افشای آمار ورود و خروج پول به بازارسهام امکان‌پذیر است
برخی اطلاعات مانند نسبت معاملات اعتباری به کل معاملات روزانه بازار، در اختیار عده‌ای خاص قرار دارد که این موضوع منجر به عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه ایران می‌شود
شفافیت به عنوان یکی از پایه‌های مهم توسعه و کارایی بازارسرمایه در جهان شناخته می‌شود و بسیاری از اقتصاددانان براین عقیده‌اند که اگر شفافیت و تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه مطلوب نباشد، بازارها کارایی خود را از دست خواهند داد و کشف قیمت‌ها نیز به صورت بهره‌ور صورت نمی‌گیرد.
هرچند بررسی تحولات سال‌های گذشته در بازار سرمایه ایران نشان از توسعه مناسب این نهاد تسهیل‌گر سرمایه‌گذاری دارد، اما همچنان کاستی‌هایی نیز وجود دارد که توجه به آنها برای توسعه بیشتر بازار لازم و ضروری است.
در این راستا باید توجه داشت، با وجود افشای بسیاری از اطلاعات مهم و حیاتی بازار سهام از طرف نهادهای ناظر، اما شاهد آن هستیم که اطلاعاتی مانند میزان خرید و فروش اعتباری در معاملات روزانه بازار و میزان ورود و خروج پول از حساب کارگزاری‌ها به بانک‌ها همچنان در دسترس عموم قرار نمی‌گیرد.
فرهاد موحدی، کارشناس بازارهای مالی، در این خصوص به روزنامه ایران اقتصادی گفت: بازار سرمایه یک بازار و یک نهاد شفاف‌ساز است که در راستای اهداف خاصی از جمله ترویج حاکمیت شرکتی، افزایش پاسخگویی، افزایش مشارکت افراد در فعالیت‌های اقتصادی، تأمین مالی پروژه‌ها از طریق تجهیز سرمایه‌های خرد و افزایش بهره‌وری سرمایه‌گذاری‌ها در ایران شکل گرفت.
وی افزود: شرایط کنونی بازار سهام ایران در مقایسه با سال 1384 و زمانی که شکل نوین بازار سرمایه در ایران پایه‌‌ریزی شد بسیار وضعیت بهتری دارد و در زمینه‌های کیفیت، کارایی، سطح بهره‌وری بازار و سرعت مبادلات شرایط بهبود یافته است. موحدی با بیان اینکه طی دو سال گذشته دستاوردهای خوبی در بازار سهام به دست آورده‌ایم، گفت: طی سال‌های اخیر ابزارهای معاملاتی خیلی خوبی وارد بازار شده است که این ابزارهای معاملاتی در آینده می‌تواند به کارایی بیشتر بازار و شفافیت آن کمک کند، همچنین پلتفرم‌های آنلاین و سطح خدمات‌رسانی بسیار خوبی از طرف کارگزاری‌ها شکل گرفت. همچنین طی دو سال گذشته توانستیم شرایط را برای ورود صندوق‌های سرمایه‌گذاری به بازار و افزایش سهم سرمایه‌گذاری‌های غیرمستقیم را در بازار سرمایه ایجاد کنیم.
این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: با توجه به اینکه سرمایه‌گذاری‌های خوبی در راستای سامانه‌های معاملاتی انجام شده است اما این سامانه‌ها هنوز بومی نشده‌اند و هسته‌های معاملاتی بومی نداریم و تا هسته‌های معاملاتی به چابکی قابل‌قبولی برسند، مسیر زیادی پیش‌رو داریم که این موضوع همچنان نیازمند سرمایه‌گذاری و توجه بیشتر است. فرهاد موحدی گفت: از نیمه دوم سال 1400 طرح اصلاح قانون بازار سرمایه وارد مجلس شد. این طرح می‌تواند کمک زیادی به شرایط توسعه بازار سهام کرده و کاستی‌های این بازار را رفع کند.
