شکسته شدن رکورد 14 ساله تولید نخ ابریشم
نوغانداری با رشد نسبی توانسته است تولید ابریشم داخلی را از 28 درصد در سال 1397 به 53 درصد در سال 1402 ارتقا دهد
نفیسه امامی
روزنامه نگار
ایران یکی از کشورهای قدیمی در عرصه پرورش کرم ابریشم به‌شمار می‌رود و گیلان قطب نوغانداری و پرورش کرم ابریشم کشور شناخته می‌شود. کشورهای عمده تولیدکننده پیله و ابریشم عبارتند از چین، هندوستان، ازبکستان، ویتنام، تایلند، برزیل و کره شمالی هستند و ایران در این میان در رتبه هشتم جهانی قرار دارد.
خوشبختانه در سال‌های اخیر با رضایتمندی‌هایی که در بین فعالان حوزه نوغانداری کشور اتفاق افتاده است، ظرفیت‌های بسیار خوبی از جمله شرایط اقلیمی مناسب برای نوغانداری، امکان ۲ تا ۳ بار پرورش در سال و کوتاه کردن دوره پرورش تا ۴۵ روز، سرمایه‌گذاری بسیار کم و بازگشت سریع سرمایه در حوزه نوغانداری فراهم شده است. این ظرفیت باعث شده میزان اتکای صنعت فرش و منسوجات ابریشمی به تولید داخلی پیله تر ابریشم از ۲۸ درصد به ۵۳ درصد افزایش پیدا کند.
دولت هم حمایت‌های خوبی در حوزه تأمین نهال توت انجام داده به‌طوری که در اسفندماه سال گذشته، ۴۸۵ هزار اصله نهال توت در سطح کشور بین نوغانداران توزیع شد. در ۹ استان کشور برای نخستین‌بار ۳۷۰ هزار قلمه در اختیار منابع طبیعی قرار گرفت که این امر پایداری و تداوم تولید را برای نوغانداران مهیا می‌کند به‌طوری که هر باغ توتی که ایجاد می‌شود به صورت اقتصادی تا ۲۵ سال برای نوغاندار می‌تواند محل پرورش کرم ابریشم و تولید کرم ابریشم برای کشور و در مسیر خوداتکایی صنعت ابریشم باشد.
تولید ابریشم در کانون توجه وزارت جهاد کشاورزی
عدیل سروی زرگر رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور در گفت‌و‌گو با «ایران اقتصادی»، با اشاره به اینکه امروز حدود 50 کشور جهان به کار نوغانداری و تولید ابریشم مبادرت می‌ورزند، گفت: بیش از نیمی از این کشورها در مناطق معتدل و نیمه گرمسیری قاره آسیا واقع شده‌اند. براساس گزارش FAO با تولید حدود 92 درصد ابریشم جهان توسط کشورهای آسیایی می‌توان ابریشم را یک محصول آسیایی دانست.
وی اضافه کرد: امروز فرایند تولید ابریشم در کشور به دو بخش عمده تقسیم‌بندی شده است؛ بخش کشاورزی زیر نظر مرکز توسعه نوغانداری کشور از واحدهای تابعه معاونت امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی و بخش صنعتی که عمدتاً توسط بخش خصوصی انجام می‌گیرد و شامل کارخانه‌های تولید نخ ابریشم و حدود 1200 چرخ دستی ابریشم‌کشی است که فرآیند تبدیل پیله به نخ را برعهده دارند.
سروی زرگر با اشاره به افزایش فعالیت نوغانداری از 22 استان به 31 استان افزود: اکنون تولید پیله ابریشم در تمامی استان‌های کشور انجام می‌گیرد اما استان‌های گیلان، خراسان رضوی، گلستان، خراسان شمالی، مازندران، اصفهان و آذربایجان شرقی به عنوان استان‌های عمده نوغان‌خیز کشور محسوب می‌شوند.
رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور درباره وضعیت تولید پیله ابریشم گفت: میزان تولید پیله تر ابریشم در سال‌جاری یک‌هزار و 722 تن بود که از این میزان حدود 690 تن پیله خشک و 275 تن نخ ابریشم خام تولید شده است. این میزان تولید، رکورد تولید 14 سال گذشته را شکسته است. وی وضعیت نوغانداری در ایران طی سال‌های اخیر را روندی رو به بهبود دانست و افزود: نوغانداری با رشد نسبی در توزیع تخم نوغان، تولید پیله تر ابریشم، اشتغال خانوار نوغاندار و ضریب خوداتکایی صنایع فرش و منسوجات ابریشمی توانسته است تولید ابریشم داخلی را از 28 درصد در سال 1397 به 53 درصد در سال 1402 ارتقا دهد. اجرای تفاهمنامه‌های همکاری مشترک با کمیته امداد امام(ره)، دفتر توسعه فعالیت زنان روستایی و عشایری، بنیاد برکت، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و آموزش فنی و حرفه‌ای گیلان را می‌توان از جمله اقدامات مؤثر در زمینه توسعه فعالیت‌های مرتبط با نوغانداری به شمار آورد.
علاوه بر موارد مذکور در راستای اجرای تفاهمنامه همکاری با سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری برای نخستین بار در 10 ایستگاه تولید نهال این سازمان در استان‌های خراسان رضوی، گیلان، خراسان شمالی، آذربایجان شرقی، اردبیل، آذربایجان غربی، سمنان، چهارمحال بختیاری، خراسان جنوبی و زنجان به تعداد 388 هزار قلمه توت کاشته شده است که علاوه بر آن یک میلیون و 615 هزار قلمه در 5 استان تولیدکننده نهال توت شامل استان‌های گیلان، مازندران، خراسان رضوی، خراسان شمالی و گلستان کاشته شده است که امید می‌رود بیش از 920 هزار نهال تولید شود که بیشترین میزان تولید در طی سال‌های گذشته است.
بــرش
استفاده بیش از 95 درصد از ابریشم تولیدی در بافت فرش
باید اذعان داشت پس از یک وقفه 23 ساله، پرورش نوبت دوم پرورش پاییزه در کشور از سرگرفته شده است که طی سال‌های اخیر عمدتاً در استان‌های عمده نوغان‌خیز مستمر بوده است. در سال‌جاری نیز، پرورش پاییزه در شش استان گیلان، خراسان رضوی، خراسان شمالی، گلستان، اصفهان و زنجان صورت پذیرفته است. ابریشم تولیدی ایران از کیفیت مناسبی برخوردار است و درحال حاضر بیش از 95 درصد از ابریشم تولیدی ایران در بافت فرش‌های نفیس بکار برده می‌شود. در 20 سال گذشته میانگین تولید و توزیع نهال توت اصلاح شده 185 هزار اصله بوده است که این میزان در سال 1400 به 375 هزار اصله و در سال 1401 به 488 هزار اصله رسیده است و امسال با تولید 920 هزار اصله نوید بهسازی باغات فرسوده و مستهلک توت و بهبود روند تولید پیله ابریشم در سال‌های آتی را می‌دهد.