جهش تولید نفت در غرب کارون
درآینده نزدیک و به‌صورت یکپارچه، قرارداد طرح توسعه فاز دوم از میادین مشترک آزادگان شمالی و جنوبی به امضا می‌رسد و همچنین فاز دوم توسعه میدان مشترک آزادگان تا پایان سال به قرارداد می‌رسد
تولید نفت ایران در غرب کارون که با توسعه میدان‌های مشترکی مانند آزادگان، یادآوران و یاران از سال‌های پیش آغاز شد، اکنون با برداشت از میدان‌های مستقل سپهر و جفیر وارد مرحله‌ای تازه شد تا ایران با افزایش ظرفیت تولید نفت خود، قدرت دیپلماسی انرژی را در عرصه‌های جهانی توسعه دهد.
درواقع توسعه میادین غرب کارون از دهه ۸۰ و با بهره‌برداری از میدان‌های مشترک غرب کارون به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مخازن مشترک نفتی جهان در دستور کار قرار گرفت.
درحال‌حاضرحدود ۸۶ درصد از ذخایر نفت میدان‌های مشترک در استان خوزستان، در حوزه غرب کارون و در شرکت نفت و گاز اروندان است. واقعیت این است که میدان‌های غرب کارون جزو جوان‌ترین میدان‌های نفتی ایران به‌شمار می‌روند.
این میدان‌ها شامل پنج میدان آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یاران شمالی، یاران جنوبی و یادآوران در مجموع ۶۴ میلیارد بشکه نفت درجا دارد.
محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران اعلام کرده که از سال گذشته تاکنون، فقط در میدان مشترک آزادگان جنوبی ۶۰ حلقه چاه جدید به ظرفیت تولید اضافه‌شده و تولید این میدان را به ۱۲۰ هزار بشکه در روز رسانده است و افزوده که درآینده نزدیک قادر خواهیم بود که به‌صورت یکپارچه، قرارداد طرح توسعه فاز دوم از میادین مشترک آزادگان شمالی و جنوبی را به امضا برسانیم و همچنین فاز دوم توسعه میدان مشترک آزادگان را تا پایان سال به قرارداد می‌رسانیم.
هم‌اکنون میدان‌های آزادگان‌شمالی و جنوبی ۲۰۰ هزار بشکه تولید دارد.
با بهره‌برداری از واحد ۱۶۰ هزار بشکه‌ای تفکیک‌گر نفت و گاز شمالی، امکان ارسال روزانه ۲۵ هزار بشکه نفت خام از ۱۱چاه حفرشده جدید در میدان آزادگان‌جنوبی نیز میسرشده که از این طریق گام دیگری از سوی دولت سیزدهم برای شتاب در تولید نفت از میادین مشترک غرب کارون برداشته شده است.
دراین میان میدان‌های آزادگان‌شمالی و جنوبی، یاران شمالی و جنوبی و یادآوران در اولویت توسعه قرار گرفتند؛ توسعه‌ای که کماکان ادامه دارد و حتی برای میدان آزادگان که بزرگ‌ترین میدان مشترک نفتی ایران است، طرح توسعه یکپارچه با حضور کنسرسیومی از بانک‌ها و شرکت‌های ایرانی تشکیل شده است. البته توسعه میدان‌های مشترک غرب کارون منتظر این کنسرسیوم نمانده و فقط در دو سالی که از دولت سیزدهم می‌گذرد، ۶۰ حلقه چاه جدید به چاه‌های میدان آزادگان اضافه‌شده که افزایش ۶۵ هزار بشکه‌ای تولید نفت را به‌دنبال داشته است.
امضای تفاهمنامه ۷ میلیارد دلاری توسعه یکپارچه میدان آزادگان با سرمایه‌گذاری ۶ بانک و ۶ شرکت اکتشاف و تولید داخلی منتخب برای توسعه یکپارچه میدان مشترک آزادگان در غرب کارون نیز در دولت سیزدهم از جمله اقداماتی بوده که صورت‌گرفته است.
