بازارهای جهانی تشنه محصولات صادراتی ایران هستند
گردش مالی 1.5 میلیارد دلاری گیاهان دارویی ایران
امین محمودی
روزنامه نگار
گیاهان دارویی علاوه بر کاربردشان در تولید داروها، دارای کاربردهای صنعتی نیز هستند و هرساله ارزآوری بالایی برای کشورهای تولیدکننده این محصولات به دنبال دارند، به طوری که گفته میشود گیاهان دارویی میتوانند تا 2 درصد GDP کشور را از آن خود کنند.
طی سالهای گذشته به طور متوسط ایران با صادرات 450 تا 700 میلیون دلار گیاهان دارویی سهمی نیمدرصدی از بازار 220 میلیارد دلاری گیاهان دارویی در جهان داشته است.
در سال 2020 نیز حدود 10 درصد از میزان تجارت جهانی محصولات کشاورزی به گیاهان دارویی اختصاص داشته است؛ به همین دلیل طی سالیان گذشته کشورهای مطرح دنیا تمایل زیادی برای سرمایهگذاری در واردات و صادرات گیاهان دارویی داشته و ایران میتواند این فرصت را غنیمت شمرده و گیاهان متنوع دارویی خود و فرآوردههای آن را با دیپلماسی اقتصادی مناسب صادر کند تا از این طریق ارزآوری بخش کشاورزی بیشتر شده و کشاورزان نیز از این امر منتفع شوند.
میزان تولید گیاهان دارویی در کشور
کشورمان ظرفیت بسیار زیادی برای تولید گیاهان دارویی دارد، به طوری که 11 اقلیم از 13 اقلیم جهانی در ایران وجود دارد، 300 روز در سال آفتاب به طور مداوم بر گیاهان میتابد و تنوع گیاهان دارویی نیز با وجود 8 هزار و 500 گیاه دارویی در کشور بسیار بالاست و ایران جزو بهترین کشورهای جهان از این لحاظ محسوب میشود.
با این حال در سالجاری 280 هزار هکتار از اراضی کشور به کشت گیاهان دارویی اختصاص یافت و میانگین عملکرد تولید گیاهان دارویی 360 هزار تن بوده است. هماکنون ایران 70 درصد تولید گلمحمدی و 90 درصد تولید زعفران جهان را در اختیار دارد، در تولید زیره هم پس از هندوستان کشور دوم تولیدکننده این محصول ارزشمند هستیم.
میزان صادرات گیاهان دارویی
حسین زینلی مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی گفت: در راستای بهرهمندی از مواهب تولید و صادرات گیاهان دارویی در حال حاضر دو پالایشگاه گیاهان دارویی در کشور احداث شده و در حال راهاندازی و بهرهبرداری است و از سوی دیگر با جذب یکسری سرمایهگذاری برنامه احداث و راهاندازی 3 پالایشگاه دیگر نیز در کشور در دست اقدام است.
نکته جالب توجه اینکه به گفته زینلی به طور متوسط گردش مالی گیاهان دارویی در کشور یک و نیم میلیارد دلار است که حدود 500 میلیون دلار خارج از کشور میرود و یک میلیارد هم در داخل کشور در صنایع دارویی، غذایی و خوراکی استفاده میشود.
با این وجود مجری طرح گیاهان دارویی کشور معتقد است اگر سطح زیرکشت گیاهان دارویی را از 250 هزار هکتار تا 10 برابر توسعه دهیم و استانداردسازی هم انجام دهیم، میتوانیم سالانه تا 15 میلیارد دلار برای کشور درآمدزایی از این حوزه رقم بزنیم.
اجرای برنامه کشت در 8 هزار هکتار اراضی دیم
زینلی تصریح کرد: از برنامه 50 هزار هکتاری کشت گیاهان دارویی در اراضی دیم تاکنون 8 هزار هکتار آن محقق شده است. وی ادامه داد: در چهارچوب این برنامه، کشت گیاهان دارویی همچون گل محمدی، زیره سبز، سیاهدانه، برزک، بالنگو، موسیر و شیرینبیان در اراضی دیم را هدفگذاری کردهایم. مشاور وزیر جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: سال گذشته نزدیک به 18 هزار هکتار از اراضی دیم به کشت گیاهان دارویی اختصاص یافت. وی از برنامهریزی برای افزایش کشت گیاهان دارویی در سطح حدود 10 هزار هکتار اراضی آبی در سال 1402 خبر داد و گفت: از این سطح تاکنون 6 هزار هکتار گیاهان دارویی در اراضی آبی زیر کشت رفته است.
تقویت مکانیزاسیون و فرآوری گیاهان دارویی
مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی بر تقویت مکانیزاسیون و صنایع تبدیلی و تکمیلی در حوزه گیاهان دارویی تأکید کرد و اظهار داشت: یکی از برنامههای ما توسعه و تقویت مکانیزاسیون و صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش گیاهان دارویی به منظور افزایش فرآوری و ایجاد ارزش افزوده است. وی ظرفیت اسمی صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی را بیش از 670 هزار تن عنوان کرد و گفت: در حال حاضر 70 هزار تن از این ظرفیت غیرفعال است. زینلی افزود: بهکارگیری تکنولوژیهای نوین برای تولید اسانس و عصاره گیاهان دارویی از اهداف ماست. مجری طرح ملی گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه با سرمایهگذاریهای بخش کشاورزی تاکنون دو پالایشگاه گیاهان دارویی در استان خراسانرضوی راهاندازی شده است، اذعان داشت: سال گذشته با همکاری مؤسسه تحقیقات جنگلها و آبخیزداری کشور و بخش خصوصی، دستگاه تولید اسانس نوع تام گل محمدی ساخته و خط تولید آن ایجاد شد. وی تصریح کرد: با بهکارگیری این دستگاه، میزان اسانسگیری نوع تام گل محمدی از یک کیلوگرم به 3 کیلوگرم ارتقا یافته است. زینلی گفت: خریداران دستگاه اسانسگیری نوع تام گل محمدی میتوانند از تسهیلات مرکز توسعه مکانیزاسیون و صنایع کشاورزی بهرهمند شوند و 80 درصد قیمت این دستگاه تسهیلات پرداخت میشود. وی بهکارگیری ماشینآلات برداشت و فرآوری گیاهان دارویی را از دیگر اقدامات برای ارتقای کیفیت و سلامت این محصولات برشمرد و اظهار داشت: ماشینآلات برداشت موسیر و کلاله جداکن زعفران که مجهز به هوش مصنوعی است در ایران ساخته شده و در سامانه مرکز توسعه مکانیزاسیون و صنایع کشاورزی قرارگرفته است.
بــرش
تولید 450 هزار تن گیاهان دارویی در سال جاری
حسین زینلی، مجری طرح ملی گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی میزان برداشت سالانه گیاهان دارویی از مزارع کشور را بیش از 400 هزار تن عنوان کرد و افزود: در حال حاضر نزدیک به 260 هزار هکتار انواع گیاهان دارویی در کشور کشت میشود. مجری طرح ملی گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی اظهار داشت: یکی از برنامههای امسال این دفتر اجرای کشت 50 هزار هکتار گیاهان دارویی در اراضی دیم با مشارکت ستاد اجرایی فرمان امام(ره) است و امیدواریم این هدف محقق شود و شاهد رشد کشت این محصولات در مزارع دیم باشیم.