در گفت‌و‌گو با سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت مطرح شد
واردات 18.5 میلیون تن کالای اساسی به کشور
امین محمودی
روزنامه نگار
با توجه به حمایت‌های دولت سیزدهم و وزارت جهاد کشاورزی طی سال‌های اخیر شاهد آن بودیم که تولید بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله گندم با افزایش محسوسی روبه‌رو شود که این امر سبب شده واردات این محصولات با کاهش روبه‌رو شود و صرفه‌جویی ارزی قابل توجهی صورت گیرد.
از طرف دیگر با توجه به اصلاح ارز ترجیحی در کشورمان مصرف بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله روغن و نهاده‌های دامی نیز منطقی شده که همین امر به کاهش واردات دامن زده است.
با این حال اما دولت سیزدهم، وزارت جهاد کشاورزی و بانک مرکزی با تخصیص ارز کافی به واردات کالاهای اساسی و ثبت سفارش آنها به دنبال این هستند که نوسانی در بازارهای مختلف این کالاها صورت نگیرد و همچنان آرامش بر آنها حکفرما باشد، خصوصاً آنکه تا چندی دیگر باید شاهد ذخایر کافی این محصولات برای ماه مبارک رمضان و عید نوروز نیز باشیم.
از طرف دیگر با توجه به لزوم افزایش صادرات غیرنفتی و ارزی‌آوری از این طریق صادرات محصولات کشاورزی و مواد غذایی از اهمیت وافری برخوردار بوده است، بر همین اساس طی سال‌های اخیر شاهد افزایش صادرات برخی محصولات از جمله صنایع لبنی و شیلاتی بوده ایم.
به همین دلیل خبرنگار «ایران اقتصادی» به سراغ سید روح الله لطیفی، سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت آمده، تا آخرین وضعیت تجارت محصولات کشاورزی و مواد غذایی را جویا شود.
وضعیت تجارت محصولات کشاورزی از ابتدای سال تاکنون چگونه بوده است؟
میزان تجارت محصولات کشاورزی و مواد غذایی اعم از واردات و صادرات این محصولات طی این مدت 24 میلیون و 500 هزار و 162 تن و 488 کیلوگرم به ارزش 16 میلیارد و 756 میلیون و 285 هزار و 166 دلار بوده است.
آخرین وضعیت واردات کالاهای اساسی به کشور به چه صورتی بوده است؟
در 9 ماهه سال‌جاری 18 میلیون و 455 هزار و 162 تن و 488 کیلوگرم کالای اساسی به ارزش 12 میلیارد و 443 میلیون و 337 هزار و 33 دلار از گمرکات شمالی و جنوبی به کشورمان وارد شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته 18 میلیون و 374 هزار و 763 تن و 563 کیلوگرم مواد غذایی و محصولات کشاورزی به ارزش 13 میلیارد و 100 میلیون و 683 هزار و 890 دلار از طریق بنادر جنوبی و شمالی وارد کشور شده و محموله‌های این کشتی‌ها پس از تخلیه و بارگیری به مراکز جمعیتی سراسر کشور ارسال شده بود.
یکی از محصولات که طی سال‌های اخیر واردات آن کمتر شده، گندم بوده؛ در سال‌جاری نیز این اتفاق صورت گرفته است؟
از طرف دیگر در 9 ماه سال 1400 نیز 22 میلیون و 811 هزار و 401 تن و 677 کیلوگرم مواد غذایی و محصولات کشاورزی به ارزش 12 میلیارد و 191 میلیون و 811 هزار و 761 دلار وارد کشور شده بود.
واردات کالاهای اساسی طی دو سال اخیر با کاهش روبه‌رو شده که این امر عمدتاً به دلیل این است که با افزایش تولید و خودکفایی در بسیاری از محصولات همچون گندم این امر صورت گرفته به طوری که طبق اعلام گمرک در 9 ماهه سال‌جاری گویای آن است که 2 میلیون و 286 هزار و 744 تن و 195 کیلوگرم گندم به ارزش 923 میلیون و 481 هزار و 204 دلار یا 26 هزار و 319 میلیارد و 214 میلیون و 371 هزار تومان، وارد کشور شده که کاهشی 35 درصدی نسبت به سال گذشته را به ثبت رسانده است.
مهمترین کالاها و مهمترین مبادی وارداتی کالاهای اساسی در 9 ماهه سال‌جاری چه کالاهایی بوده اند؟
طی این بازه زمانی نهاده‌های دامی (ذرت دامی، جو، کنجاله، سویا و دانه سویا) بیشترین میزان واردات را به خود اختصاص داده‌اند به طوری که حدود 10 میلیون تن از این محصولات به ارزش حدود 6 میلیارد دلار وارد کشورمان شده است تا شاهد نوسان قیمت مرغ، تخم مرغ، لبنیات و گوشت قرمز نباشیم.
از طرف دیگر برنج، روغن خام، قند و شکر بیشترین واردات محصولات کشاورزی در این بازه زمانی هستند که عمده‌ترین مقاصد وارداتی نیز امارات و ترکیه بوده است به طوری که به عنوان نمونه 818 هزارو48تن و987کیلوگرم برنج به ارزش 960 میلیون و961 هزار و 755دلار یا 27هزار و 426 میلیارد و 710 میلیون و 365 هزار تومان از مبادی کشورهای هندوستان، پاکستان، امارات، تایوان و مناطق آزاد و ویژه وارد کشور شده است.
سهم کالاهای اساسی از واردات کل کالاهای وارداتی به کشور چقدر است؟
در مجموع می‌توان گفت واردات کالاهای اساسی در ۹ ماهه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ وزن ۸۴ صدم درصد افزایش و از حیث ارزش ۷.۴۳ درصد کاهش نشان می‌دهد، از طرف دیگر می‌توان گفت ۶۷ درصد از وزن و ۲۵ درصد از ارزش کل واردات کشور در ۹ ماهه سال‌جاری به واردات ۲۰ قلم کالاهای اساسی اختصاص داشت.
