دولت قبل مقصر اصلی ناترازی امروز گاز در کشور
شاخص شدت انرژی در کشور ۲ برابر متوسط دنیا و سه تا چهار برابر کشورهای توسعه یافته بوده که بیم آن می‌رود با ادامه این مصرف بی‌رویه انرژی در سال‌های آتی، مشکلاتی جدی ایجاد شود
تشکیل کارگروه تخصصی رفع ناترازی انرژی در وزارت نفت با دستور جواد اوجی، سکاندار وزارت نفت.
کارگروه مذکور در راستای دستور رئیس‌جمهور در نشست هیأت دولت به وزارتخانه‌های نفت و نیرو مبنی برتشکیل کارگروه رفع ناترازی انرژی و ارائه برنامه‌های مربوطه شکل گرفته است.
جواد اوجی، وزیرنفت با صدور دستوری، ضمن تشکیل کارگروه تخصصی، شرکت‌های تابعه و معاونت‌های ستادی را موظف به جمع‌بندی پیشنهادهای رفع ناترازی انرژی و ارائه برنامه عملیاتی کرد.
شرکت‌های تابعه و معاونت‌های ستادی هم موظف شده‌اند تا ضمن نهایی‌سازی پیشنهادها و برنامه‌های طراحی شده برای رفع ناترازی در بخش‌های مختلف، این پیشنهادها و برنامه‌ها را برای جمع‌بندی و طراحی برنامه‌های نهایی به کارگروه تخصصی رفع ناترازی انرژی ارائه کنند.
از ناترازی 250 میلیون مترمکعبی گاز با وجود تولید و تزریق روزانه بیش از۸۵۰ میلیون متر مکعبی گاز به خطوط سراسری کشور به عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های صنعت گاز یاد می‌شود.
اختلاف مصرف گاز طبیعی در فصل گرم و سرد سال به‌صورت میانگین ماهانه، به بیش از ۲۲۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد. تداوم کاهش دما در کشور سبب شده تا در ۲۴ ساعت گذشته، ۸۵۵ میلیون مترمکعب گاز به شبکه تزریق و برای مصارف بخش‌های مختلف توزیع شود. گفته می‌شود که بر اثر کاهش دمای هوا در هفته جاری، مصرف روزانه گاز در بخش خانگی و تجاری برای نخستین بار در امسال از مرز ۶۰۰ میلیون مترمکعب عبور کرد.
شاخص شدت انرژی در کشور ۲ برابر متوسط دنیا و سه تا چهار برابر کشورهای توسعه یافته بوده که بیم آن می‌رود با ادامه این مصرف بی‌رویه انرژی در سال‌های آتی، مشکلاتی جدی ایجاد شود.
از سال ۱۳۹۰ تا پایان ۱۴۰۱، سالانه به طور متوسط یک درصد رشد مصرف گاز در کشور بیش از رشد تولید آن بوده است.
احمد زمانی، عضو هیأت‌مدیره شرکت ملی گاز ایران گفته است که در سال‌های قبل در زمینه توسعه صنعت نفت و گاز سرمایه‌گذاری کافی نشده و اگر این سرمایه‌گذاری‌ها در زمینه توسعه تأسیسات، مخازن و تأمین گاز بموقع صورت می‌گرفت، امروز مشکلات کمبود گاز به وجود نمی‌آمد.
وی، به «ایران» گفته که به‌دلیل عدم سرمایه‌گذاری و توجه مناسب در زمینه ذخیره‌سازی گاز در سال‌های قبل، تولید ازتقاضا عقب افتاده و توضیح داد که عقب‌افتادگی مدار تولید گاز، ناشی از عدم سرمایه‌گذاری و انجام ندادن اقدامات مناسب برای توسعه تولید در سال‌های قبل بوده زیرا اقدام مؤثر و مناسبی برای توسعه میادین و مخازن در راستای تولید گاز مخزنی صورت نگرفته است. براساس برنامه ششم توسعه اقتصادی، ضریب بازیافت مخازن کشور باید از 28.57 درصد در سال 1395 به 29.57 درصد در انتهای برنامه ششم می‌رسید، هرچند این رقم نه تنها محقق نشد بلکه 4 درصد هم افت کرد.
