راه‌اندازی خطوط منظم کشتیرانی از چابهار به هند، چین و بندر جبل‌علی
برنامه افزایش ظرفیت تجاری چابهار از ۵ به ۱۱ میلیون تن اجرا می‌شود
بندر اقیانوسی چابهار، جنوبی‌ترین نقطه ارتباطی جهان در کریدور شرقی- غربی است. همچنین چابهار با کاهش ۸ هزار کیلومتری مسیر، هند را به اروپا متصل می‌کند. با توجه به این ویژگی‌ها، چابهار در محور برنامه توسعه اقتصاد بر پایه دریا قرار گرفته است.
از ۵۸۰۰ کیلومتر خط ساحلی(۲۵ درصد مساحت کشور) در ۷ استان کشور، هزار کیلومتر در مکران است و از سواحل مکران نیز ۵۴۱ کیلومتر در سیستان و بلوچستان واقع است. از سوی دیگر ۹۰ درصد حمل‌ونقل و تجارت ایران از دریا صورت می‌گیرد. بر همین اساس، افزایش ظرفیت‌های چابهار در تجارت، ترانزیت و حمل‌ونقل با برنامه توسعه ۵ فاز این بندر در دستور کار قرار گرفته است.
راه‌اندازی ۳ خط کشتیرانی منظم
در چابهار تخلیه و بارگیری کالا تا سال گذشته به‌صورت فله بود اما در یک سال اخیر حمل کانتینری به ظرفیت این بندر اضافه شده است. با اضافه شدن این ظرفیت به چابهار، ۳ خط کشتیرانی از این بندر به چین، هند و بندر جبل‌علی امارات راه‌اندازی شده است و عملیات حمل کانتینری به 44 هزار TEU در چابهار رسیده است. مزیت چابهار کاهش زمان و هزینه حمل کالا از چین و هند به بندر جبل‌علی است. یک مقام مسئول کشتیرانی در چابهار، گفت: حمل کالا از هند و چین به چابهار به ترتیب ۲ و ۱۲ روز طول می‌کشد. کالای ترانزیتی هند در ۲ روز از چابهار به نیمروز افغانستان می‌رسد که کمترین زمان انتقال کالای ترانزیتی در این منطقه است.
به گفته این مقام مسئول، کالا از چین ظرف ۱۲ روز به چابهار می‌رسد که در اینجا تخلیه و به بندرعباس منتقل و از آنجا به جبل‌علی منتقل می‌شود. این فرایند تقریباً بین ۱۲ تا ۱۷ روز طول می‌کشد در حالی‌که اگر کالا مستقیم از چین به بندرعباس حمل شود، حداقل یک هفته باید در صف پذیرش و تخلیه باشد. بنابراین با انتقال کالاها از چین و هند به چابهار و سپس به بندرعباس و از آنجا به جبل‌علی زمان حمل و هزینه کاهش چشمگیری دارد. همچنین حمل مستقیم کالا از چین و هند به جبل‌علی ۴۵ روز طول می‌کشد.
به گفته مقام مسئول در کشتیرانی چابهار، کالاهای صادراتی ایران در حال حاضر عمدتاً، میوه خرما و سنگ نمک است و برنامه صادرات سنگ‌آهن به چین نیز در حال پیگیری است.
با افزایش ترانزیت و تخلیه کالا در چابهار روزانه ۲۰۰ کامیون از چابهار بار به داخل کشور یا به افعانستان و ازبکستان منتقل می‌کند. به گفته متولیان کشتیرانی در چابهار، با اتصال ریلی چابهار، هزینه حمل‌ونقل کاهش چشمگیری نسبت به حمل جاده‌ای خواهد داشت.
تبدیل چابهار به بندر ترانشیپی منطقه
با حمل کالاهای هند و چین، در حال حاضر بندر شهید بهشتی چابهار به مرکز ترانشیپ کالاهای کانتینری به سه بندر امام(ره)، عسلویه و بوشهر تبدیل شده است. به گفته مسئولان کشتیرانی جمهوری اسلامی، مجموعه لجستیک در چابهار راه‌اندازی شده است که تمامی فعالیت‌های ترمینال‌داری، تخلیه و بارگیری کانتینر را انجام می‌دهد، به همین منظور ترمینال لجستیک با مساحت حدود 5 و نیم هکتار در مجاورت اسکله شماره 1 و 2 بندر شهید بهشتی مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
در حال حاضر حمل کالا با کشتی از بنادر چین و تخلیه آن در چابهار و ترانشیپ به بنادر بوشهر، عسلویه و خرمشهر در کمتر از 20 روز انجام می‌شود که این امر موجبات رضایت خاطر صاحبان کالا را فراهم کرده به صورتی که طی 10 ماهه سال‌جاری، حدود 44 هزار TEU کانتینر در این بندر تخلیه و بارگیری شده که در تاریخ بندر چابهار بی‌سابقه است.
به گفته مسئولان کشتیرانی، 150 دستگاه کامیون از سوی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران برای توسعه حمل‌ونقل ترکیبی، در چابهار خریداری شده است که با توجه به عدم امکان بهره‌مندی از حمل‌ونقل ریلی در بندر چابهار، همزمان با خرید کامیون‌های یاد شده با چند شرکت توانمند در حمل جاده‌ای نیز برای حمل کالا قرارداد بسته شده تا کالاها از مبدأ یا به مقصد بندر چابهار به‌صورت DOOR TO DOOR حمل‌ونقل شوند.
در منطقه سیستان و بلوچستان کامیون مناسب به تعداد لازم وجود ندارد بنابراین فعال شدن ده‌ها دستگاه کامیون در این مسیر برای جلب هر چه بیشتر اعتماد صاحبان کالا و بالفعل‌سازی سرمایه‌گذاری کلان در بندر چابهار و همچنین رونق کریدور شمال-جنوب از مسیر چابهار بسیار ارزشمند است.