بیشترین افزایش وزنی واردات کالاهای اساسی در این مدت مربوط به گوشت قرمز سبک گرم، کود شیمیایی، گوشت قرمز سرد، جو و کنجاله سویا بوده و بیشترین کاهش وزنی مربوط به چای خشک، شکر خام، گوشت مرغ، برنج و حبوبات بوده است.
از طرف دیگر ذرت، روغن‌های خوراکی نیمه جامد، مایع و خام، انواع دانه‌های روغنی، برنج و گندم پنج قلم اول کالاهای اساسی از حیث ارزش بوده‌اند.
به نظر شما واردات کافی کالاهای اساسی جلوی افزایش قیمت را گرفته است؟
هم‌اکنون بازار کالاهای اساسی آرام است به طوری که وقتی نوسانی در یک بازار مثل گوشت قرمز به وجود می‌آید شاهد آن هستیم که با واردات کافی این محصول با قیمت 310 تا 390 هزار تومان در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و میادین میوه و تره بار در دسترس عموم مردم قرار می‌گیرد.
تأثیر این امر را زمانی بیشتر متوجه خواهیم شد که در سال گذشته با عدم واردات کافی شاهد آن بودیم که قیمت گوشت قرمز در زمستان بشدت افزایش یافته بود و تا عید نوروز سال‌جاری نیز ادامه یافت.
در خصوص وضعیت صادرات محصولات کشاورزی نیز توضیح دهید.
در ۹ ماهه امسال بیش از ۶ میلیون تن محصولات شیلاتی، دامی، زراعی، باغی و غذایی به ارزش چهار میلیارد و ۳۱۲ میلیون و ۹۴۸ هزار دلار به ۱۳۰ کشور صادر شده که این میزان نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۷.۲ درصدی در وزن و رشد ۲۲ درصدی در ارزش داشته است.
از این میزان چهار میلیون و ۳۶۰ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۵۶۲ میلیون و ۴۴۷ هزار دلار محصولات زراعی، سبزی و صیفی و محصولات باغی بوده که نسبت به مدت مشابه با وجود کاهش ۱.۶ درصدی در وزن، اما ارزش صادرات با رشد ۲۵.۴ درصدی همراه بوده است.
۶۲۷ هزار تن نیز محصولات لبنی، شیلاتی و دامی به ارزش ۹۱۴ میلیون دلار صادر شد که رشد ۲۷ درصدی در وزن و ۱۳.۳ درصدی در ارزش داشته و یک میلیون و ۱۹ هزار تن هم مواد غذایی آماده و صنعتی به ارزش ۸۳۶ میلیون دلار بود که با رشد ۲۶ درصدی در وزن و ۲۱ درصدی در ارزش همراه بوده است.
وضعیت تجارت محصولات کشاورزی و مواد غذایی با اتحادیه اقتصادی اوراسیا چه مزایایی می تواند برای ایران داشته باشد؟
اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌تواند دروازه‌های جدیدی برای ایجاد تبادلات بازرگانی ایجاد کند. همچنین کشورهای عضو در این سازمان با توجه به معافیت‌های تعرفه‌ای عضویت در این سازمان با یکدیگر مبادلات تجاری دارند و به دلیل برخورداری از معافیت‌های تعرفه‌ای بهای تمام شده کالا برای آنها کم می‌شود.
به طور کلی با عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا می توانیم استفاده تجاری و بین المللی را از این موقعیت داشته باشیم.
ایران می تواند از طریق کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا مسیری جدید برای بازارهای کالاهای خود ایجاد کند و یا امکان دسترسی به حوزه کشورهای شمال آفریقا، خلیج فارس، غرب و جنوب آسیا را فراهم کند.
صادرات کالاهای کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا همچنین با صادرات مجدد به واسطه قرار گرفتن ایران در کنار اقیانوس هند، دریای عمان و خلیج فارس و مسیر راه گذرهای شرق به غرب و جنوب به شمال تسهیل خواهد شد.
بــــرش
مهمترین مقاصد واردات محصولات کشاورزی و مواد غذایی ایران کدام کشورها بودند؟
عراق با خرید یک میلیارد و ۴۰۵ میلیون دلار، امارات با ۵۳۱ میلیون دلار، روسیه با ۳۷۶ میلیون دلار، پاکستان با ۳۳۰ میلیون دلار و افغانستان با ۲۸۰ میلیون دلار، پنج مقصد نخست صادرات محصولات غذایی و کشاورزی ایران بودند که ۶۸ درصد از صادرات به این پنج کشور انجام شده است. از طرف دیگر چین با خرید ۲۱۵ میلیون دلار، هند با ۱۶۰ میلیون دلار، ترکیه با ۱۵۶.۵ میلیون دلار، ترکمنستان با ۸۲.۵ میلیون دلار، جمهوری آذربایجان با ۷۳.۵ میلیون دلار، آلمان با ۶۸ میلیون دلار، قطر با ۵۷ میلیون دلار، قزاقستان ۵۵.۵ میلیون دلار، عمان ۵۲ میلیون دلار، ازبکستان ۴۷ میلیون دلار، کویت ۳۹ میلیون دلار، اسپانیا ۳۷ میلیون دلار، قرقیزستان ۳۵ میلیون دلار، ارمنستان ۳۳.۱ میلیون دلار و سوریه با ۳۳ میلیون دلار، مقاصد ششم تا بیستم صادرات محصولات غذایی و کشاورزی ایران از ابتدای سال تا پایان آذر ماه بودند.