حرکت صنعت نفت با دانش‌بنیان‌ها به اوج
وزارت نفت با امضای بیش از ۵۴ قرارداد با ۴۳ شرکت دانش‌بنیان در دو سال گذشته، مقام نخست را در کل سازمان‌های کشور در بخش ساخت برای بار اول به دست آورده است
کسب‌وکار دانش‌بنیان‌ها با حمایت جدی وزارت نفت از تولید بار اول و شرکت‌های دانش‌بنیان سکه می‌شود، با هدف‌گذاری 2 میلیارد دلاری صنعت گاز در حوزه دانش‌بنیان‌ها.
از وزارت نفت به عنوان دارنده رتبه نخست حمایت از نخبگان و شرکت‌های دانش‌بنیان یاد می‌شود.
وزارت نفت با امضای بیش از ۵۴ قرارداد با ۴۳ شرکت دانش‌بنیان در دو سال گذشته، مقام نخست را در کل سازمان‌های کشور در بخش ساخت بار اول به دست آورده است. در واقع، قراردادهای ساخت بار اول در چهار شرکت اصلی وزارت نفت تقسیم‌بندی شده که از ۵۴ قرارداد امضاشده حدود ۲۲ مورد در شرکت ملی نفت ایران، ۲۱ قرارداد در شرکت ملی گاز ایران، 7 قرارداد در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران و 4 قرارداد در شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران بوده است.
مجید چگنی، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با بیان اینکه در حال حاضر ۷۰۰ میلیارد تومان پروژه با شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌ها در حال انجام داریم، اظهار کرد: ۱۰۰ مجموعه دانش‌بنیان در این حوزه با ما همکاری می‌کنند و مجموعه قراردادها و مجوزهای اخذشده با زیست‌بوم فناوری، بالغ بر 6 هزار میلیارد تومان است.
از قرار معلوم، مجموعه قراردادهای توسعه فناوری و ساخت اول در شرکت ملی گاز ۶۰ میلیون یورو است که از این میزان، ۴۰ قلم راهبردی در دستور کار قرار دارد؛ ضمن آنکه با اجرای این طرح‌ها، سالانه ۲۵۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی صورت می‌گیرد. گزارش‌ها نشان می‌دهند که حدود ۴۳۰ هزار میلیارد تومان فروش محصولات دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۱ رقم خورده است.
بیش از یک دهه از تلاش صنعت نفت برای ساخت داخل قطعات و تجهیزات صنعت نفت و بومی‌سازی دانش فنی می‌گذرد. وزارت نفت در این سال‌ها از این هدف پا پس نکشیده، به‌خصوص در دو سال اخیر، دولت سیزدهم این مأموریت مهم را بیش از همیشه دنبال کرده است.
وزارت نفت با ابلاغ بخشنامه‌ها و قوانین مختلف، اصلاحات روندها و اقدام‌های حمایتگرانه از شرکت‌های دانش‌بنیان، شرایط را برای ساخت داخل تجهیزات فراهم کرده است.
هم‌اکنون افزون بر ۶۶۳ شرکت دانش‌بنیان با صنعت نفت در ارتباط و همکاری هستند که این تعداد از رقم ۵۰۰ شرکتی که وزیر نفت در ابتدای امسال اعلام کرد، بیشتر هم شده است.
در واقع حدود ۴۲۰ شرکت دانش‌بنیان در فهرست بلند وزارت نفت قرار دارند و بقیه شرکت‌ها در پروژه‌های پژوهشی صنعت نفت فعال هستند و فعالیت‌های پژوهشی مورد تأیید صنعت نفت را انجام می‌دهند.
غلامرضا خوانساری، مدیرکل نظام تأمین و تجاری‌سازی فناوری وزارت نفت با اشاره به امضای توافقنامه وزارت نفت و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در موضوع حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، افزود: ارزش این توافقنامه بیش از ۲ میلیارد دلار است و شامل اقلام گلوگاهی صنعت نفت می‌شود. در این اقلام 7 کلان‌پروژه تعریف شده و امکان اضافه شدن قراردادها و کلان‌پروژه‌های بعدی از سوی کارگروه مربوطه وجود دارد.
به گفته وی، در قالب این توافقنامه ابزارهای حمایتی و تسهیلاتی بویژه از طریق صندوق‌های مربوطه فراهم می‌شود. مواردی که از طریق این توافقنامه پیگیری می‌شود، مجوز ساخت بار اول را مستقیماً از معاونت فناوری ریاست جمهوری دریافت می‌کنند. یعنی در آنجا مصوبه‌های مربوطه به‌طور مستقیم برایشان صادر و فرایند تأییدیه طی می‌شود. نخستین مورد از 7 قرارداد حدود یک ماه پیش به ارزش ۲ میلیارد دلار به امضا رسید، البته این قراردادها قابلیت توسعه و اضافه شدن نیز دارند.