کشتیرانی با اجرای این دست برنامه‌ها، هزینه حمل و زمان حمل را تا حد امکان برای صاحبان کالا از جمله کالاهای ترانزیتی در بندر چابهار کاهش داده است.
راه‌اندازی حمل‌ونقل جاده‌ای از/به بندر چابهار در حوزه ترانزیت کالا به کشورهای حوزه CIS بسیار با اهمیت است.
با این اقدامات بندر چابهار به یکی از مراکز ترانشیپی کشور تبدیل شده و به‌عنوان مکمل بندر شهید رجایی فعالیت خواهد کرد و با رفع برخی کمبودها بندر چابهار در میان مدت نه تنها به بندر ترانشیپی داخلی بلکه به بندر ترانشیپی به دیگر بنادر خلیج‌فارس تبدیل خواهد شد.
سرمایه‌گذاری چین در فاز ۲ توسعه بندر چابهار
قاسم عسگری نسب مدیرکل بنادر سیستان و بلوچستان نیز با اشاره به طرح‌های توسعه چابهار و ابلاغ سیاست‌های توسعه دریامحور گفت: یکی از عمیق‌ترین بنادر ایران در چابهار قرار دارد و امروزه کشتی‌های 120 هزار تنی کالای اساسی در بندر چابهار پهلوگیری می‌کنند.
عسگری نسب با یادآوری آغاز فاز نخست توسعه بندر شهید بهشتی چابهار با اعتبار حدود یک میلیارد دلار، اظهار کرد: اوایل دهه 70 آبخور بندر چابهار حداکثر 7 متر بود که امروز این آبخور به 16.5 متر افزایش یافته است.
وی با اشاره به 2 هزار متر پست اسکله و ظرفیت پذیرش همزمان 6 کشتی در این بندر اضافه کرد: با همکاری کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران تا امروز خط منظم کشتیرانی از بندر چابهار به بنادر چین، امارات و هند(ناواشیوا و ماندلا) راه‌اندازی شده است. رشد 140 درصدی تخلیه و بارگیری کانتینری طی 10 ماه اخیر در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته نیز به واسطه حضور کشتیرانی در بندر چابهار بوده است. وی با اشاره به برنامه توسعه ترانشیپ از مبدأ بندر چابهار به بنادر داخلی خلیج فارس و مزیت‌های صرفه‌جویی در هزینه و زمان، اضافه کرد: ترانشیپ از بندر چابهار طی 10 ماه امسال 240 درصد رشد داشته است.
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان درباره قرارداد با هندی‌ها، گفت: قراردادهای بین‌المللی شرایط خاص خود را دارد؛ این قرارداد در تهران در حال انجام است و جلسات فشرده زیادی برای این قرارداد، بخصوص بعد از آمدن سفیر جدید هند به ایران انجام شده است.
عسگری نسب با بیان اینکه قرارداد با هندی‌ها به مرحله نهایی رسیده که هفته قبل وزیر راه و شهرسازی آن را اعلام کرد، افزود: سازمان بنادر دریانوردی دیروز از وزیر کشتیرانی هند برای امضای قرارداد سرمایه‌گذاری در بندر چابهار دعوت کرده است. سازمان بنادر و دریانوردی برای امضای این قرارداد هم روز 7 اسفند ماه که روز چابهار است را پیشنهاد داده است.
به گفته وی، قرارداد سرمایه‌گذاری هندی‌ها 10 ساله و به‌صورت BOT است. مبلغ قرارداد اولیه 85 میلیون دلار بوده که بر اساس آن حدود 20 میلیون دلار جرثقیل خریداری شده است.
وی با اشاره به اینکه بسته سرمایه‌گذاری در فاز 2 توسعه بندر چابهار به وزارت راه و شهرسازی ارسال شده است، گفت: یکی از طرف‌های مذاکره سرمایه‌گذاری کشور چین است که هنوز بازخورد آن را دریافت نکرده‌ایم.
افزایش ۴ میلیون تنی عملکرد بندر شهید بهشتی
حسین شهدادی، معاون سازمان بنادر و کشتیرانی سیستان و بلوچستان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران افتصادی» گفت: تلاش ما این است از بندر چابهار فرصت ترانزیت کالا از پاکستان یا به این کشور افزایش داشته باشد.
وی افزود: هر چه ضریب اتصال ما به کشورهای همسایه و شبکه بین‌المللی انتقال کالا بیشتر شود، هزینه انتقال کالا کاهش می‌یابد و به نفع کشور است.
به گفته شهدادی، از سال ۹۶ که آغاز بهره‌برداری از طرح توسعه چابهار شروع شد، عملکرد بندر از یک و نیم میلیون تن به ۵ میلیون تن رسیده است. ظرفیت فاز یک، ۸ میلیون تن است که بتدریج به این ظرفیت می‌رسیم.
وی گفت: با اتصال ریلی چابهار ۳ میلیون تن به ظرفیت بندر اضافه می‌شود و اگر واحدهای پتروشیمی در چابهار راه‌اندازی شود، ۳ میلیون تن به ترافیک بندر اضافه می‌شود و مجموع ظرفیت فاز اول بندر شهید بهشتی به ۱۱ میلیون تن می‌رسد.
به گفته شهدادی، روسیه متقاضی انتقال کالا از چابهار است اما در حال حاضر بیشترین ترانزیت کالا از چابهار به افعانستان است که تا آخر امسال به ۳۰ هزار تن می‌رسد و به ازبکستان نیز ترانزیت کالا داریم.