با اجرای این تفاهمنامه، برای نخستین‌بار در تاریخ صنعت نفت ایران، طرح توسعه یکپارچه میدان نفتی مشترک آزادگان، با تأمین مالی ۷ میلیارد دلاری بانک‌های دولتی و خصوصی، هلدینگ‌های اقتصادی و صندوق توسعه ملی و با هدف افزایش تولید این میدان به ۵۷۰ هزار بشکه در روز عملیاتی خواهد شد. همچنین تولید حداکثری از میدان‌های بزرگ ومشترک غرب کارون شامل آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یادآوران، یاران شمالی و یاران جنوبی نیز از اولویت‌های وزارت نفت دولت سیزدهم به‌شمار می‌رود. هرچند که در دو دهه گذشته ۱۰۰ حلقه چاه حفاری شده بود و در دولت سیزدهم نیز ۶۰ حلقه چاه دیگر حفاری شده و به مرحله تولید رسیده است.
عبدالله عذاری‌اهوازی، مدیرعامل شرکت نفت و گاز اروندان، با‌اشاره به معطل کردن بسیاری از پروژه‌ها در میادین نفتی در دولت قبل، گفت که این مسأله معلول نوع نگاه و چشم‌دوختن به بیرون از کشور بود، درحالی که باوجود این میزان توان داخلی نباید خود را وابسته بدانیم و افزود که یکی از تفکرات اشتباه دولت قبل تمرکز بر ازدیاد برداشت بوده، هرچند که ازدیاد برداشت درجای خود مهم است اما همه نگاه‌ها نباید فقط معطوف به ازدیاد برداشت باشد بلکه موارد دیگری همچون چاه‌محوری نیز باید مدنظر باشد. نباید خود را محدود به یک رویکرد کنیم.
ظرفیت در میادین غرب کارون بیش از ۴۰۰ هزار بشکه نفت در روز است
مدیرعامل شرکت نفت و گاز اروندان به میادین مشترک با کشور عراق اشاره کرد و گفت: در این میادین مشترک بااستفاده از تزریق آب به مخزن، تولید نفت را بیشتر کرده‌اند.
شرکت ملی نفت ایران نیز به‌دنبال افزایش تولید به این روش است که می‌تواند با این روش تولید را در آزادگان به ۵۷۰ هزار بشکه در روز نیز افزایش دهد. درمجموع میدان آزادگان جنوبی دارای ۲۰۶ حلقه چاه شامل ۲۰۱ حلقه چاه تولید و ۵ حلقه چاه دفع پساب است که نفت تولیدشده از این چاه‌ها، در ۱۰ چندراهه جمع‌آوری شده و در دو واحد تفکیک گاز از نفت جداسازی می‌شود. تولید نفت از این میدان از لایه‌های فهلیان، کژدمی و سروک نیز انجام می‌شود که شامل نفت سبک و سنگین است.
در دولت سیزدهم در مجموع ۱۸۲ طرح به ارزش ۷۶ میلیارد دلار در صنعت نفت با هدف افزایش ظرفیت تولید در طرح‌های بالادستی و پایین‌دستی در جریان بوده که در این دولت طرح‌های نیمه‌تمام به ارزش ۲۸.۵ میلیارد دلار که عمدتاً طرح‌های نیمه‌تمام بالادستی و پایین‌دستی صنعت نفت بود، تکمیل شدند و به بهره‌برداری رسیدند.
ناگفته نماند که یکی از رسالت‌های مهم صنعت نفت حفظ و نگهداشت تولید است که در این زمینه در میدان‌های مشترک نفت و گاز ۶ قرارداد امضا شده است که بیشتر مربوط به میدان‌های مشترک غرب کارون مانند آزادگان و یاران می‌شود و ارزش این قراردادها ۱۴.۵ میلیارد دلار است.
