تولید نفت خام کشور از پیش‌بینی‌ها سبقت گرفت
تولید نفت در ایران در دولت سیزدهم بیش از یک میلیون بشکه در روز افزایش داشته است
مجید میرزا حیدری
روزنامه نگار
سرعت موتور تولید نفت خام در کشور با ثبت رقم رشد ۸ درصدی در تولید نفت خام کشور باز هم شتاب گرفت.
هرمز قلاوند، مدیرنظارت بر تولید نفت و گاز و عضو اصلی هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران، از برنامه افزایش تولید نفت خام با دستور اکید وزیر نفت از ابتدای تابستان ۱۴۰۲ و با عنوان افزایش ضربتی تولید نفت خام در برنامه کاری مدیریت نظارت بر تولید نفت و گاز و شرکت‌های تابعه شرکت ملی نفت ایران خبر داده است.
تولید نفت ایران اکنون به مرز سه میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است.
تولید نفت در ایران در دولت سیزدهم بیش از یک میلیون بشکه در روز افزایش داشته است.
پیش از دولت سیزدهم، تولید نفت کشور در محدوده ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه در روز بود. پیش‌بینی می‌شود که تا پایان امسال تولید نفت کشور و به همت کارکنان شرکت ملی نفت ایران و تلاشی که برای افزایش صادرات صورت می‌گیرد، به ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز برسد. قرار است که سال آینده هم تولید نفت خام کشور به مرز ۴ میلیون بشکه در روز برسد. ایران ۱۶۳ میلیارد بشکه نفت درجا دارد و براساس برنامه هفتم توسعه، تولید نفت کشور باید به ۵.۷ میلیون بشکه در روز برسد. محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اعلام اینکه نفت و گاز در رشد اقتصادی کشور بیشترین سهم را دارد، گفته است که در دو سال اخیر رشد ۶۰ درصدی در تولید نفت کشور رخ داده که این دستاورد حاصل برنامه‌ریزی در دولت سیزدهم در بخش نفت بوده است.
از به سرانجام رساندن طرح‌های نیمه تمام در صنعت نفت به عنوان یکی از اولویت‌های وزارت نفت یاد می‌شود که در دولت سیزدهم ۱۳۲ طرح که عمدتاً طرح‌های نیمه‌تمام بالادست و پایین‌دست صنعت نفت بود، تکمیل شده و به بهره‌برداری رسیده که گفته می‌شود ارزش این طرح‌ها ۲۸.۵ میلیارد دلار برآورد شده است .
در دولت گذشته ۳۲ طرح موسوم به ای‌پی‌سی و ای‌پی‌دی برای نگهداشت تولید وجود داشت که متوقف شده بود که در دولت سیزدهم اجرای این طرح‌ها شتاب گرفت و در این دولت هفت طرح ازدیاد برداشت و نگهداشت تولید به بهره‌برداری رسیده و باقی نیز در مرحله بهره‌برداری است. در این بین، ۵۰ طرح جدید نیز برای سرمایه‌گذاری به ارزش ۴۷.۵ میلیارد دلار تعریف شده که در مجموع ۱۸۲ طرح به ارزش ۷۶ میلیارد دلار در صنعت نفت با هدف افزایش ظرفیت تولید در بالادست و پایین‌دست در جریان است. واقعیت این است که وزارت نفت برای افزایش ۵۰ درصدی در ظرفیت تولید نفت و گاز کشور، نیازمند سرمایه‌گذاری ۸۹ میلیارد دلاری در صنعت نفت و ۷۱ میلیارد دلاری در صنعت گاز است.
سرمایه‌گذاری‌ها در حفظ و نگهداشت تولید، رشد تولید نفت و گاز، افزایش تولید از میدان‌های مشترک، جمع‌آوری گازهای مشعل، ذخیره‌سازی گاز طبیعی، توسعه اکتشاف میدان‌های نفتی و گازی جدید، افزایش ظرفیت‌های پالایشی نفت و فرآورده‌های نفتی، احداث پالایشگاه‌ها، کیفی‌سازی فرآورده‌های نفتی در پالایشگاه‌های موجود، افزایش ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی و افزایش فرآورش گاز در پالایشگاه‌های گازی از موارد کلیدی و پروژه‌های سرمایه‌گذاری صنعت نفت در دولت سیزدهم بوده است.
