کاشت یک میلیارد درخت اقدامی نمایشی و نمادین نیست
با اجرای این طرح کل نهالستان های کشور از حالت متروکه خارج شده و تولید نهال در آنها انجام می‌گیرد
نفیسه امامی
روزنامه نگار
طرح کاشت یک میلیارد درخت طی 4 سال یکی از پروژه های مهم و در دست اجرای وزارت جهاد کشاورزی است که قرار است با همکاری نهادهایی مانند آموزش و پرورش، سازمان بسیج و سازمان های مردم نهاد به انجام برسد. بر اساس این طرح قرار است در هر سال ۲۵۰ میلیون نهال تولید و کاشته شود که این میزان برای ظرفیت عظیم عرصه های موجود در کشور زیاد نیست.
فرآیند انجام کار در این پروژه شامل 20 درصد تولید نهال، 10 درصد انتقال و کاشت و 70 درصد نگهداری نهال های کاشته شده است. بر اساس آخرین آمار 250 میلیون اصله نهال که برای سال 1402 هدفگذاری شده بود به تولید رسیده و کاشت 20 میلیون اصله نهال انجام گرفته است. این در حالی است که هنوز نهال های پهن برگ در برخی مناطق خزان نکرده اند و به همین علت بیشترین سرعت انجام عملیات در بهمن و اسفندماه انجام خواهد گرفت.
عباسعلی نوبخت معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در گفت و گو با ایران اقتصادی با اشاره به ضرورت پایداری و حفاظت طرح کاشت یک میلیارد درخت گفت: ما برای این طرح ستاد علمی تشکیل داده ایم که ریاست آن به عهده وزیر جهاد کشاورزی و رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری جانشین است. در این ستاد کمیته های مختلفی از جمله اجرایی و علمی حضور دارند. در کمیته علمی که ریاست آن به عهده موسسه تحقیقات و جنگلداری کشور است، در کارگروه های مختلف از ظرفیت دانشگاه های مرتبط و پژوهشکده آب و خاک استفاده می شود. این کمیته به طور مشخص تعیین می کند که چه اقداماتی باید برای اجرای بهتر این طرح انجام بگیرد.
نهال به طور سلیقه ای
در هر عرصه کاشته نمی شود
وی با تاکید بر اینکه در هر عرصه نمی توان هر گونه گیاهی کاشت، افزود: نهال به طور سلیقه ای در هر عرصه کاشته نمی شود بلکه باید بر مبنای طرح و برنامه نهال کاشت. ضمن اینکه باید نهال های استاندارد هم تولید شوند و به همین منظور هم نهالستان های ما بر اساس آنچه که کمیته علمی مشخص کرده، نهال تولید می کنند.
نوبخت اضافه کرد: کاشت و نگهداری نهال از اهمیت بالایی برخوردار است اما مساله مهم در پایداری این طرح، نظارت و ارزیابی است زیرا ما به دنبال انجام کار نمایشی و نمادین نیستیم.
وی با اشاره به اهداف اجرایی در کاشت یک میلیارد درخت بیان کرد: احیا و توسعه جنگل ها، توسعه و پوشش گیاهی مناطق مرتعی و بیابانی، توسعه فضای سبز و زراعت چوب از جمله مهمترین اهداف ما در این پروژه هستند.
نوبخت با بیان اینکه ظرفیت برای عرصه هایی که قرار است کاشت درخت در آنها انجام بگیرد، مشخص شده است، افزود: برای احیا و غنی سازی و توسعه جنگل ها در حدود 4.5 میلیون هکتار عرصه در اختیار داریم که مستعد این طرح هستند. بر اساس تحقیقات انجام گرفته در کشور حدود 900 هزار هکتار عرصه برای زراعت چوب وجود دارد که با این ظرفیت می توانیم چوب صنایع را تولید کرده و بخشی از چوب را هم صادر کنیم. با اجرای این طرح کل نهالستان های ما از حالت متروکه خارج شده اند و تولید نهال در آنها انجام گرفته است به طوریکه در حال حاضر بعضی از منازل در روستاهای ما به یک نهالستان تبدیل شده اند.
