امریکا: صادرات نفت ایران در اوج
اداره اطلاعات انرژی امریکا اعلام کرد ایران در 5 ماه گذشته 19 میلیارد دلار صادرات نفت داشته است؛ آماری که بیانگر موفقیت ایران در عبور از تحریم‌های نفتی است
مجید میرزاحیدری
خبرنگار
بازار جهانی نفت همچنان متحیر از رشد فروش طلای سیاه ایران در سال گذشته میلادی؛ تهران در 5 ماه نخست سال‌جاری 19 میلیارد دلار نفت فروخت! درخلال سخت‌ترین فشارهای اعمال شده سیاسی و اقتصادی علیه ایران با هدف تحدید فروش نفت تهران در بازارهای جهانی.
از ایران به‌عنوان دارنده رتبه پنجم بیشترین فروش نفت در میان اعضای اوپک در ۵ ماهه ۲۰۲۳ یاد می‌شود.
اداره اطلاعات انرژی امریکا بدون اشاره به اینکه ایران در 5 ماه نخست سال 2021 چه میزان نفت فروخته به صراحت اقرار کرده که کل درآمدهای نفتی ایران در سال ۲۰۲۲ دست‌کم ۵۴ میلیارد دلار بوده است.
فروش نفت ایران در این سال در قیاس با سال ماقبل از آن دست‌کم 17 میلیارد دلار جهش داشته است.
گفته می‌شود که کل درآمد نفتی ایران در سال ۲۰۲۱ در محدوده ۳۷ میلیارد دلار بوده است.
همه این اتفاقات برای صنعت نفت ایران درسایه ۲۰ ماه حضور دولت سیزدهم بر مسند امور به بار نشسته است.
دوسال قبل، صادرات نفت ایران به زیر ۳۰۰ هزار بشکه در روز سقوط کرده بود.
درست در واپسین روزهای وزارت بیژن نامدار زنگنه بر صنعت نفت، کارنامه‌ای فضاحت‌بار برای شیخ‌الوزرای دولت تدبیر و امید.
واقعیت این است که صادرات نفت ایران به‌دلیل تحریم‌ها در سال‌های گذشته با کاهشی قابل توجه همراه بود. دولت قبل هم یگانه راه‌حل افزایش صادرات نفت را در گرو اجرایی شدن برجام و رفع تحریم‌ها دانست. بهانه‌ای بزرگ اما قابل توجیه برای عملکرد ضعیف دولتمردان دولت قبل.
اما چه شد که در دولت سیزدهم ورق به نفع صنعت نفت ایران در بازارهای جهانی برگشت؟
از دیپلماسی انرژی به‌عنوان یکی از روش‌های مهم وزارت نفت در دولت سیزدهم یاد می‌شود.
بر این اساس، وزارت نفت اثبات کرد که می‌توان با دیپلماسی انرژی تحریم‌ها را دور زد؛ از امضای قرارداد سه‌جانبه سوآپ گاز بین ترکمنستان، ایران و جمهوری آذربایجان گرفته تا فروش نفت در حیاط خلوت امریکا و صادرات حجم قابل توجهی از میعانات گازی و نفت خام سنگین ایران به ونزوئلا، توسعه همکاری با کشورهای امریکای لاتین با امضای قراردادها و تفاهمنامه‌های متعدد، صادرات خدمات فنی و مهندسی به عمان، تقویت روابط دوستانه ایران و روسیه در حوزه صنعت نفت با امضای تفاهمنامه ۴۰ میلیارد دلاری شرکت ملی نفت ایران و گازپروم.
اقداماتی مهم بر بستر دیپلماسی انرژی که نتایج آن یکی پس از دیگری به بار می‌نشیند. تازه‌ترین گزارش‌ها از افزایش نزدیک به ۱۷۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت ایران در سال ۲۰۲۲ میلادی نسبت به سال پیش از آن (۲۰۲۱) حکایت دارد.
گزارش‌ها نشان می‌دهند که تولید نفت ایران (نفت خام، میعانات گازی و مایعات گازی) در سال ۲۰۲۲ میلادی به ۳ میلیون و ۸۲۲ هزار بشکه در روز رسید.
هرچند که این رقم در سال پیش از آن (۲۰۲۱) ۳ میلیون و ۶۵۳ هزار بشکه در روز ثبت شده بود.
