هدیه بخش خانگی به صنعت پتروشیمی
مصرف گاز بخش خانگی با رشد شدید همچنان یکه‌تاز بوده در حالی که اگر ۱۰ درصد در مصرف گاز صرفه‌جویی صورت پذیرد تا ۵۰ میلیون مترمکعب در مصرف گاز صرفه‌جویی خواهد شد
مجید میرزاحیدری
روزنامه نگار
سهم پتروشیمی‌ها از مصرف گاز کشور کمتر از 10 درصد شده؛ صنعتی با ضریب نفوذ ۳۰ درصدی در بازار سرمایه که بالای ۴۵ درصد ارز صادرات غیرنفتی نیز مربوط به این صنعت است.
از صنعت پتروشیمی به عنوان لکوموتیو صنعت کشور یاد می‌شود؛ صنعتی که به تنهایی در سال گذشته ۱۶ میلیارد دلار صادرات داشته و ۱۴ میلیارد دلار آن به سامانه نیما اختصاص یافته و در اختیار بانک مرکزی قرار گرفته است.
اما آیا مصرف پتروشیمی بر ناترازی گاز تأثیرگذار است؟
از ناترازی ۲۵۰ میلیون مترمکعبی گاز به عنوان یادگار و میراث تلخ دولت قبل برای دولت سیزدهم یاد می‌شود.
ریشه این ناترازی نیز در پیوندی عمیق با عقب‌ماندگی از برنامه‌های ترسیم شده برای تولید بالادستی شرکت ملی گاز در دولت قبل بوده است.
در حال حاضر میزان تولید سالانه گاز در کشور ۲۳۰ میلیارد مترمکعب بوده است که به طور معمول در فصل زمستان روزانه ۸۵۰ میلیون مترمکعب گاز در سطح کشور تولید و توزیع می‌شود.
در شرایط فعلی میزان مصرف گاز بخش خانگی به ۶۵ درصد از تولید رسیده است، هر چند اگر ۱۰ درصد مصرف گاز کاهش یابد، تا ۵۰ میلیون مترمکعب صرفه‌جویی خواهد شد.
غلامرضا کوشکی، رئیس مرکز کنترل گاز کشور اظهار داشت که میزان گاز مصرفی در بخش خانگی و تجاری در فصل تابستان بیشتر در حوزه پخت‌وپز و استفاده از آب گرم معادل ۲۵ درصد از تولید است اما با شروع فصل سرما از آبان‌ماه روند مصرف گاز در بخش تجاری و خانگی افزایشی می‌شود و در فصل زمستان هم به حداکثر میزان خود می‌رسد.
وی با بیان اینکه میزان مصرف گاز بخش خانگی در روز جمعه به ۶۵ درصد از تولید می‌رسد، افزود: میزان مصرف گاز بخش خانگی در زمستان به ۸۰ تا ۸۵ درصد هم خواهد رسید که درصد زیادی از گاز تولیدی کشور را شامل می‌شود اما اگر فقط ۱۰ درصد در مصرف گاز صرفه‌جویی کنیم تا ۵۰ میلیون مترمکعب در مصرف گاز صرفه‌جویی خواهد شد.
اما برنامه وزارت نفت برای جبران ناترازی گاز چیست؟
محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به اینکه برای جبران و غلبه بر ناترازی گاز ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی شده است، گفت: ضرورت این موضوع آنجاست که ۹۹.۵ درصد انرژی مورد نیاز کشور از نفت و گاز تأمین می‌شود و علاوه بر ۲۰ میلیارد دلاری که برای فشارافزایی در پارس‌جنوبی در نظر گرفتیم، کارهای دیگری نیز برای جبران ناترازی گاز انجام شده است که توسعه میدان‌های پارس‌شمالی، میدان گازی کیش، ۱۳ طرح در حوزه نفت مناطق مرکزی با ۳.۶ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری، توسعه میدان فرزاد بی و بلال نیز در دستور کار قرار دارد.
واقعیت این است که شدت دو برابری مصرف انرژی در کشور به تهدیدی جدی تبدیل شده و تولید به دنبال مصرف در حال حرکت بوده و این مصرف است که دیکته می‌کند چقدر باید تولید صورت بپذیرد.