جواداوجی، وزیر نفت با بیان اینکه اگرچه اغلب میدان‌های مشترک نفتی ایران با کشور عراق، در خشکی است، افزود: در میدان‌های مشترک دیگر نیز اقدام‌های لازم آغاز شده، برای مثال در میدان فروزان تولید نفت در شروع دولت سیزدهم روزانه ۲۴ هزار بشکه بود که این عدد امروز به ۳۰ هزار بشکه رسیده است و تا پایان شهریور سال ۱۴۰۴ به ۴۰ هزار بشکه در روز خواهد شد. تولید از این میدان مشترک ۲۵ درصد رشد داشته و تعداد چاه‌ها نیز با رشد ۸ درصدی همراه بوده است. سرمایه‌گذاری‌ها در حفظ و نگهداشت تولید، رشد تولید نفت و گاز، افزایش تولید از میدان‌های مشترک، جمع‌آوری گازهای مشعل، ذخیره‌سازی گاز طبیعی، توسعه اکتشاف میدان‌های نفتی و گازی جدید، افزایش ظرفیت‌های پالایشی نفت و فرآورده‌های نفتی، احداث پالایشگاه‌ها، کیفی‌سازی فرآورده‌های نفتی در پالایشگاه‌های موجود، افزایش ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی و افزایش فرآورش گاز در پالایشگاه‌های گازی از موارد کلیدی و پروژه‌های سرمایه‌گذاری صنعت نفت در دولت سیزدهم بوده است. در این دولت ۱۳۲ طرح که عمدتاً طرح‌های نیمه‌تمام بالادستی و پایین‌دستی صنعت نفت بود، تکمیل شدند و به بهره‌برداری رسیدند که ارزش این طرح‌ها ۲۸.۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود. البته طرح‌های نیمه‌تمامی انتخاب شده‌اند که در راستای رشد تولید نفت و گاز تأثیرگذار باشند.
اگرچه تولید از میدان‌های مشترک غرب کارون اهمیت ویژه‌ای دارد، اما در کنار آنها، دو میدان مستقل سپهر و جفیر نیز قرار دارد که تا چند سال گذشته هیچ فعالیت توسعه‌ای روی آنها انجام نشده بود.
با تدوین قراردادهای جدید نفتی در سال‌های قبل، توسعه میدان‌های سپهر و جفیر در قالب این الگوی قراردادی به یک شرکت اکتشاف و تولید ایرانی واگذار شد.
اگرچه چند سال از تولید نفت در میدان‌های آزادگان و یادآوران می‌گذشت، اما ناشناخته بودن میدان‌های سپهر و جفیر کار توسعه را پیچیده‌تر می‌کرد. با این حال شرکت گسترش انرژی پاسارگاد قراردادی به ارزش ۲.۸ میلیارد دلار برای توسعه این میدان‌ها در سه فاز امضا کرد؛ قراردادی که به‌واسطه الگوهای جدید قراردادهای نفتی ایران اگر در هر مرحله‌ای اهداف تولیدی محقق نشود، سرمایه‌گذار باوجود هزینه بالا، بهره‌ای نخواهد برد.
این قرارداد ۲۰ساله که با هدف تولید نفت از یکی از عمیق‌ترین و پرفشارترین لایه‌های نفتی ایران امضا شد، نخستین قرارداد از قراردادهای جدید نفتی بود که به تولید نفت منجر شد تا با اجرای کامل آن، ۵۴۰ میلیون بشکه نفت قابل‌برداشت در اختیار ایران باشد. تعداد چاه‌ها تا انتهای طرح، ۱۳۵ حلقه چاه خواهد بود که روزانه ۱۱۰ هزار بشکه نفت در پایان اجرای قرارداد از میدان‌های سپهر و جفیر تولید می‌شود.
در یک تصویر کلی، از منطقه غرب کارون به‌عنوان نقطه‌قوت صنعت نفت کشور یاد می‌شود. منطقه‌ای که توسعه و افزایش جدی تولید نفت در دستور کار آن قراردارد.