رقابت شانه به شانه بخش آب و فاضلاب با شاخص‌های بین‌المللی
بانک جهانی: ایران در حوزه دسترسی به آب شرب در بخش شهری و روستایی در جهان و میان کشورهای منطقه در صدر جدول قرار داد
اختصاص ۱۰ درصد تعرفه قانونی آب و فاضلاب برای اجرای طرح‌های آب و فاضلاب شهرها و روستاها؛ بستری مهم برای افزایش سطح پوشش آب و فاضلاب درجای جای کشور.
درحال حاضر ۵۴.۴ درصد ازجمعیت شهری کشور تحت پوشش شبکه فاضلاب قرار دارند. هرچند که در بخش روستایی میزان جمعیت روستایی تحت پوشش شبکه فاضلاب رقم ناچیزی است.
به عبارتی ۳۷ میلیون نفر ازجمعیت شهری کشورتحت پوشش شبکه فاضلاب قراردارند که ۲۶۴ مدول درشهرها و ۴۹ مدول تصفیهخانه در روستاها است.
علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو گفته است که اجرای طرح‌های فاضلاب شهری و روستایی ازمهم‌ترین مطالبات مردم است و زندگی امروزی بدون وجود شبکه وانتقال و تصفیهخانههای مدرن فاضلاب امکان‌پذیر نیست و افزوده که برای اجرای این نوع طرح‌ها، اعتبارات مختلفی از ردیف‌های عمومی، متفرقه وتسهیلات ماده 56 و انواع و اقسام اعتبارات به کار گرفته می‌شود تا بتوان این طرح‌ها را اجرایی کرد.
گزارش‌ها نشان می‌دهند که در دولت سیزدهم تعداد زیادی از این طرح‌ها یا شروع شده‌اند و یا در مرحله تکمیل قرار دارند و در تبصره 3 ماده واحده قانون ایجاد تسهیلات برای توسعه طرح‌های فاضلاب و بازسازی شبکه‌های آب شهری برای توسعه طرح‌های فاضلاب کشور مصوب سال 1377 این قانون وجود دارد.
برای دانستن مختصات بخش فاضلاب کشور بد نیست مروری بر برخی ازآمارها بیندازیم. درحال حاضر۲۵۲ تصفیهخانه فاضلاب در ایران در مدار بهره‌برداری قرار دارند که این تعداد در اوایل ایجاد شرکت‌های آب و فاضلاب تنها ۱۵ تصفیهخانه بود. درعین حال، ظرفیت تصفیهخانههای فاضلاب در مدار بهره‌برداری افزون بر ۵.۷ mcm/d (میلیون مترمکعب در روز) است.
براین مقدار باید تعداد 87 تصفیهخانه فاضلاب در حال احداث را نیز افزود که ظرفیت آنها یک میلیون و ۷۳۹ هزار متر مکعب در روز است.
از آبرسانی پایداروتوسعه شبکه آب و فاضلاب به‌عنوان یکی از برنامه‌های مهم وزارت نیرو در دولت سیزدهم یاد می‌شود.
در دولت سیزدهم در بخش آب و فاضلاب ۲۳ تصفیهخانه فاضلاب در مرحله بهره‌برداری بوده که بهره‌برداری از این طرح‌ها جمعیت برخوردار از شبکه فاضلاب را به ۴۰ میلیون نفر خواهد رساند.
این طرح‌ها سه میلیون و ۲۸۷ هزار نفر از جمعیت شهری و روستایی را تحت پوشش قرار می‌دهد. از قرار معلوم،11 پروژه آبرسانی و تصفیهخانه آب امسال به بهره‌برداری می‌رسد که دو میلیون و ۱۶۸ هزار نفر با ظرفیت ۵ هزار و ۲۰ لیتر بر ثانیه تأمین آب می‌کند. از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون ۱۸ پروژه در دو بخش تأمین آب و تصفیه آب اجرایی شده که ۱۸ هزار و ۴۷ لیتر برثانیه با اعتباری معادل ۸۶ هزار میلیارد تومان اجرایی شده است. درکنار آن، دولت سیزدهم درمرحله اول، اجرای طرح آبرسانی در ۱۰ هزار روستا را آغاز کرده که سه هزار روستا توسط شرکت آب و فاضلاب و هفت هزار روستا توسط قرارگاه امام حسن مجتبی(ع) در کشور آغاز شده و اکنون ۴۳ درصد پیشرفت دارد.
این اقدام در راستای جهاد آبرسانی در سطح کشور آغاز شده، هر چند که دولت در نظر دارد در مرحله دوم، آبرسانی ۱۰ هزار روستای دیگر را زیر پوشش ببرد که برای اجرای این ۲ مرحله ۱۲۱ هزار میلیارد تومان هزینه می‌شود.
تلاش برای توسعه زیرساخت‌های صنعت آب در دوسال گذشته یکی از مهم‌ترین برنامه‌های دولت سیزدهم بوده که در وزارت نیرو گام‌های مهمی برای تحقق این امر برداشته شده است.
سخنگوی صنعت آب گفته است که وزارت نیرو تاکنون ۱۹ هزار میلیارد تومان طرح‌های اضطراری تأمین آب برای شهرهای مختلف انجام داده است که این طرح‌ها برای شهرهای مختلف و با نیازهای آبی مختلف انجام شده و به این منظور ۸۳۳ طرح در ۳۱ استان تدوین و اجرایی شده است.
عیسی بزرگ‌زاده، خاطرنشان کرده که این طرح‌ها برای استان‌های سیستان و بلوچستان و گلستان، همچنین شهرهای تهران و مشهد ۹ طرح بوده است.
