برنامه 5 ساله نوسازی کامیون‌ها
تا 5 سال آینده، از 411 هزار کامیون فرسوده 200 هزار با کامیون نو جایگزین می‌شود
نیمی از کامیون‌های باری کشور متوسط عمر بالای فرسودگی دارند (سن فرسودگی برای برای ناوگان باری 16 سال تعیین شده است). بار بیش از 90 درصد حمل و نقل کشور بر دوش حدود 411 هزار کامیون است که بیش از 200 هزار کامیون (حدود 50 درصد ناوگان باری) عمر بیشتر از 19 سال دارد. بر اساس ماده 30 قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه‌ای کشور، قرار بر این شده تا برای نوسازی ناوگان باری، کامیون‌های با عمر 3 سال کارکرد در ازای اسقاط کامیون فرسوده وارد کشور شود. طبق این قانون سال 99 حدود 7 هزار کامیون وارد شد اما بخش عمده‌ای از آن تا همین امروز در گمرکات کشور خاک می‌خورد و وارد ناوگان نشده است.
کامیون‌هایی که الان داخل گمرکات داخل است ثبت سفارش معتبر دارند اما بیش از 14 ماه در گمرکات رسوب شده‌اند و برنامه‌ای که منتج به نتیجه مطلوب و ترخیص این کامیون‌ها شود، اجرا نشده است. 6 مهرماه امسال در بازدید دادستان کل کشور از گمرکات، دستور قضایی برای پیگیری و تعیین تکلیف 4 هزار کامیون وارداتی صادر و مقرر شد ظرف یک هفته کامیون‌ها ترخیص شود. شهریار افندی‌زاده، معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی تأکید دارد اگر وزارت صمت ثبت سفارش‌ها را انجام دهد کامیون‌ها ترخیص می‌شود. به گفته افندی‌زاده تولید و واردات کامیون به‌طور همزمان باید پیگیری و اجرا شود تا مشکلات حمل کالا در کشور حل شود. وزیر صمت اخیراً اعلام کرده مشکلات ترخیص کامیون‌ها در گمرکات بزودی حل و آنها ترخیص خواهند شد. بر اساس قانون امور گمرکی، حداکثر ماندگاری یک کالا در گمرکات سه ماه است اما کامیون‌های وارداتی بعضاً سه سال در گمرکات ماندگاری دارند. افزایش مصرف سوخت، کاهش بهره‌وری و آلودگی زیست محیطی تنها بخشی از اثرات منفی تردد کامیون‌های فرسوده در جاده‌های کشور است. حدود 60 درصد گازوئیل مصرفی کشور در بخش حمل‌ونقل استفاده می‌شود، میانگین سنی ناوگان دیزلی بالاست که خود یکی از عوامل افزایش مصرف سوخت است.
اکنون، علیرضا احمدی فینی، رئیس ستاد مدیریت حمل و نقل سوخت کشور با اشاره به برنامه نوسازی ناوگان جاده‌ای کشور، توضیح داده که «برنامه امسال و بهار سال آینده نوسازی ۱۰ هزار ناوگان مسافری و جاده‌ای است که طبق پیش‌بینی‌ها ۲ هزار اتوبوس در بخش مسافری و ۸ هزار ناوگان باری به ناوگان حمل و نقل کشور، افزوده خواهد شد.» رئیس ستاد مدیریت حمل و نقل سوخت کشور با اعلام اینکه طبق آیین‌نامه ماده ۸ قانون هوای پاک از ۴۱۱ هزار کامیون و کشنده و ناوگان باری در بخش جاده‌ای کشور بالغ بر ۲۰۰ هزار ناوگان فرسوده است، گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که تسهیلات نوسازی ناوگان باری در بخش جاده‌ای نیازمند ۳۷ هزار میلیارد تومان سرمایه است که عملاً تأمین این میزان سرمایه مقدور نیست. بنابراین برنامه‌ریزی شده طی برنامه پنج ساله حداقل نیمی از ناوگان فرسوده نوسازی شود.
