تدابیر دولت برای خرید تضمینی گندم در لایحه بودجه ۱۴۰۳
ایران سال گذشته رتبه سیزدهم را در تولید گندم در جهان کسب کرد و یکی از دلایل این مسأله نیز تعیین مناسب نرخ خرید تضمینی گندم بود
تعیین مناسب قیمت خرید تضمینی محصولات زراعی بویژه گندم، اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا می‌تواند تولید را در سال آینده افزایش و یا کاهش دهد که این تجربه بارها در گندم دیده شده است به طوری‌که امسال قیمت مناسب خرید تضمینی یکی از دلایل افزایش تولید و خرید تضمینی گندم بود
نفیسه امامی
روزنامه نگار
افزایش تولید و ارتقای کیفیت گندم در دو سال گذشته را باید یکی از دستاوردهای مهم دولت در حوزه امنیت غذایی و تأمین کالاهای استراتژیک قلمداد کرد که منجر به کاهش 70 درصدی واردات گندم و خودکفایی در تأمین آرد نانوایی‌ها شد.
امسال میزان خرید تضمینی گندم به 10 میلیون و 357 هزار تن رسید که نسبت به سال گذشته 44 درصد و نسبت به دو سال قبل 128 درصد رشد را نشان می‌دهد. این درحالی است که میزان قطعی تولید گندم در سال زراعی 1402-1401، 13 میلیون و 500 هزار تن در کل کشور بود اما سال قبل تولید به 11 میلیون و 500 هزار تن رسیده بود.
خرید تضمینی گندم از سال 1368 آغاز شد و تاکنون 34 سال از زمان آغاز خرید تضمینی گندم می‌گذرد اما تنها طی 8 سال تولید گندم به بیش از 10 میلیون تن رسید. امسال هم میزان خرید تضمینی از مرز 10 میلیون تن عبور کرد اما تفاوت آن با سال‌های قبل در این بود که در سال‌جاری سطح زیرکشت ما در مقایسه با آن 8 سال کمتر ولی میزان تولید بیشتر بود.
سهراب سهرابی مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی حداقل تولید را برای سال زراعی جاری ۱۴ میلیون تن دانست که وزارتخانه در حال برنامه‌ریزی برای آن است. درهمین راستا حمید امانی همدانی معاون هماهنگی، برنامه، بودجه و نظارت سازمان برنامه و بودجه از تدابیر دولت برای خرید تضمینی گندم در این لایحه مبنی بر تدابیر دولت برای «پیش‌بینی دقیق هزینه خرید تضمینی گندم» و همچنین «پرداخت بموقع مطالبات گندمکاران» برای جلوگیری از حواشی پیش آمده در سال‌جاری خبر داده است به طوری‌که دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۳ انعطاف لازم برای پرداخت مطالبات گندمکاران و جلوگیری از مسائل پیش آمده در سال ۱۴۰۲ را پیش‌بینی کرده است.
افزایش 8 برابری پرداختی به گندمکاران نسبت به دو سال قبل
امانی همدانی تأکید کرده است در سال گذشته چندین بار سیاست حمایتی دولت از کشاورزان عوض شد به طوری‌که ابتدا قرار بود حمایت از کشاورزان به شکل افزایش قیمت خرید تضمینی پرداخت جایزه و تخصیص کود و بذر یارانه‌ای باشد، اما این سیاست پس از چند بار تغییر در نهایت تبدیل به حمایت صرفاً نقدی شد؛ این عوامل باعث شد فشار نقدینگی سنگینی به دولت وارد شود به طوری که رقم پرداختی به گندمکاران در سال‌جاری نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود ۸ برابر شد.
دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۳ پرداخت خرید تضمینی را افزایش داده است ضمن اینکه انعطاف در تبصره ۱۲ درنظر گرفته شده است تا چنانچه هزینه خرید تضمینی بیش از رقم پیش‌بینی شده باشد دولت بتواند از محل بودجه، باقیمانده تعهدات خود به گندمکاران را پرداخت کند.
امانی همدانی یادآور شده است: امسال هم به نسبت بسیاری از سال‌های گذشته، تأخیر چندانی در پرداخت مطالبات گندمکاران اتفاق نیفتاد، در بسیاری از سال‌ها، مطالبات گندمکاران دراواخر مهر و حتی اوایل آبان تسویه می‌شد در حالی‌که ارقام پرداختی به گندمکاران به‌مراتب کمتر از امسال بود.
اقدامات حمایتی دولت از کشاورزان
اقدامات اولیه دولت برای آموزش کشاورزان در راستای مصرف کودهای شیمیایی و استفاده از دستگاه‌های کارنده و خطی کارها انجام گرفته است. سازمان‌ها و ادارات جهاد کشاورزی در استان‌ها آمادگی کامل را برای در اختیار گذاشتن دستگاه‌ها و کودهای شیمیایی به کشاورزان دارند. همچنین بیش از 446 هزار تن بذر اصلاح شده برای کشت گندم دیم و آبی برای کشاورزان تهیه شده است.
علاوه براین تدارک‌های لازم برای تهیه کودهای ازته، فسفاته و پتاسه انجام گرفته که با استقبال کشاورزان نیز روبه‌رو شده است. ضمن اینکه ماشین‌آلات و ادوات دنباله‌بند نیز برای کشاورزان آماده شده است و کشاورزان می‌توانند برای تهیه آنها به ادارات جهاد کشاورزی در استان‌ها مراجعه کنند.
تعیین منطقی خرید
تعیین مناسب قیمت خرید تضمینی محصولات زراعی بویژه گندم، اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا می‌تواند تولید را در سال آینده افزایش و یا کاهش دهد که این تجربه بارها در گندم دیده شده است به طوری‌که امسال قیمت مناسب خرید تضمینی یکی از دلایل افزایش تولید و خرید تضمینی گندم بود.
طبق قانون شورای قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی، وزیر جهاد کشاورزی مسئول تعیین و ابلاغ نرخ خرید تضمینی بوده و اعضای شورای وزیر جهاد کشاورزی؛ وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، رئیس سازمان نظام صنفی کشاورزی، رئیس اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی ایران، رئیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، دو نفر کشاورز خبره با حکم وزیر جهاد کشاورزی و رئیس بنیاد ملی گندمکاران و دو نفر از اعضای کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست (به عنوان ناظر بدون حق رأی به انتخاب مجلس شورای اسلامی) هستند.
گمانه‌زنی‌های مختلفی از نرخ خرید تضمینی گندم برای سال زراعی 1403-1402 مطرح شده است که شامل نرخ‌هایی از 19.500 تا 23 هزار تومانی می‌شود اما هنوز شورای قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی به طوررسمی نرخ نهایی خرید گندم را اعلام نکرده‌اند.
ایران در سال گذشته رتبه سیزدهم را در تولید گندم کسب کرد و از حدود ۱۴ میلیون تن گندم تولید شده ۱۰ میلیون و ۳۵۷ هزار تن از سوی دولت خریداری شد و یکی از دلایل این مسأله نیز تعیین مناسب نرخ خرید تضمینی گندم بود. وزارت جهاد کشاورزی برای سال زراعی جدید نیز درحال چانه‌زنی با سایر ارگان‌های دولتی است تا با تعیین نرخ مناسب خرید تضمینی گندم انگیزه گندمکاران را برای تولید بیشتر افزایش دهد.