رصد جریان‌های نقدی در بازار سهام امکان‌پذیر است
موحدی در مورد امکان افشای برخی اطلاعات مانند ورود و خروج پول از بازارها و نسبت معاملات اعتباری از کل معاملات بازار، بیان داشت: شفافیت جریان‌های پولی از زمانی اهمیت پیدا کرد که استفاده از پلتفرم‌های آنلاین برای معاملات شدت گرفت و امروزه تقریباً تمامی معاملات از طریق پلتفرم‌های آنلاین انجام می‌شود و معاملات دیگر به‌صورت دستی انجام نمی‌شود. توسعه ابزارهای معاملاتی، رشد پلتفرم‌های آنلاین و بسترهای معاملات الکترونیک باعث شد که بتوانیم جریان‌های نقدی را هم رصد کنیم. این کارشناس بازار در مورد چگونگی رصد جریان‌های نقدی اظهار داشت: در حال حاضر این آمار تنها در اختیار افراد معدودی در بازار است. به عنوان مثال کارگزاری‌ها و سازمان بورس می‌توانند در مورد انتقال پول از حساب بانکی به حساب کارگزاری و بالعکس رصد اطلاعاتی داشته باشند و جریان‌های پولی را تشخیص دهند.
فرهاد موحدی با بیان اینکه بخشی از بازار به‌صورت انحصاری می‌تواند این آمار را در اختیار داشته باشد، افزود: کسانی که به آمار ورود و خروج پول از بازار و نسبت معاملات اعتباری از کل معاملات دسترسی داشته باشند، می‌توانند آینده بازار را با ضریب اطمینان بالاتری پیش‌بینی کنند، در نتیجه عدم تقارن اطلاعاتی پیش خواهد آمد که این موضوع می‌تواند به درجه کارایی بازار سهام ضربه بزند.
وی ادامه داد: به‌منظور جلوگیری از موانعی که بر سر راه شفافیت و کارایی بازار قرار دارند و همچنین در راستای کمک به بازار سهام باید بستر مناسبی ایجاد و نسبت به انتشار عمومی جریان‌های پولی که در بازار اتفاق می‌افتد، اقدام کنیم.
این دکترای اقتصاد مالی گفت: امکانات لازم در راستای شفافیت بازار سهام وجود دارد، به‌طوری که اکنون برخی از کارگزاری‌ها به‌صورت محدود اطلاعاتی را که مربوط به خودشان می‌شود، برای عموم افشا می‌کنند که این موضوع می‌تواند جنبه عمومی پیدا کند.
وی در مورد معاملات اعتباری اظهار داشت: این‌گونه معاملات به‌خصوص طی سال‌های 1399، 1401 و حتی فروردین 1402 نیز موضوع خیلی مهمی بود که بخش عمده‌ای از هیجانی که وارد معاملات می‌شد از بخش معاملات اعتباری بود. این کارشناس بازار سرمایه افزود: میزان خرید و فروش‌های اعتباری در بازار و اینکه این‌گونه خرید و فروش‌ها چه نسبتی از کل خرید و فروش در بازار را پوشش می‌دهد، میزان ریسک بازار را مشخص می‌کند. وی اظهار داشت: اگر میزان خرید و فروش اعتباری مشخص شود، افراد به‌راحتی و با ضریب اطمینان بیشتری می‌توانند در مورد سرمایه‌گذاری‌هایشان تصمیم‌گیری کنند. موحدی خاطرنشان کرد: شفافیت بازار علاوه بر سرمایه‌گذاران خرد، برای مدیران بورسی، کارگزاری‌ها و سیاستگذاران کلان چه در بخش بازار سرمایه و چه سایر بخش‌ها نیز حائز اهمیت خواهد بود، بنابراین، این موضوع می‌تواند برای افزایش کارایی خود بازار سرمایه و سایر بازارهای کشور، بسیار کمک‌کننده باشد.