در حافظه موقت ذخیره شد...
ارتباط همتی با IMF
رابطه نزدیک رئیس بانک مرکزی دولت قبل با صندوق بین‌المللی پول و پیگیری سیاست‌های اجماع واشنگتن توسط حلقه نزدیک به همتی چه خساراتی را در انتهای دهه 90 به اقتصاد ایران تحمیل کرد؟
یکی از چهره‌های شاخصی که طی سال‌های گذشته در حوزه اجرایی و سیاستگذاری مسئولیت‌های مهمی را داشته و همواره ارتباط نزدیکی با برخی نهادهای بین‌المللی همچون صندوق بین‌المللی پول داشته، عبدالناصر همتی است.
صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی به نوعی بخشی از سیاست‌های تجویزی آنها نه‌تنها به امر پیشرفت کشورهای درحال توسعه کمکی نمی‌کند، بلکه به‌طور خاص پیگیر وابستگی بیشتر کشورهای درحال توسعه به هژمونی اقتصادی غرب است.
پیگیری سیاست‌های صندوق در کشورهای در حال توسعه‌ای همچون شیلی و آرژانتین حکایت از عدم توفیق این سیاست‌ها دارد و نزدیکی فکری و سیاسی افراد و جریان‌هایی در ایران نیز باعث شد برخی سیاست‌های اعلامی این صندوق در ایران نیز پیگیری شود؛ به‌طور خاص طی سال‌های گذشته همتی به عنوان رئیس کل بانک مرکزی دولت قبل به‌صورت جدی و علنی نه‌تنها پیگیر اجرای بخشی از سیاست‌های تجویز شده از سوی صندوق بین‌المللی پول بود بلکه اطلاعات محرمانه کشور را نیز در اختیار این نهاد قرار می‌داد.
این ابهام به صورت جدی وجود دارد چرا در شرایطی که کشور تحت شدیدترین تحریم‌های ظالمانه ایالات متحده قرارگرفته بود رئیس کل بانک مرکزی ایران باید اطلاعات محرمانه کشور را به یک نهاد خاص در خاک امریکا تحویل دهد؟ انتظار می‌رود پس از احراز این تخلف دستگاه‌های نظارتی و امنیتی به این موضوع به صورت جدی ورود کرده و با بانیان و مسببان نشت اطلاعاتی کشور برخورد جدی صورت بگیرد.
لو دادن تمام اطلاعات محرمانه کشور به صندوق بین‌المللی پول توسط همتی
چندی پیش معاون اقتصادی وقت بانک مرکزی در زمان ریاست همتی به افشاگری درباره ارائه اطلاعات محرمانه کشور توسط وی به صندوق بین‌المللی پول پرداخت و گفت: همتی این اطلاعات را به مردم خود نداد و مدام می‌گفت این اطلاعات محرمانه است.
پیمان قربانی معاون اقتصادی وقت بانک مرکزی در زمان ریاست همتی در رشته توئیتی به افشاگری درباره برخی اقدامات همتی در افشای اطلاعات محرمانه کشور پرداخت و نوشت: به متهم که رسیدگی نشود، مدعی‌العموم می‌شود. آقای همتی، رئیس کل سابق بانک مرکزی مصداق بارز همین مَثَل است. در این رشته توئیت یک نمونه‌اش را برای شما توضیح می‌دهم.
پیمان قربانی تصریح کرد: همتی در سال 1399 در پی بحران کرونا درخواست یک وام 5 میلیارد دلاری در قالب ابزار تأمین مالی سریع (RFI) از صندوق بین‌المللی پول کرد که حتی نتوانست یک سنت از آن را بگیرد. درحالی که چون سهامدار هستیم، پول خودمان بود و کشورهای مختلف نیز این تسهیلات را گرفتند.
او تأکید کرد: صندوق برای پرداخت این وام کلی اطلاعات محرمانه از همتی خواسته بود که او همه اطلاعات مهم کشور اعم از وضعیت ارزی، نرخ تورم و... را به آنها داد؛ مواردی که خودش درباره آنها به مردم خودمان هم گزارش نمی‌داد! هر کسی از او می‌پرسید می‌گفت اینها محرمانه است.
