احیای صنعت برق در دولت سیزدهم
در دو سال گذشته بیش از هفت هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور افزوده شد. برنامه‌ای که در سال اول باعث گذر موفق از پیک بار سال 1402 بدون هرگونه خاموشی شد
مجید میرزاحیدری
خبرنگار
سرمایه‌گذاری ۹۰ هزار میلیارد ریالی در بخش توسعه زیرساخت برق در کشور با هدف پایان دادن به مشکل کمبود برق در کشور. گام بزرگ و اثرگذار وزارت نیرو در دولت سیزدهم با هدف ارسال پرونده کهنه و قدیمی ناترازی برق به بایگانی برای همیشه.
از ناترازی برق به عنوان یکی از چالش‌های مهم دست‌کم یک دهه اخیر صنعت برق در ایران یاد می‌شود، چالشی که یکی از مقصران اصلی و مهم آن کسی نیست جز وزیر نیروی دولت قبل.
واقعیت این است که دولت قبل در انتهای کار، کشور را با ناترازی 15 هزار مگاواتی به دولت سیزدهم تحویل داد.
گفته می‌شود که ظرفیت‌های ایجاد شده برق از نیمه دوم سال ۹۲ تا نیمه سال ۱۴۰۰ به ترتیب ۸۸۱ مگاوات، ۲۴۷۶ مگاوات، ۵۵۱ مگاوات، ۱۲۲۸ مگاوات، ۱۷۲۲ مگاوات، ۱۴۶۲ مگاوات، ۲۷۵۶ مگاوات، ۱۸۶۰ مگاوات، ۱۶۴ مگاوات و در مجموع ۶۸۶۴ مگاوات بوده است.
شکی نیست که میزان تولید برق یا همان نصب نیروگاه‌ها در کشور از میزان مصرف در سال‌های قبل جا مانده است.
براساس تکالیف برنامه‌ای، ظرفیت تولید برق در کشور باید سالانه معادل پنج درصد افزایش می‌یافت، یعنی باید بیش از چهار هزار و ۵۰۰ مگاوات ظرفیت جدید برای پایداری شبکه برق ایجاد می‌شد، اما آمارها بیانگر این است که در ۱۰ سال قبل سرمایه‌گذاری در صنعت برق متوقف شده است.
در حال حاضر، مجموع ظرفیت نامی نیروگاه‌های منصوبه در شبکه سراسری برق کشور در محدوده ۹۱ هزار مگاوات بوده که حدود ۸۲ درصد از این ظرفیت، معادل ۷۴ هزار مگاوات را نیروگاه‌های حرارتی تشکیل می‌دهند. به‌طور معمول، سالانه حدود یک میلیون مشترک به ۳۹ میلیون مشترک موجود در کشور اضافه می‌شود؛ چیزی حدود ۲.۵ درصد رشد در تعداد مشترکان برق. هرچند که نرخ رشد مصرف برق در کشور حدود پنج درصد است.
این رقم معادل افزایش ۲ برابری در میزان رشد تعداد مشترکین است. با یک حساب سرانگشتی، بخوبی مشخص می‌شود که دولت قبل در زمینه توسعه صنعت برق نه‌تنها اقدام جدی نداشته بلکه کارنامه آن نیز سرشار از نمرات مردودی بوده است.
پیامد این بی‌توجهی، منجر به افزایش شدید مطالبات بخش خصوصی از وزارت نیرو شد و علاوه بر ایجاد مشکلات فراوان برای تولیدکنندگان و از دست رفتن انگیزه سرمایه‌گذاری، امکان تعمیر و توسعه صنعت برق را نیز از آن گرفت.
در نهایت خاموشی‌های گسترده و رنج‌آور، ثمره تلخی بود که از این دولت به یاد گارماند.
انقلاب سرمایه‌گذاری در صنعت برق
صرف‌نظر از پرداختن بیشتر به ضعف‌های ساختاری وزارت نیرو در دولت قبل، از احداث ۳۵ هزار مگاوات نیروگاه (حرارتی، صنایع و تجدیدپذیر) و بهینه‌سازی و مدیریت مصرف برق با مشارکت مؤثر مردم و مشترکان به‌عنوان برنامه راهبردی وزارت نیرو یاد می‌شود.
افزایش ظرفیت نیروگاهی کشور یکی از مهم‌ترین اقدام‌های وزارت نیرو در دولت سیزدهم برای تأمین برق پایدار همه بخش‌های کشور و حذف خاموشی‌ها بوده است. به‌طوری که در دو سال گذشته بیش از هفت هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور افزوده شد. برنامه‌ای که در سال اول باعث گذر موفق از پیک بار سال 1402 بدون هرگونه خاموشی شد.
