پر کردن خلأ ناشی از ساخته نشدن سکوی جدید که حدود سه سال به طول می‌انجامد، هزینه‌های این بخش از توسعه ۲۲۲ میلیون دلار کاهش یافت و با هزینه‌ای حدود ۳۰ میلیون دلار اجرایی شد.
ندیران اظهار داشت: افزون بر این، با در نظر داشتن بهره‌گیری از بخشی از خط لوله موجود ۱۲C در این طرح، هزینه پیش‌بینی‌شده احداث خط لوله ۱۳۵ کیلومتری مشابه بالغ‌بر ۲۴۰ میلیون دلار در این بخش با هزینه واقعی ۳۰ میلیون دلار اجرا شده است، از این رو صرفه‌جویی ارزی ناشی از این اقدام‌ها تا این مرحله از توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی بالغ بر ۴۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.
وی برداشت گاز از فاز ۱۱ پارس جنوبی را جبران‌کننده بخشی از بحران ناترازی گاز در ماه‌های سرد سال دانست و گفت: هم‌زمان با تکمیل فعالیت‌های باقیمانده، برنامه‌ریزی شده تا حفاری دو حلقه چاه نیز تا پایان امسال در موقعیت ۱۱B انجام شود و به‌ترتیب عملیاتی شوند.
مدیر طرح فاز ۱۱ پارس جنوبی همچنین درباره مرحله دوم از بخش نخست توسعه این طرح اظهار کرد: مرحله دوم از توسعه فاز نخست این طرح به‌صورت هم‌زمان پیگیری می‌شود و به این منظور مراحل طراحی، ساخت و نصب جکت ۱۱A توسط شرکت صدرا و طراحی، ساخت و نصب سکوی فراساحلی موقعیت ۱۱A توسط شرکت ایزوایکو آغاز شده است.
ندیران همچنین از نهایی‌سازی قرارداد تأمین خطوط لوله دریایی موقعیت ۱۱A این طرح خبر داد و گفت: قرارداد پیمانکاران تأمین اقلام عمده مانند لوله‌های ۳۲ و ۴.۵ اینچ ابلاغ شده و حتی تولید لوله‌های ۴.۵ اینچ به پایان رسیده و آماده حمل به انبار شرکت پتروپارس است و قراردادهای کالاهای فرعی موردنیاز در این بخش نیز به‌زودی واگذار می‌شود.
وی در تشریح بخش دوم طرح توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی، به موضوع افت طبیعی فشار مخزن پس از دو دهه از آغاز تولید از این میدان اشاره و تصریح کرد: اجرای پروژه فشارافزایی از مهم‌ترین چالش‌های موجود در میدان مشترک پارس‌جنوبی به‌شمار می‌رود. طراحی، ساخت و نصب این تأسیسات نخستین تجربه در کشور به‌شمار می‌رود که با افتخار در بخش دوم طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به‌دست متخصصان صنعت نفت و برای نخستین‌بار در کشور عزیزمان اجرا خواهد شد.
مدیر طرح فاز ۱۱ پارس‌جنوبی، شرح کار این مرحله را شامل طراحی، ساخت و نصب سکوی فشارافزایی برای حفظ و نگهداشت تولید گاز، سکوی مسکونی، خط لوله دریایی و کابل‌گذاری دانست و گفت: مناقصه انتخاب پیمانکار مهندسی پایه این بخش توسط شرکت پتروپارس در حال انجام است تا به‌زودی و با انتخاب مشاور مهندسی، وارد مرحله اجرایی شود.
بــــرش
فاز 11 اولویت اول در دولت سیزدهم
وبگاه Enerdata در ۳ دی ماه ۱۴۰۰ در گزارشی نوشت: تکمیل فاز ۱۱ پارس‌جنوبی اولویت ایران برای سال ۲۰۲۲ میلادی است.
ایران توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی را به‌عنوان اولویت اصلی خود برای کمک به افزایش ظرفیت تولید گاز در سال ۲۰۲۲ میلادی قرار داده است.
پس از تحریم‌های امریکا، توتال ۵۰ درصد سهم خود را به سی‌اِن‌پی‌سی واگذار کرد. شرکت سی‌اِن‌پی‌سی نیز به‌دلیل فشارهای بین‌المللی، این پروژه را رها کرد. در سال ۲۰۲۰ میلادی، پتروپارس عملیات حفاری فاز ۱۱ را به‌تنهایی آغاز کرد. خروج توتال باعث تأخیر زیادی در توسعه کلی پروژه شد اما بخش دریایی در سال ۲۰۲۱ میلادی افتتاح شد.