مدیرکل نظام تأمین و تجاری‌سازی فناوری وزارت نفت به بخش دیگری از قراردادهای دانش‌بنیان‌ها پرداخت که موضوع‌های پژوهشی وزارت نفت را دنبال می‌کنند و گفت: حدود ۸۱ قرارداد به ارزش ۷۷ میلیون دلار با دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها داریم. این پروژه‌ها بجز قراردادهای ساخت بار اول با وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است. در این قراردادها با وزارت دفاع حدود 7 قرارداد به ارزش ۲ میلیارد دلار و هزار میلیون تومان امضا شده است.
دولت سیزدهم از ابتدای شروع به‌کار خود همواره بر تقویت ساخت داخل و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تأکید داشته که بخش بزرگی از اقتصاد ایران بر دوش وزارت نفت است و مهم‌ترین زنجیره‌های ارزش را می‌توان در شرکت‌های زیرمجموعه این وزارتخانه یافت.
از جمله سیاستگذاری‌‌ها و برنامه‌ریزی‌های مرتبط با تولید بار اول اقلام راهبردی در صنعت نفت، تشکیل کارگروه تولید بار اول در سطح مدیران ارشد وزارت نفت به‌منظور تسهیل و رفع موانع اجرای قراردادهای ساخت بار اول در شرکت‌های اصلی و تابع وزارت نفت است. طی ابلاغ وزیر نفت درباره پروژه‌های تولید بار اول تعداد ۱۰۴ پروژه ساخت بار اول تعریف و به کارگروه تولید بار اول معاونت علمی، فناوری ریاست جمهوری از سوی وزارت نفت ارسال شده است که با اجرای آنها هزینه تأمین کالا به ۳۰ تا ۶۰ درصد نمونه خارجی کاهش می‌یابد.
همچنین با به سرانجام رسیدن این طرح‌ها سالانه بیش از ۳۰۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی برای کشور حاصل خواهد شد که در شرایط تحریم رقم قابل‌توجهی است.
مدیرکل نظام تأمین و تجاری‌سازی فناوری وزارت نفت با اشاره به حمایت وزارت نفت از ساخت داخل و ابلاغ دستورالعمل ممنوعیت خرید کالای خارجی گفت: تاکنون افزون بر ۲۰۵ قلم کالا با ابلاغیه وزیر نفت به کل شرکت‌های تابع معرفی شده و هم‌اکنون حدود ۸۵ قلم کالای دیگر در دست بررسی است که در صورت تأیید نهایی وزیر، ابلاغ و اجرا می‌شود و عدم رعایت از آن تخلف به‌شمار می‌آید و از طریق دستگاه نظارتی کنترل می‌شود، البته گاهی ممکن است موارد تخلفی در اجرای این مصوبه هم وجود داشته باشد، اما سازمان بازرسی و دستگاه نظارتی این موارد را دنبال و دلایل و مسیرهای عدم اجرای مصوبه را پیگیری می‌کنند.
به گفته وی، تبادل کالاهای صنعت نفت و دانش فنی صنعت نفت و خدمات فنی مهندسی می‌تواند با کشورهایی که تعاملات قدیمی در حوزه نفت و گاز با آنها داشته‌ایم، بیشتر باشد.
وزارت نفت و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در راستای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان توافقنامه به امضا رسانده‌اند که ارزش این توافقنامه بیش از ۲ میلیارد دلار است و شامل اقلام گلوگاهی صنعت نفت می‌شود.
در این اقلام 7 کلان‌پروژه تعریف شده و امکان اضافه شدن قراردادها و کلان‌پروژه‌های بعدی از سوی کارگروه مربوطه وجود دارد.
شکی نیست که صنعت نفت همچنان در همکاری با دانش‌بنیان‌ها گوی سبقت را از رقبا ربوده و ادامه این روند شرکت‌های دانش‌بنیان بیشتر را روانه صنعت نفت خواهد کرد.
با ادامه این مسیر نفت با دانش‌بنیان‌ها به اوج خواهد رسید؛ وعده‌ای که در دولت سیزدهم بدون شک محقق خواهد شد و آن چیزی نیست جز پایدارتر شدن بازار شرکت‌های دانش‌بنیان در صنعت نفت.