در واقع، وزارت نیرو گام‌های خود را برای تحقق این هدف از همان آغاز به کار محکم برداشت به‌طوری که در بخش توسعه ظرفیت، بیش از ۸۴۰۰ مگاوات به ظرفیت نیروگاه‌های کشور در دولت سیزدهم افزوده شد.
برای بخش مدیریت مصرف نیز هم سال گذشته و هم امسال به‌صورت وسیع‌تر پاداش صرفه‌جویی در مصرف برق برای مشترکان در نظر گرفت.
در یک تصویر کلی، در افزایش ظرفیت نیروگاهی سه محور مهم در دستور کار قرار گرفت.
محور نخست توسعه نیروگاه‌هایی که در حوزه کار وزارت نیرو بود و برنامه‌ریزی شد که ۱۰ هزار مگاوات به ظرفیت نیروگاه کشور اضافه شود که امروز هشت هزار مگاوات به ظرفیت‌ها اضافه شده است.
محور دوم استفاده از ظرفیت صنایع انرژی‌بر برای سرمایه‌گذاری بود که در این محور هم ۱۰ هزار مگاوات برنامه‌ریزی شد و عملیات اجرایی آن با سرعت انجام شد.
پیش‌بینی می‌شود که تا اوج بار مصرف تابستان ۲۸۰۰ مگاوات از این ظرفیت به بهره‌برداری برسد و تا امروز بیش از ۸۰۰ مگاوات به بهره‌برداری رسیده است.
محور سوم استفاده از نیروگاه‌های تجدیدپذیر برای رفع ناترازی بود.
عدم استفاده از سوخت، نیروگاه‌های تجدیدپذیر را به نیروگاه‌های اقتصادی و ارزشمند تبدیل کرده است. پیش‌بینی و برنامه‌ریزی ۱۰ هزار مگاوات در کشور در دولت سیزدهم صورت گرفته که تا امروز بیش از ۱۰ هزار مگاوات قرارداد به امضا رسیده است. یزدان رضایی، معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت نیرو با اشاره به اینکه در سال ۱۴۰۲ رکورد تاریخی احداث نیروگاه شکسته می‌شود، گفته که برنامه‌های گسترده‌ای با هدف توسعه ظرفیت تولید برق از طریق افزایش راندمان و بهره‌وری انرژی در دستور کار قرار دارد که در همین راستا و در بخش تولید، برنامه‌ریزی برای تولید ۳۰ هزار مگاوات انرژی برق جدید انجام شد که ۱۰ هزار مگاوات آن از طریق نیروگاه‌های حرارتی و با مدیریت وزارت نیرو در حال اجراست و این بخش تاکنون بیش از ۸۰ درصد عملکرد دارد.
۱۰ هزار مگاوات از این برنامه نیز برعهده صنایع است که در این بخش نیز ۶۴۰۰ مگاوات احداث نیروگاه در حال اجرا است و ۱۰ هزار مگاوات دیگر نیز در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر در دستور کار است.
واقعیت این است که وزارت نیرو در دو سال گذشته در تلاش بوده تا مشکل صنعت برق را از سر راه بردارد.
از قرار معلوم، برای عبور موفق از پیک تابستان سال آینده نیز ۱۸۰ برنامه ویژه در دستور کار قرار داده که بخش مهمی از این اقدام‌ها مربوط به پروژه‌های بخش تولید برق است.
علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو گفته است که عددی که در طول فعالیت دولت سیزدهم در آب، برق و فاضلاب سرمایه‌گذاری خواهد شد بالغ بر ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان است که تا امروز معادل ۴۰۰ همت به بهره‌برداری رسیده و تا پایان دولت سیزدهم بیش از ۸۰۰ همت دیگر از طرح‌ها به بهره‌برداری می‌رسد.
با این اوصاف، می‌توان جمع‌بندی کرد که صنعت برق کشور با همه این اقدامات پوست‌اندازی کرده و تحولی عظیم در آن رخ خواهد داد. صنعت برق پیش از آمدن دولت سیزدهم، سوژه مهم رسانه‌ها بود.
سوژه‌ای داغ که حدود ۵۳ درصد اخبار منفی تابستان سال ۱۴۰۰ در برخی استان‌های کشور مختص موضوع آب و برق بود. هرچند که اکنون کل اخبار منفی حوزه آب و برق در شهریور سال ۱۴۰۲ در بیشتر استان‌ها کمتر از ۱.۵ درصد بوده است.
قطار توسعه صنعت برق با سرمایه‌گذاری‌های عظیم به‌سرعت در حال حرکت است.
دور از انتظار نیست که با ادامه این روند پرشتاب، پرونده ناترازی برق بسیار زودتر از پیش‌بینی‌ها بسته شود.