جزئیات عوامل مؤثر در رشد اشتغال
دولت سیزدهم برای تحقق اهداف اشتغالزایی خود و برای کاهش نرخ بیکاری، سامانه ملی رصد اشتغال را ایجاد کرد تا اشتغال ایجاد شده را در راستای تثبیت آنها پایش کند. گزاره‌ای که تا پیش از این مغفول مانده و برنامه‌های اشتغالزایی دولت‌ها فاقد این نوع سامانه بود. به همین دلیل بیشتر سیاست‌گذاری‌های دولت‌ها در حوزه ایجاد فرصت‌های شغلی بر پایه پول‌پاشی صرف و رهاشدگی بازارکار بود. به همین دلیل اغلب فرصت‌های شغلی ایجادشده، به دلیل بی‌توجهی دولت‌ها پس از مدتی از بین می‌رفتند و برنامه مشخصی برای تثبیت اشتغال ایجادشده وجود نداشت.
در این دولت اما برخلاف رویه اشاره شده، سامانه رصد ملی اشتغال با هدف پایش مداوم بازار کار، نظارت و صحت‌سنجی خدمات اشتغال از طریق سه مرحله نسبت به مشاغل ایجادی شده شکل گرفت. در این سامانه کارشناسان و بازرسان به ترتیب در سه مرحله ارسال پیام، برقراری تماس و نظارت حضوری و میدانی را در دستور کار دارند.
در مرحله نظارت میدانی بر اشتغال ایجادشده توسط وزارت کار، کارشناسان بر اساس هویت افراد، بازرسی را در بخش‌های مختلف از جمله پرداخت تسهیلات اشتغالزایی انجام می‌دهند. هدف از بازرسی در این مرحله رونق کسب‌وکار و جلوگیری از انحراف در تسهیلات به شکل ارائه تسهیلات به شاغلان واقعی است.
همچنین کسب اطلاع دقیق از ورودی و خروجی به بازار کار و میزان اشتغال ایجادی و بررسی سیاست‌گذاری‌ها و وضعیت بیکاران و شاغلان در حوزه فعالیت سامانه رصد ملی اشتغال تعریف شده است. به این ترتیب، سامانه مذکور در حوزه منابع آماری اشتغالزایی به‌عنوان سومین منبع آماری کشور پس از مرکز آمار و سازمان تأمین‌اجتماعی شناخته می‌شود.
افزایش مهارت‌آموزی، رشد اشتغال خانگی و کاهش اشتغال ناقص و در مقابل، افزایش اشتغال دانش‌آموختگان مواردی است که به عقیده کارشناسان اقتصادی بر افزایش رشد شاغلان جدید در سال‌جاری تأکید دارند. البته میزان احیای واحدهای راکد صنعتی نیز در این ارتباط تأثیرگذار بوده است.
براساس آخرین گزارش، آمار ایجاد اشتغال در حوزه مشاغل خانگی افزایش یافته و از ابتدای سال تاکنون برای ۱۴۰هزار نفر اشتغالزایی شده است. با توجه به این آمار به‌روز می‌توان تحقق بخش عمده هدفگذاری، ۱۵۰هزار فرصت شغلی تا پایان سال را عملیاتی دانست.
از طرفی، بیش از ۶۰هزار فرصت شغلی در ۲۳ماهه منتهی به آذرماه امسال از طریق احیای واحدهای صنعتی غیرفعال ایجاد شده است. کاهش چهار درصدی نرخ بیکاری نسبت به دهه ۹۰ در تابستان امسال و روند رشد نرخ مشارکت اقتصادی به بالای ۴۱درصد و رشد اشتغالزایی ناشی از آن، نشان از اقدامات موفقیت‌آمیز دولت در ایجاد فرصت‌های شغلی است. همین‌طور از نیمه دوم سال ۱۴۰۰ تا پایان آبان‌ماه امسال، بیش از ۶۰هزار فرصت شغلی با احیای ۳۵۰۰ واحد صنعتی غیرفعال، ایجاد شده است.
طبق جدیدترین خروجی داده‌های مرکز آمار ایران در ارتباط با میزان اشتغالزایی جامعه دانش‌آموختگان دانشگاهی رشته‌های مختلف، در تابستان سال‌جاری تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به ۶میلیون و ۶۱۵هزار نفر رسید که نسبت به تابستان سال ۱۳۹۶، یک میلیون و ۵۹۴هزار نفر و نسبت به بهار همین سال، یک میلیون و ۸۸۴هزار نفر افزایش نشان می‌دهد.
همچنین آمارها حاکی از رشد ۳۱.۷درصدی تعداد شاغلان دانش‌آموخته در سه‌ماهه دوم امسال نسبت به مدت مشابه در سال ۱۳۹۶ و افزایش ۳۸.۶درصدی این آمار نسبت به بهار این سال است. به عبارتی تعداد شاغلان فارغ‌التحصیل در تابستان امسال نسبت به ابتدای سال ۱۳۹۶ از بالاترین میزان رشد برخوردار بوده است. فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در سه ماهه دوم سال‌جاری بهترین وضعیت اشتغال در هفت سال گذشته را تجربه کرده‌اند.
بررسی داده‌های مرکز آمار از بازار کار کشور حاکی از این است که در تابستان سال‌جاری سهم اشتغال به ۳۸.۳درصد رسید که نسبت به تابستان سال گذشته یک درصد افزایش داشته است. ضمن اینکه سهم اشتغال زنان یک درصد و سهم اشتغال مردان ۰.۹ درصد افزایش را ثبت کرده است. همچنین در بازه زمانی اشاره شده، نرخ بیکاری در ۲۱ استان از روند کاهشی برخوردار بوده؛ به‌گونه‌ای که این شاخص عمده بازار کار در ۱۹ استان کشور پایین‌تر از میانگین کشوری اعلام و نرخ بیکاری کشور در تابستان سال‌جاری نیز ۷.۹درصد برآورد شده است.
در مجموع نرخ بیکاری در تابستان امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل در ۲۵ استان کشور تکرقمی شده و این در حالی است که روند کاهشی نرخ بیکاری حکایت از تأثیرگذاری سیاست‌های اشتغال در این دولت دارد. جدیدترین نتایج بررسی نرخ مشارکت اقتصادی یعنی جمعیت فعال ۱۵ساله و بیشتر در تابستان امسال نیز نشان می‌دهد که ۴۱.۶درصد از نظر اقتصادی فعال بودهاند یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفتهاند. در این ارتباط نیز نرخ مشارکت اقتصادی ۲۰ استان در تابستان امسال نسبت به تابستان سال گذشته روند افزایشی را طی کرده است.