ایران از نظر ذخایر نفت و گاز رتبه نخست را دارد و ذخایر ایران معادل ۳۴۰ میلیارد بشکه نفت خام برآورد می‌شود اما روزانه معادل ۷ میلیون بشکه نفت خام در کشور مصرف می‌کنیم که مغایر با تولید ثروت است.
رشد چشمگیر صنعت پتروشیمی در دو سال
ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی در آغاز به کار دولت سیزدهم ۸۴.۵ میلیون تن بود که ظرفیت این صنعت با بهره‌برداری از طرح‌های جدید در دو سال اخیر به بیش از ۹۲ میلیون تن رسیده است.
طرح‌های پتروشیمی دی آریا پلیمر خمین، پتروشیمی پارس گلایکول، فاز نخست طرح پالایش گاز هویزه خلیج‌فارس، مخازن نه‌گانه فاز دوم مخازن سبز پتروشیمی عسلویه، واحد دوم ASU2 و ASU4 (واحد هوای فشرده) و پست ۴۰۰/۲۳۰ کیلوولت شرکت دماوند انرژی عسلویه و پیش‌تراکم کارخانه گاز و گاز مایع ۹۰۰ و ۱۰۰۰ و الفین گچساران در دولت سیزدهم به بهره‌برداری رسیده‌اند.
برنامه تولید محصولات پتروشیمی برای سال ۱۴۰۲ حدود ۷۷ میلیون تن بوده است که گفته می‌شود شرکت‌های پتروشیمی از ابتدای امسال تا پایان شهریورماه، ۳۸.۵ میلیون تن محصول پتروشیمی تولید کرده‌اند که ۷ درصد رشد نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است.
تولید محصولات پتروشیمی در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل از آن ۷ درصد افزایش داشت و ۶۹.۶ میلیون تن محصول پتروشیمی تولید شد.
به نظر می‌رسد ظرفیت پتروشیمی تا پایان سال به ۹۶ میلیون تن خواهد رسید.
طبق لایحه برنامه هفتم توسعه نیز ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی تا پایان برنامه به میزان ۱۳۱.۵ میلیون تن هدفگذاری شد.
مرتضی شاهمیرزایی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی گفته است که حدود ۸۰۰ تا ۸۳۰ میلیون مترمکعب در روز گاز به شبکه سراسری برای مصرف تزریق می‌شود که پتروشیمی‌ها کمتر از ۱۰ درصد از این رقم را مصرف می‌کنند و مصرف گاز واحدهای پتروشیمی در بیشترین حالت به حدود ۸۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد که حدود نیمی از آن برای خوراک و نیمی دیگر برای سوخت مصرف می‌شود.
از نگاه دست‌اندرکاران امر، صنعت پتروشیمی با مصرف حدود ۱۰ درصد گاز کشور، ارزآوری قابل توجه و توسعه اقتصادی مولدی را برای کشور به دنبال داشته در حالی که بیشتر گاز مصرفی در بخش‌های غیرمولد و به صورت غیربهینه مصرف می‌شود!
در واقع هر چه از مصرف گاز در بخش‌های غیرمولد با بهینه‌سازی مصرف و پیاده‌سازی اصول صحیح مصرفی کاسته شده و گاز به بخش‌های مولد چون پتروشیمی‌ها و صنایع دیگر اختصاص یابد، در راستای افزایش رونق اقتصادی، اشتغالزایی و درآمدزایی بیشتر برای کشور حرکت خواهیم کرد.
در یک نگاه کلی، مصرف بخش خانگی با رشد شدید همچنان یکه‌تاز مصرف گاز در کشور بوده در حالی که اگر فقط ۱۰ درصد در مصرف گاز صرفه‌جویی صورت پذیرد تا ۵۰ میلیون مترمکعب در مصرف گاز صرفه‌جویی خواهد شد؛ رقمی که می‌تواند با تزریق در صنعت پتروشیمی درآمدهای هنگفتی نصیب اقتصاد کشور کند.