صادرات بیش از 350 میلیون دلاری خرمای با کیفیت ایرانی
بیشترین میزان صادرات خرما به صورت بسته‌بندی انجام می‌گیرد زیرا ما در بسته‌بندی محصول پیشرفت داشته‌ایم اگرچه بخشی هم به صورت فله صادر می‌شود
نفیسه امامی
خبرنگار
ایران از بزرگترین تولید کنندگان خرما در بازار جهانی است. در کشور حدود ۱۰۰ گونه مختلف نخل وجود دارد و ۶ واریته خرما شامل استعمران خوزستان، پیارم حاجی آباد هرمزگان، ربی سیستان و بلوچستان، مضافتی بم و کبکاب و زاهدی طلایی بوشهر ثبت جهانی شده‌اند. کشورمان پس از مصر با تولید 1.3 میلیون تن در جایگاه دومین تولیدکننده خرما در جهان قرار دارد، اما از نظر گونه و رقم رتبه اول در دنیا را در اختیار دارد. در ایران و در کانون اصلی تولید خرما یعنی هرمزگان به طور متوسط در هر هکتار نخیلات 5 تن برداشت خرما صورت می‌گیرد اما در مصر این میزان تا 28 تن هم می‌رسد!
محسن رشید فرخی، رئیس انجمن ملی خرمای ایران در گفت‌و‌گو با «ایران اقتصادی»، درباره برداشت خرما در سال‌جاری بیان کرد: فصل برداشت خرما از 15 مرداد تا 15 مهرماه با توجه به منطقه و گونه خرما به طول می‌انجامد. آخرین گونه‌ای هم که برداشت می‌شود، خرمای پیارم است که تا 20 مهرماه برداشت آن به پایان می‌رسد. امسال هم مانند سال گذشته متوسط برداشت خرما یک میلیون و 300 هزار تن بود که از این میزان 70 درصد به مصرف داخلی می‌رسد و 30 تا 35 درصد هم صادر می‌شود. وی با اشاره به صادرات خرما به سایر کشورها گفت: پیک زمان صادرات از یک ماه بعد و همزمان با ایام کریسمس، نزدیک شدن به عید نوروز و ماه رمضان برای بازارهای هدف کشورهای اسلامی آغاز می‌گردد، اما میزان صادرات با چالش‌هایی همچون قوانین خلق الساعه و بازگشت ارز حاصل از صادرات می‌تواند کاهش پیدا می‌کند. اگرچه خوشبختانه طی جلسه‌ای که با کمیسیون اقتصادی مجلس داشته‌ایم پیشنهاد داده‌ایم که بانک مرکزی در بازگشت ارز حاصل از صادرات در محصولات غذایی مانند محصولات پتروشیمی و مواد معدنی برخورد نکند یا خرما در تهاتر با میوه‌های لوکس قرار بگیرد.
تحریم چالش مهم صادراتی
رئیس انجمن ملی خرمای ایران، تحریم‌ها را یکی از چالش‌های اصلی در صادرات عنوان کرد و افزود: برای صادرات باید انگیزه کافی وجود داشته باشد اما متأسفانه در صادرات خرما و پسته مزیت‌های صادراتی مان را به علت تحریم از دست داده‌ایم و همین مسأله باعث شده شرایط برابری در صادرات با سایر کشورها نداشته باشیم چراکه تحریم هزینه‌ها را افزایش می‌دهد.
وی اضافه کرد: از سوی دیگر خودتحریمی هم در داخل کشور وجود دارد زیرا بعضاً هنگام پیک مصرف با ممنوعیت‌های صادراتی مواجه می‌شویم و این مسأله باعث از بین رفتن اعتماد بازارهای صادراتی می‌شود.
رشیدفرخی آفت سرخرطومی حنایی را یکی از خطرات در تولید خرما در کشور بیان کرد و افزود: متأسفانه این آفت در حدود 15 درصد از باغات نخل را آلوده کرده است و بدون اینکه نشانه‌ای بروز دهد باعث از بین رفتن درخت می‌شود. این آفت می‌تواند بحران جدی را برای تولید خرما ایجاد کند که نیازمند مقابله جدی با آن است، اما خوشبختانه در جلسه‌ای که با سازمان حفظ نباتات داشته‌ایم سعی کرده‌ایم آموزش‌های لازم را برای جلوگیری از رشد و مقابله با این آفت ارائه دهیم.
رشید فرخی کیفیت خرمای تولید شده در ایران را بالا دانست و افزود: شرایط متنوع آب و هوایی و زیستی در تولید خرما در کشور وجود دارد به طوری‌که در بعضی از نقاط خرما با رطوبت زیر 10 درصد یا بالای 50 درصد تولید می‌شود. در مجموع شرایط آب و هوایی، نوع خاک و ارتفاع باعث تولید خرمای با کیفیت بالا شده است.
وی درباره امکان اصلاح نژادی خرما در کشور گفت: اصلاح نژادی حتماً باید با مطالعه انجام بگیرد و در ابتدا هم به صورت پایلوت باشد. برای انجام چنین اقداماتی نیاز به سال‌ها مطالعه وجود دارد زیرا امکان ایجاد ناهنجاری‌های زیستی برای محصول خرما به همراه دارد.
وجود بیش از 50 نوع خرما
در حال حاضر کشت خرما در کشور در 250 تا 300 هزار هکتار باغ و در حدود 50 تا 70 رقم خرما انجام می‌شود که 15 واریته خرمای تولیدی شناخته شده هستند.
ایران با توجه به میزان بالای تولید خرما، تقریباً ۹.۷ درصد کل صادرات جهان را تشکیل می‌دهد. به طور متوسط هر کیلو خرما یک دلار و 15 سنت تا یک دلار و 20 سنت قیمت‌گذاری می‌شود که در مجموع در حدود 350 تا 400 میلیون دلار برای کشور آورده ارزی به همراه دارد.
صادرات خرما قبل از اعمال تحریم‌ها به کشورهای امریکای شمالی و اروپایی انجام می‌گرفت اما بعد از تشدید تحریم‌ها، بازارهای هدف صادراتی به سوی روسیه، هند، کشورهای آسیای شرقی و کشورهای CIS چرخش داشته‌اند، به طوری که بزرگترین وارد کنندگان خرما شامل هند با ۱۶ درصد، مالزی با ۱۱ درصد و روسیه با وارد کردن ۹.۹ درصد خرمای ایران در این فهرست جای دارند.
بیشترین میزان صادرات خرما به صورت بسته‌بندی انجام می‌گیرد زیرا ما در بسته‌بندی محصول پیشرفت داشته‌ایم اگرچه بخشی هم به صورت فله صادر می‌شود.