افزایش ترانزیت ایران و ترکیه
برنامه تبادلات تجاری 30 میلیارد دلاری ایران و ترکیه با تکیه بر رشد ترانزیت ریلی و جاده‌ای دو کشور پیش می‌رود
براساس برنامه‌ریزی انجام شده بین دو کشور ایران و ترکیه، قرار بود اواخر هفته گذشته، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور به ترکیه سفر کند اما در پی حادثه تروریستی کرمان و شهادت شمار زیادی از هموطنانمان، رئیس‌جمهور سفر خود را به ترکیه لغو کرد و بنا به اعلام دولت، این سفر در زمان مناسب دیگری انجام خواهد شد.
با توجه به در پیش‌بودن سفر رئیس‌جمهور به ترکیه، مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی و رئیس کمیسیون همکاری‌های مشترک اقتصادی ایران و ترکیه نشست‌هایی با برخی مسئولان سیاسی و اقتصادی ترکیه برگزار کرد که افزایش تجارت و رشد ترانزیت میان دو کشور در این نشست مورد تأکید قرار گرفت.
ترکیه از سال‌های گذشته یکی از شرکای مهم تجاری ایران بوده و در واردات و صادرات، ترکیه همواره جزو 10 کشور طرف قرارداد با ایران است. تجارت با ترکیه در مقاطعی به بیش از 20 میلیارد دلار رسیده است اما در سال‌های اخیر این رقم کاهش داشته است. اکنون دو کشور تجارت 30 میلیارد دلاری را در چشم‌انداز روابط تجاری خود دیده‌اند.
ایران و ترکیه موقعیتی استراتژیک برای حمل کالا در منطقه دارند و این دو کشور در واقع واسطه دسترسی بسیاری از کشورهای منطقه برای تبادلات کالایی و بخصوص ترانزیت کالا به اروپا به شمار می‌روند. از سوی دیگر با توجه به موقعیت ترکیه به عنوان پلی بین اروپا، آسیا و خاورمیانه توسعه روابط تجاری و ترانزیتی با ترکیه می‌تواند دسترسی ایران به اروپا را تسهیل کند.
ایران رشد ترانزیت را راهبرد خود قرار داده است و با این هدف راه‌های حمل و نقلی جدیدی با کشورهای همسایه گشوده است. ترکیه نیز در مسیر کریدور ترانزیتی شرق به غرب ایران قرار گرفته و اخیراً تفاهمنامه‌ای با کشورهای این مسیر برای حمل کالا از چین به اروپا و پروتکل این کریدور ترانزیتی از مسیر ازبکستان، ترکمنستان، ایران و ترکیه به امضای این کشورها رسیده است.
ترانزیت ایران در حال حاضر با ترکیه به‌صورت زمینی و ریلی در جریان است. ایران و ترکیه کریدورهای مختلف بین‌المللی میان خود ایجاد کرده‌اند و هدف دو کشور ارتقای حمل کالای خارجی از این دو کشور است. مسیر بازرگان، مسیر اصلی ترانزیت کالا و مسافر با کشور ترکیه، اتحادیه اروپا و منطقه قفقاز است که سالانه بیش از ۱۵ میلیون تن بار از طریق آن جا‌به‌جا می‌شود.
یکی از کریدورهای ترانزیتی دو کشور اتصال مرز دوغارون در استان خراسان رضوی به مرز بازرگان در استان آذربایجان غربی است که آزادراه تبریز-مرند-بازرگان، حلقه مفقوده این کریدور شرق به غرب است. دو کشور همچنین در حال ایجاد راه‌های ترانزیتی به خلیج فارس و مرز پاکستان هستند. محمدحسن حبیب‌الله‌زاده، سفیر ایران در ترکیه در این خصوص اظهار داشت که «در دولت سیزدهم اهمیت مبادلات اقتصادی با ترکیه مضاعف شده و روند نزولی صادرات ایران به ترکیه هم بعد از سال‌ها متوقف و صعودی شده است و افزایش تبادلات با ۱۵ کشور همسایه در دستور کار قرار گرفته است.