مقایسه این آمارها نشان از افزایش روزانه ۱۶۹ هزار بشکه‌ای یا رشد ۴.۶ درصدی تولید نفت خام ایران در بازه زمانی یاد شده دارد.
محسن خجسته‌مهر، معاون وزیر نفت گفته که صادرات نفت کشور را درسخت‌ترین شرایط ممکن نسبت به سال ۱۴۰۱ دوبرابر کرده‌ایم، زیرا در ابتدای آغاز به کار دولت سیزدهم بیش از ۴۸۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه وجود داشت که با افزایش فروش نفت و وصول مطالبات نفتی، این کسری را جبران کردیم و افزوده که احیای دیپلماسی انرژی رمز موفقیت ایران در زمینه صادرات نفت بوده که باعث شد درآمد نفتی کشور در سال ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰ بیش از ۷۹ درصد افزایش یابد.
اداره اطلاعات انرژی امریکا در این بین و با اشاره به افزایش ۴۰ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت ایران در سه ماهه نخست ۲۰۲۳ اعلام کرده که ایران رتبه دوم رشد تولید نفت در میان اعضای اوپک را داشته است.
براساس این گزارش، ایران از نظر میزان رشد تولید نفت رتبه دوم پس از نیجریه را داشته و توانسته تولید روزانه نفت خود را ۴۰ هزار بشکه افزایش بدهد.
محمد خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک گفته که دولت سیزدهم زمانی که کار خود را شروع کرد صادرات نفت طبق اعلام حدود ۳۰۰ هزار بشکه در روز بود و اکنون این عدد به یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه افزایش یافته و این یک موفقیت بزرگ به حساب می‌آید، چراکه موجب افزایش درآمدهای نفتی شده و در واقع باید گفت که نفت ایران سد تحریم‌ها را شکسته است.
وی با تأکید بر اینکه برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌های تبیین شده موجب افزایش صادرات شده است، گفت: این موضوع یک موفقیت برای کشور تلقی می‌شود که دولت سیزدهم توانسته آن را رقم بزند، افزایش صادرات نفت در شرایط تحریم موضوعی قابل توجه است.
نماینده سابق ایران در اوپک با بیان اینکه تحقق رقم یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه‌ای موضوع قابل باور نبود اما محقق شد، اظهار کرد: ایران می‌تواند به میزانی که قبل از تحریم‌ها صادرات داشت دست یابد، یعنی پتانسیل تولید و صادرات به میزان قبل از تحریم‌ها وجود دارد، در شرایط فعلی می‌توانیم تا دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه صادرات داشته باشیم.
خطیبی با بیان اینکه حتی می‌توان فراتر از این عدد نیز گام برداشت اما تحقق آن بستگی به سیاستگذاری‌ها دارد و به نظر می‌رسد که دولت سیزدهم نیز در مسیر درستی قدم برداشته است و باید منتظر رکوردشکنی‌های بیشتر باشیم، گفت: سیاست‌های دولت سیزدهم در حوزه دیپلماسی انرژی نیز موفق بوده، چراکه در این مدت شاهد اقدامات مثبتی در این حوزه بوده‌ایم.
صرفنظر از پرداختن بیشتر به این امر، اما یک واقعیت کلی وجود دارد و آن اینکه ایران با دیپلماسی انرژی تحریم‌های سنگین را بی‌رمق کرد، موضوعی که بیانگر شکست رسمی پروژه فشار حداکثری با راهبرد خنثی‌سازی تحریم و معطل نکردن کشور برای برجام و اخم و لبخند غرب است.
جدای از آن، بیانگر بی‌کفایتی وزیر نفت دولت قبل بوده که حتی از سوی همکار دیگر خود در کابینه به خیانت متهم شد.
شکی نیست که بیژن نامدار زنگنه در دوران وزارت خود بر نفت، اشتباهات بزرگی مرتکب شد که این خطاها نتیجه‌ای جز عقب‌ماندگی و حاشیه‌سازی برای صنعت نفت و تحمیل خسارت‌‌های گزاف بر اقتصاد ملی نداشت. تشکیل پرونده ترک فعل برای «بیژن نامدار زنگنه» در واقع، کمترین اقدامی است که برای وزیر سابق نفت صورت گرفته است، چراکه با بررسی کارنامه عملکرد او در همه این سال‌های او در وزارت نفت، بی‌اغراق، رسیدن به همان نتیجه‌ای که محمدجواد ظریف درسال 99 بدان رسید به هیچ عنوان دور از ذهن نیست.