به گفته قربانی، صندوق این اطلاعات را در مجله چشم‌انداز اقتصاد بین‌المللی چاپ کرد و تازه کاشف به عمل آمد که همتی چه کار خبطی کرده است.
معاون اقتصادی وقت بانک مرکزی ادامه داد: در داخل به او فشار آوردند و توضیح خواستند و او هم در نهایت همه چیز را کتمان کرد و گفت اطلاعات صندوق غلط است!
قربانی گفت: حالا که پول‌های بلوکه شده در کره، آزاد شده، جناب همتی که برای وامِ نگرفته از صندوق همه خواسته‌هایشان را، آن هم در بحبوحه یک جنگ اقتصادی، اجابت کرد، در جایگاه مدعی‌العموم نشسته که شما نگذاشتید ما وام بگیریم و آزاد‌سازی پول‌هایمان در کره هنر نیست!
انتصاب مهره نفوذی غرب توسط همتی
اصغر شاهمرادی، نامی آشنا برای اقتصاددانان بویژه در دولت روحانی و کمتر شناخته شده در سطح عام است. اقتصاددان فراری که اگر چه او را به‌عنوان هیأت علمی اسبق دانشکده اقتصاد تهران می‌شناسند، اما نقش اصلی او به‌عنوان «کارشناس صندوق بین‌المللی پول» و یکی از «بانیان اصلی فاجعه بنزین آبان ۹۸» مطرح است.
شاهمرادی در اواخر دهه ۸۰ شمسی ضمن ارتباط‌‌‌گیری با فرهاد نیلی به‌عنوان رئیس پژوهشکده پولی و بانکی که روابط علنی و نهانی با نهادهای بین‌المللی از جمله صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی داشت، مسیری برای حضور در آن نهاد غربی فراهم کرد. در حالی که ۵ سال از عضویت او به‌عنوان هیأت علمی دانشگاه تهران می‌گذشت، مشخص نیست فکر رفتن به صندوق بین‌المللی پول و تسویه مالی با دانشگاه تهران به دلیل استفاده از بورسیه، چگونه و با کارپردازی چه افرادی در ذهن او نشست، اما در نهایت به جرگه کارشناسان صندوق که در راستای استثمار کشورها گام برمی‌دارند پیوست.
ایفای نقش جدی و پیشبرد مأموریت شاهمرادی در ایران، به دوره ریاست عبدالناصر همتی در بانک مرکزی باز‌می‌گردد. با روی کار آمدن همتی در تابستان ۱۳۹۷، شاهمرادی بلافاصله در ایران حضور پیدا کرد و در قالب گروهی متشکل از برخی کارشناسان اقتصادی و رسانه‌ای پشتیبانی فکری را از سیاست‌های رئیس کل جدید در دستورکار قرار داد.
همتی نیز در سرسپردگی برای صندوق بین‌المللی پول و مأمور آن نهاد (اصغر شاهمرادی) سنگ‌تمام گذاشت و ضمن تخصیص اتاق کار در کنار دفتر خود، بانک مرکزی تمام مخارج رفت‌وآمد نامبرده به خارج از ایران را با کیفیت تمام -از جمله پروازهای ویژه و گران- تقبل کرد. این شبهه وجود دارد که حضور مداوم او در ایران بدون هماهنگی با صندوق بین‌المللی پول و به دور از منافع آن نهاد نبوده، بلکه کاملاً در مسیر منافع نهادهای سلطه‌گر قرار داشته است، مسأله‌ای که نمی‌توان نسبت به آن چشم‌پوشی کرد و همتی هیچ وقت نسبت به آن پاسخگو نبود.
کارپردازی اصلاح ساختار بودجه مبتنی بر تجویز IMF
در تابستان 1398 یک فایل که از سوی سازمان برنامه و بودجه به عنوان گزارش اصلاح ساختار بودجه منتشر شد، توسط فرهاد نیلی تهیه شده بود که یکی از اعضای جریانی بود که پیشتر به عنوان حلقه همتی، نیلی و شاهمرادی برای پیگیری تجویزهای صندوق بین‌المللی پول اشاره شد.