سفیر ایران در ترکیه هدفگذاری انجام شده برای مبادلات ایران و ترکیه را ۳۰ میلیارد دلار اعلام کرد و گفت: تحقق این هدف نیازمند فراهم کردن زیرساخت‌های مورد نیاز بویژه در مرزها است، چرا که در حال حاضر مرز بازرگان پاسخگوی حجم تبادلات نیست.
وی به عبور حجم زیادی از کامیون‌های ترکیه‌ای و ایرانی از مرز اشاره و تصریح کرد: دو کشور در حال تعریف راه‌های ترانزیتی به خلیج فارس و مرز پاکستان هستند.
مسیر ترانزیتی دیگر که اخیراً بین ایران و ترکیه باز شده برای انتقال کالای امارات از مسیر زمینی ایران به ترکیه است. انتقال کالا از امارات به ترکیه همچنین از مسیر دریایی تنگه باب المندب -دریای سرخ-کانال سوئز از بندر شارجه تا بندر مرسین ترکیه انجام می‌شود اما این مسیر 20 روز زمان می‌برد در حالی که مسیر زمینی ایران 12 روز و حمل کالا از این مسیر ارزان‌تر است. از سوی دیگر با توجه به تنش‌های اخیر در منطقه و کاهش حمل بار از دریای سرخ و کانال سوئز، توجه به مسیرهای ترانزیتی جایگزین افزایش یافته است.
با توجه به اهمیت روابط تجاری ایران و ترکیه، وزیر راه و شهرسازی در جلسه با وزیر امور خارجه کشور ترکیه ضمن بررسی آخرین وقایع اخیر منطقه، بر حضور قدرتمندانه‌تر کشورهای مسلمان در تقابل با کشورهای حامی رژیم کودک‌کش و مقابله با کشتارهای بیرحمانه رژیم جنایتکار صهیونیستی تأکید کرد.
وی در ادامه پیشنهاداتی درباره برگزاری نشست سه‌جانبه وزرای خارجه ایران، ترکیه و جمهوری آذربایجان در جهت افزایش نقش کریدورهای ترانزیتی در اقتصاد سه کشور مطرح کرد.
به گفته بذرپاش، حجم تجارت میان ایران و ترکیه به عنوان سومین شریک تجاری کشورمان، پس از همه‌گیری کرونا روند افزایشی گرفته است. ظرفیت بالای ایران در حوزه ترانزیت کالا در منطقه و ارتقای سطح مبادلات تجاری دو کشور، از دیگر موضوعات مطرح شده میان بذرپاش و هاکان فیدان بود.
بذرپاش در این نشست ضمن تأکید بر نقش مهم کمیسیون‌های مشترک در توسعه روابط دو جانبه بویژه با کشورهای همسایه، دستاوردهای کمیسیون مشترک دو کشور را موفقیت‌آمیز ارزیابی کرد.
وی در ادامه، اعلام آمادگی طرف ایرانی را به‌منظور میزبانی این کمیسیون در روزهای آتی اعلام کرد. وزیر راه و شهرسازی همچنین در نشست با همتای ترکیه‌ای خود به بررسی برخی از مشکلات تردد حمل و نقل جاده‌ای میان دو کشور پرداخت.
فیدان نیز در این نشست، جان باختن تعدادی از هموطنانمان در حادثه تروریستی کرمان را تسلیت گفت.
وزیر امور خارجه ترکیه با اشاره به هدفگذاری تجارت ۳۰ میلیارد دلاری میان ایران و ترکیه، این حجم از تجارت را با افزایش همکاری‌های دوجانبه، قابل دستیابی دانست.
وی بر همکاری دو کشور در حوزه انرژی اعم از نفت، گاز و برق و حوزه‌های گمرکی نیز تأکید کرد.
پیگیری و رفع مشکلات تجارت میان ایران و ترکیه، محور مذاکرات وزیر راه و شهرسازی با وزیر ورزش و جوانان به عنوان رئیس کمیسیون مشترک دو کشور بود.
در ادامه این نشست دو طرف ضمن ابراز امیدواری از ارتقای همکاری‌ها در دوره جدید دولت ترکیه، افزایش حجم ترانزیت جاده‌ای و ریلی را در دستور کار قرار دادند.