براساس لایحه برنامه هفتم توسعه، ظرفیت تولید نفت از ۳ میلیون و ۸۳۸ هزار بشکه فعلی به ۴ میلیون و ۴۵۰ هزار بشکه در پایان این برنامه می‌رسد که از جهشی ۱۶ درصدی در ظرفیت تولید نفت ایران حکایت دارد.
افزایش ظرفیت تولید نفت برای ایران به‌عنوان یکی از ابزارهای چانه‌زنی در مناسبات سیاسی و اقتصادی مطرح است. از همین رو با روی کار آمدن دولت سیزدهم و با وجود ادامه شرایط تحریم، ایران توانست با اقدام‌های مؤثر ظرفیت تولید نفت خود را به میزان پیش از تحریم‌ها یعنی ۳ میلیون و ۸۳۸ بشکه در روز برساند.
با این حال برای آنکه بتوان در بازار نفت قدرت بیشتری داشت، علاوه بر افزایش تولید، افزایش ظرفیت نیز اهمیت ویژه‌ای دارد تا در شرایط خاص بتوان نفت بیشتری را به بازار عرضه کرد.
با توجه به این مهم، در لایحه برنامه هفتم توسعه کشور، به موضوع افزایش ظرفیت تولید نفت توجه شده است. براساس این لایحه، ظرفیت تولید نفت ایران تا پایان این برنامه به ۴ میلیون و ۴۵۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت که نشان‌دهنده جهش ۱۶ درصدی در این زمینه است. تولید واقعی نفت هم به ۴ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه در روز می‌رسد.
تولید میعانات گازی نیز ۸۰۴ هزار بشکه در روز خواهد بود.
افزایش جدی تولید نفت در دولت سیزدهم در شرایطی به اهداف برنامه‌ای خود نزدیک شده که گزارش‌ها نشان می‌دهند دوره تولید آسان نفت به‌پایان رسیده است. محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه میانگین تولید از هر چاه کشور در سال‌های ۴۳ تا ۹۰ حدود ۲۶ هزار بشکه بوده اما در سال ۹۰ به تولید ۲ هزار و ۱۰۰ بشکه در هر چاه رسیده، ادامه داد: اکنون باید از لایه‌های بسیار نازک نفت تولید شود.
در حال حاضر میانگین ضریب بازیافت در میدان‌های نفتی ۲۵ درصد و در میادین گازی حدود ۷۰ درصد است.
ایران در مجموع نفت و گاز معادل ۳۴۰ میلیارد بشکه نفت در ۴۰۰ مخزن نفت و گاز دارد و رتبه نخست دنیا را به خود اختصاص داده‌است. بحث بر سر رشد تولید نفت در دو سال اخیر، یکی از جذاب‌ترین مباحث میان دولت و مخالفان بوده است.
محرمانه شدن انتشار آمار رسمی صادرات نفت کشور، باعث شکل‌گیری مناقشه بر سر وضعیت صادرات نفت در دولت سیزدهم شد. با این حال، اذعان مراجع بین‌المللی به رشد صادرات نفت ایران، اولین شواهد احیای صنعت نفت و گاز را بروز داد. پس از آن بتدریج انتشار آمارهای رشد اقتصادی، واقعی بودن رشد بخش نفت و گاز کشور را اثبات کرد.
تداوم رشد تولید بخش نفت و گاز، صراحتاً صحت ادعای دولت مبنی بر رشد چشمگیر صادرات نفت را هم اثبات کرد؛ چرا که سرانجام افزایش تولید نفت، چیزی جز صادرات آن نمی‌توانست باشد.
مرور اخبار صنعت نفت و گاز، چگونگی احیای این صنعت در دو سال گذشته و تحقق رشد جدی این بخش را تا حدود زیادی روشن می‌کند.
احیا و گسترش مراودات اقتصادی و سیاسی با چین به عنوان یکی از بزرگترین مصرف کنندگان نفت جهان، پیگیری دیپلماسی انرژی از طریق بازاریابی و بازارسازی، صادرات کالاها و خدمات فنی و مهندسی حوزه نفت و گاز، جابه‌جایی سکوی استخراج گاز از فاز ۱۲C به فاز ۱۱B و افزایش تولید گاز، احیای قراداد سواپ گازی با ترکمنستان، جذب سرمایه و تکنولوژی روسیه به عنوان یکی از بزرگترین کشورهای تولیدکننده نفت و گاز و بسیاری اقدامات دیگر، باعث شد صنعت نفت و گاز کشور طی دو سال اخیر، بیش از میانگین اقتصاد کشور رشد کند.