فرهاد نیلی به عنوان نماینده ایران در بانک جهانی در گزارش اصلاح ساختار بودجه نقش قابل توجهی داشته که بی‌تردید خارج از کلان ایده همتی برای پیگیری تجویزهای اجماع واشنگتن در ایران نبوده است. پیگیری تجویزهای صندوق بین‌المللی پول در بانک مرکزی توسط همتی و سیاست‌های بانک جهانی توسط دیگر مهره همتی در سازمان برنامه و بودجه نشان دهنده نفوذ بالای این جریان در سطح سیاستگذاری اقتصاد ایران در اواخر دهه 90 بوده است و فجایع گران کردن بنزین در آبان 98، جهش‌های مقطعی قابل توجه نرخ ارز و رشد بالای نقدینگی و تورم‌های مستمر و بالا در این بازه زمانی، بخشی از خساراتی بود که همتی با پیگیری سیاست‌های اجماع واشنگتن به اقتصاد ایران تحمیل کرد.
همتی در نامه‌ای که بعدها منتشر شد خواستار افزایش قیمت بنزین به 5 هزار تومان در آبان 1398 شده بود. این در حالی است که دولت وقت بنزین را به 3 هزار تومان افزایش داد که به علت عدم آماده‌سازی افکار عمومی و اظهار بی‌اطلاعی حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهور، موجب اعتراضات مردمی شد که با سوءاستفاده جریان ضدانقلاب، عده‌ای جان خود را از دست دادند.
افزایش ضربه‌پذیری ارزی ایران به‌واسطه بی‌تدبیری همتی و مشاورانش در عراق
یکی از اشتباهات همتی، انتقال ارزهای ایران در عراق به یک بانک وابسته به امریکا بود. همتی و مشاورانش حساب‌های ایران را نزد بانک TBI عراق تجمیع کردند، حال آنکه این بانک در سیطره خزانه‌داری امریکا بود. این کار، توسط او و مشاورانش، خواسته یا ناخواسته یکی از محورهای تکمیل کننده پازل تحریم‌های دشمنان و صهیونیست‌ها علیه ایران بود و سبب شد چند میلیارد دلار منابع ارزی ایران به دست امریکا بیفتد.
افزایش شکنندگی اقتصاد به‌واسطه ترغیب مقامات به بدهکار کردن دولت
از جمله سیاست‌های صندوق بین‌المللی پول، انتشار گسترده اوراق بدهی در دولت دوازدهم است که به واقع باید آن را به عنوان مین‌گذاری در اقتصاد قلمداد کرد؛ سیاستی که تبعات مخرب آن همچنان اقتصاد کشور و دولت سیزدهم را درگیر کرده، اما خوشبختانه اقتصاد کشور شاهد کاهش تبعات مخرب آن است. هرچند که استدلال‌های فریبنده‌ای هنگام ترویج و اجرای این سیاست بیان می‌گردید، اما با آشکار شدن آثار سوء سیاست مذکور، اکنون این سؤال مطرح است که بانیان اصلی این قبیل سیاست‌ها چه افرادی بودند؟ پاسخ، عبدالناصر همتی است. او به عنوان رئیس وقت بانک مرکزی، با جدیت تمام، درصدد انتشار گسترده اوراق بدهی با سررسیدهای طولانی به نام عملیات بازار باز برآمد و طی دوره ریاست خود بر بانک مرکزی، گشایش در بسیاری از امور اقتصادی نظیر رشد اقتصادی، تورم، جهش تولید و غیره را به انتشار اوراق بدهی و پیاده‌سازی عملیات بازار باز گره زد. نکته حائز اهمیت آنکه در همان برهه زمانی، گزاره‌های کارشناسان مخالف و مطالعه نظرات اقتصاددانان برجسته بین‌المللی نشان می‌داد که در شرایط ایران، بدهکار کردن دولت و انتشار گسترده اوراق بدهی، نتیجه بخش نخواهد بود و صرفاً کشور را در تله بدهی گرفتار خواهد کرد. با این حال ایشان به طور مکرر از طریق فضاسازی رسانه‌ای در شبکه اجتماعی اینستاگرام، ضمن دمیدن در آتش اجرای سیاست، با تشویق دولتمردان به اجرای عملیات مذکور و مالی‌سازی اقتصاد، در شعله‌ورتر کردن انتشار اوراق بدهی و گسترش شدید بدهی دولت، نقشی کلیدی را بازی کرد.