واقعیت این است که بخش آب و فاضلاب دردوسال گذشته دچار تحولات جدی شده که خود نمونه‌ای بارز از توجه ویژه به توسعه این بخش در دولت سیزدهم است.
جدیدترین گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد ایران در حوزه دسترسی به آب شرب در بخش شهری و روستایی در جهان و میان کشورهای منطقه در صدر جدول قرار داد. درصد دسترسی به آب شرب شهری و روستایی در ایران به ترتیب برابر با ۹۹.۸۳ و ۸۲ درصد است؛ این در حالی است که این شاخص‌ها به همین ترتیب در جهان اعداد ۸۵.۷ و ۵۹.۶ درصد و در میان کشورهای خاورمیانه ۸۳.۲ و ۶۹.۵ درصد را به خود اختصاص داده است.
بومی‌سازی و تولید ۸۰ درصد تجهیزات مورد نیاز تصفیهخانههای آب، بومی‌سازی و تولید ۶۵ درصد تجهیزات مورد نیاز تصفیهخانههای فاضلاب، بومی‌سازی و تولید ۹۰ درصد تجهیزات مورد نیاز شبکه‌های آب و فاضلاب، آبرسانی حدود ۱۰۰ درصدی جمعیت شهری (بالاتر از میانگین جهانی) از دیگر شاخصه‌های صنعت آب کشور محسوب می‌شوند.
برای مرور برنامه‌های ویژه بخش آب و فاضلاب در راستای تحقق اهداف دولت سیزدهم می‌توان از آبرسانی به ۱۰ هزار روستا با جمعیتی بالغ بر ۴ میلیون و ۷۵۰ هزار نفر، اجرای ۱۰۱ طرح فاضلاب در قالب احداث ۶۹ تصفیهخانه فاضلاب شهری با ظرفیت ۱.۷ میلیون مترمکعب در روز، ۸۸ طرح آبرسانی با ایجاد ۳۲ تصفیهخانه آب با ظرفیت ۲.۶۵ میلیون مترمکعب در روز و ۳۷۶ پروژه مدیریت تنش آبی با اهدافی چون بازسازی و ارتقای تأسیسات آب به طول ۱۴ هزار کیلومتر، کاهش هدررفت آب شهری به میزان ۵ درصد و افزایش توان ذخیره‌سازی آب به ظرفیت ۱.۵ میلیون مترمکعب نام برد.
وزارت نیرو از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم موفق به بهره‌برداری از ۱۲ واحد تصفیهخانه آب و طرح آبرسانی، بهره‌برداری از ۶ سامانه نمک‌زدایی به ظرفیت ۵۴ هزار متر مکعب در روز، بهره‌برداری از ۲۴ واحد تصفیهخانه فاضلاب به ظرفیت ۶۶۳ هزار متر مکعب در روز، تجهیز ۲۱ و۸۴۷ حلقه چاه کشاورزی به کنتورهای هوشمند، اصلاح و تعدیل پروانه‌های ۳۹ هزارو ۷۲۹ حلقه چاه کشاورزی شده است.
پیشبرد عملیات اجرایی پروژه جهادی آبرسانی به ۱۰ هزار روستای دارای تنش آبی و آبرسانی به تعداد ۳ هزار و ۲۶۰ روستا تا کنون، بازچرخانی پساب به میزان۳۲۴ میلیون مترمکعب در سال برای استفاده در مصارف صنعتی یا سایر متقاضیان، ذخیره‌سازی مناسب آب در مخازن سدهای نیروگاه‌های برقابی با وجود کاهش ورودی سدها و تدوین نقشه راه پیاده‌سازی مدیریت حوضه‌های آبریز و ساختار عملیاتی کردن آن از دیگر دستاوردهای دولت سیزدهم است.
عملیات آبرسانی به شهرکرد و پایدارسازی وضعیت تأمین آب سالم و بهداشتی به میزان ۸۲۰ لیتر بر ثانیه در کمترین زمان ممکن، انجام طرح‌های اضطراری تأمین آب پایدار، افزایش تاب‌آوری و ارتقای کمی و کیفی آب شامل حفر و تجهیز چاه، احداث ایستگاه پمپاژ و مخازن، احداث تصفیهخانه و پروژه‌های ارتقای کیفی و اجرای خطوط انتقال و بهره‌برداری از طرح جامع آبرسانی غدیر با هدف تأمین آب ۲۶ شهر و ۱۰۰۰ روستای استان خوزستان و انتقال ۱۰ هزار لیتر در ثانیه آب شرب با کیفیت و بهره‌برداری از تصفیهخانه فاضلاب و بازچرخانی پساب شهر بیرجند با ظرفیت ۲۱ هزار و ۵۰۰ مترمکعب در شبانه‌روز از دیگر اقدام‌هایی است که در کارنامه عملکردی وزارت نیرو در دولت سیزدهم به ثبت رسیده است. دولت سیزدهم به منظور تحقق اهداف صنعت آب ایران رویکردهای ویژه‌ای را از قبیل تحول در مدیریت منابع آبی، توسعه زیرساخت‌ها و تأسیسات آبی و اصلاح اقتصاد آب در دستور کار قرار داد.
ایجاد سازکار مناسب و مشارکتی برای مدیریت حوضه‌های آبریز، ارتقای بهره‌وری آب، بازتخصیص آب، تحویل حجمی آب کشاورزی، نصب ابزارهای اندازه‌گیری، جلوگیری از اضافه برداشت و برداشت‌های غیرمجاز آب و توسعه استفاده از منابع نامتعارف از جمله برنامه‌های پیش‌بینی شده برای تحقق رویکرد تحول در مدیریت منابع آبی به شمار می‌روند.