احمدی افزود: مصوبات کشنده‌های خودروهای کارکرده باری از سال ۱۳۹۵ مطرح، در سال ۱۳۹۷ اخذ و در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ به میزان ۲۳ هزار و ۸۰۰ کشنده و کامیون به ناوگان باری کشور افزوده شد که این خودروها با یک سوم مصرف سوخت نسبت به خودروهای فرسوده فعالیت می‌کنند و میزان تصادف آنها نیز طبق آمارهای پلیس صفر است. بر اساس مقررات موجود برای واردات کامیون‌های زیر پنج سال ساخت باید چهار رکن استاندارد ایمنی و کیفیت، استاندارد آلایندگی، خدمات پس از فروش وجود داشته باشند و به ازای هر واردات یک خودرو فرسوده با مشخصات مشابه یا بنا به ظرفیت خودرو وارداتی باید از چرخه خارج شود. افزایش قیمت کامیون‌های فرسوده، مشکل دیگری است که اسقاط کامیون فرسوده در قبال واردات را برای برخی واردکنندگان پرهزینه کرده و بار مالی آن باعث شده واردات کند شود.
نوسازی ناوگان مسافری
به گفته رئیس ستاد حمل و نقل و سوخت، در بخش حمل و نقل عمومی برون‌شهری نیز برنامه‌هایی تدوین شده که بخشی از آنها در حال عملیاتی شدن است. مجوز واردات خودروهای حمل و نقل مسافری بین شهری صادر شد. رئیس ستاد مدیریت حمل و نقل سوخت کشور گفت: طبق بند «ص» تبصره ۷ قانون بودجه امسال، مجوز داده شده خودروهایی که زیر پنج سال کار کرده باشند به ناوگان حمل و نقل مسافری بین شهری و درون شهری افزوده شوند، زیرا تولیدات داخلی برای این بخش کافی نیست و از ۱۴ هزار اتوبوس فعال در سطح جاده‌های کشور حدود ۷ هزار اتوبوس فرسوده هستند. همچنین، بر اساس مصوبه شورای اقتصاد مقرر است از محل صرفه‌جویی سوخت برای ۸۵ هزار حمل و نقل عمومی برون شهری شرایط نوسازی در برنامه‌ای پنج ساله فراهم شود.
احمدی توضیح داد: این امکان برای متقاضیان و سرمایه‌گذاران فراهم است تا از طریق سامانه جامع تجارت ثبت سفارش برای واردات انواع ناوگان باری و مسافری را با سن کمتر از پنج سال داشته باشند که ناوگان مسافری شامل اتوبوس، مینی‌بوس و ون می‌شود.وی ادامه داد: در شرایط فعلی ۱۴ هزار اتوبوس در ناوگان حمل و نقل جاده‌ای در حال ارائه خدمات است که حدود ۷ هزار اتوبوس فرسوده هستند. برای جبران کمبود ناوگان تا به ۱۷ هزار و ۸۰۰ برسد پیش‌بینی کردیم تا ۳۵۰۰ اتوبوس در قالب واردات بند «ص» تبصره ۷ قانون بودجه امسال انجام شود و مابقی در قالب مصوبه ۸۵ هزار تایی که مصوبه آن از سوی شورای اقتصاد صادر شده است، کارسازی شود.
در حالی‌که موضوع نوسازی ناوگان جاده‌ای با واردات و تولید داخل مطرح می‌شود، مدیر کل دفتر صنایع خودرویی وزارت صمت از توقف تولید خودروهای باری قدیمی تا دو سال آینده خبر داده است.
به گفته عبدالله توکلی لاهیجانی براساس طرح تحول در صنعت خودرو تا دو سال آینده بن سازه‌های جدید جایگزین خودروها و بن سازه‌های قدیمی تجاری و باری می‌شوند. یکی از برنامه‌های تحولی در صنعت خودرو، تولید بن سازه‌های جدید و حذف خودروهای قدیمی است. علت اینکه خودروهای تجاری قدیمی همچنان تولید می‌شوند، داخلی‌سازی قطعات مهم این خودروها در سالیان گذشته است، ما الان نیاز داریم این داخلی‌سازی را برای محصولات جدید انجام دهیم، اما این اقدام نیاز به تولید در مقیاس بالا دارد تا توجیه اقتصادی داشته باشد. وی ادامه داد: در حوزه تولید خودروهای تجاری و باری، مقیاس اقتصادی تولید، عامل توجیه سرمایه‌گذاری برای محصولات جدید است برای همین لازم است تولیدکننده‌های مختلف با مشارکت و هم افزایی به سمت محصولات جدید حرکت کنند.