وی با اشاره به مشارکت وزارت آموزش و پرورش در اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت گفت: طبق انعقاد تفاهم نامه ای هر مدرسه به یک نهالستان تبدیل می شود. در کشور بیش از 16 میلیون دانش آموز، 880 هزار آموزگار و 100 هزار دانشجو معلم وجود دارد که می توان از ظرفیت آنها استفاده کرد. اگر هر کدام از این ظرفیت ها سه نهال تولید کنند، نزدیک به 60 میلیون نهال توسط آموزش و پرورش برای سال 1403 تولید می شود.
کاهش بارندگی خللی به طرح کاشت یک میلیارد درخت وارد نمی کند
نوبخت در پاسخ به این سوال که آیا کاهش بارندگی در سالجاری خللی به طرح کاشت یک میلیارد درخت وارد کرده است، گفت: خیر این مساله مشکلی ایجاد نمی کند زیرا ما استاندارد آبیاری در هر عرصه داریم. نهال در سالهای اول و دوم نیاز به مراقبت دارد ولی بعد از استقرار، طبیعت نهال را حفظ می کند.
حتی نهال ها در عرصه های جنگلی در عرصه رقابت خشک می شوند که این مساله طبیعی است.
به طور عادی در هر جایی که نهال کاری می شود 10 تا 20 درصد تلفات نهال بعد از کاشت وجود دارد که در سایر کشورها هم اتفاق می افتد.
جنگلداری شهری مغفول مانده است
وی یادآور شد: آنچه که در کشور ما مغفول مانده، جنگلداری شهری است درحالیکه این موضوع در دنیا به یک علم تبدیل شد است. ما برای بالا بردن سرانه فضای سبز در کشور مجبور هستیم به سمت جنگلکاری شهری هم برویم.
رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با انتقاد از بیان ایده شکست طرح کاشت یک میلیارد درخت توسط بعضی از افراد گفت: ایران از 13 اقلیم موجود در جهان، 11 اقلیم را داراست. ما در کشور 11 استان زاگرسی، 2 استان ارسبارانی و 3 استان هیرکانی داریم. متوسط بارندگی در کشور ما 250 میلیمتر است که مجموع سالانه بارش را به 400 میلیارد متر مکعب می رساند. بخشی از این بارش ها تبخیر می شود که در نهایت 120 تا 130 میلیارد متر مکعب آب باقی می ماند.
وی اضافه کرد: در طول سال 4 یا 5 بار مناطقی که نیاز به آبیاری داشته باشند، آبیاری می شوند. اگر در این طرح هر درخت 20 بار و هر بار 10 لیتر آبیاری شود و این میزان در یک میلیارد درخت ضرب گردد، 200 میلیارد لیتر آب مصرف خواهد شد. چنانچه این حجم تقسیم بر هزار شود، 200 میلیون متر مکعب می شود. 200 میلیون متر مکعب آب در مقایسه با 120 میلیارد متر مکعب آب عدد قابل مقایسه ای نیست. بنابراین کاشت و آبیاری یک میلیارد درخت در کشور امکانپذیر خواهد بود.
نوبخت ادامه داد: ما در گذشته طرح هایی شبیه کاشت یک میلیارد درخت مانند حرم تا حرم را داشته ایم که شکست خورده اند اما طرح های موفقیت آمیز هم داشته ایم. ما در همه استانها فردی را به عنوان نماینده سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری قرار داده ایم که صادقانه به مردم درباره این طرح گزارش دهد.
وی با اشاره به اینکه ما از طرح یک میلیارد درخت در سال 1402 عقب نیستیم، افزود: اگر در طول این مسیر موفقیت در کاشت نهال با توجه به هدفگذاری انجام گرفته برای هر سال نداشته باشیم، طبیعی است زیرا بعضی از انواع نهال ها باید برای سال دوم یا سوم کاشته شوند. اگر زمانی شرایط کاشت مهیا نباشد نهال های تولید شده در نهالستان ها ذخیره می مانند. در کنار آن هم 250 میلیون نهال برای سال بعد هم تولید می شوند و در نهایت مجموع آنها کاشته می شوند. ما توانسته ایم اثبات کنیم که امکان تولید نهال را داریم.