از قرار معلوم، دولت گذشته در سه سال پایانی عملکرد خود فقط 470 میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی برای توسعه صنعت نفت کشور جذب کرده است. واقعیت این است که صنعت نفت و گاز کشور به دلیل عملکرد ضعیف دولت قبل، دچار یک عقب‌ماندگی جدی شده که نقش سرمایه‌گذاری در این عقب‌ماندگی بسیار جدی است. شکی نیست که توسعه صنعت نفت و گاز کشور، نیازمند تزریق ۲۰۰ میلیارد دلار اعتبار است. در این مسیر، توسعه بالادستی و پایین‌دست صنعت گاز هم نیازمند تزریق حدود 80 میلیارد دلار سرمایه بوده تا ظرف مدت زمان 3 تا 4 سال آینده ناترازی گاز فروکش کند.
دولت سیزدهم را می‌توان به‌دلیل عملکرد بسیارضعیف دولت قبل در حوزه عدم توسعه صنعت نفت و گاز، وارث ناترازی گاز دانست. هر چند که تلاش برای عبور آسان از زمستان یکی ازاولویت‌های وزارت نفت در دولت سیزدهم بوده که برای رسیدن به این هدف، راهبردهای پیشگیرانه‌ای در دستور کار قرار گرفته است که دیپلماسی انرژی را می‌توان یکی از اقدامات مهم در صنعت گاز دانست.
طبق تازه‌ترین بولتن آماری سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، خالص صادرات گاز ایران در سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۱ میلادی به ترتیب حدود ۱۸.۷۹ و ۱۸.۴۳ میلیارد مترمکعب بوده و نسبت به سال ۲۰۲۰، بیش از ۶۰ درصد رشد داشته است. صادرات گاز به ارمنستان (تهاتر گاز با برق) در این دو سال مطابق قرارداد اجرا شده و می‌شود.
توسعه ذخیره‌سازی گاز طبیعی به‌عنوان حلقه مفقوده‌ای برای حل مسأله ناترازی گاز بویژه در فصل سرما، گزینه‌ای بود که در این دولت شتاب گرفت و در این راستا رکورد ۱۰ ساله ذخیره‌سازی گاز در هشت ماهه امسال هم شکسته شد و نزدیک به سه میلیارد مترمکعب گاز ذخیره گردید.
طرح هوشمندسازی شبکه توزیع گاز صنایع عمده و مصرف‌کنندگان خانگی و تجاری نیز به‌عنوان اقدامی اولویت‌دار در دستور کار شرکت ملی گاز ایران بوده که طرح هوشمندکردن صنایع عمده پس از پایان پروژه مطالعاتی در سال ۱۴۰۵ تکمیل می‌شود. شرکت ملی گاز ایران، اقدام‌های مختلفی برای بهینه‌سازی مصرف گاز انجام داده یا در حال اجرا دارد که سند بهینه‌سازی مصرف گاز، کاهش ناترازی گاز طبیعی از طریق مدیریت مصرف، کاهش مصرف و جلوگیری از هدررفت گاز در ساختمان‌ها شامل بهسازی ۳۲۹ هزار سیستم گرمایشی و موتورخانه موجود، تأمین و جایگزینی ۲۰ هزار سیستم گرمایشی یا موتورخانه فرسوده با موتورخانه جدید با بازده بالا، تأمین و جایگزینی ۴.۱ میلیون دستگاه بخاری گازسوز با رده انرژی A و B با بخاری‌های مرسوم و تأمین و نصب سیستم هوشمند برای ۱۰۰ هزار سیستم گرمایشی و موتورخانه‌های موجود از جمله این موارد است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که دولت سیزدهم در دو سال فعالیتش بیش از ۶۸ همت (هزار میلیارد تومان) در صنعت گاز سرمایه‌گذاری کرده است و پیش‌بینی می‌شود که سرمایه‌گذاری در سال‌جاری هم در بخش پروژه‌های گازرسانی حدود ۳۴.۵ همت، در بخش انتقال گاز ۲.۴ همت، در پروژه‌های مهندسی و توسعه ۲۳.۴ و پالایشگاه‌های گازی ۹ همت خواهد بود؛ ایران در حال حاضر ۴۰۰ مخزن نفتی و گازی در اختیار دارد و ۹۹.۵ درصد انرژی مورد نیاز کشور از نفت و گاز تأمین می‌شود.
گفته می‌شود، شرکت ملی نفت ایران برای جبران و غلبه بر ناترازی گاز، ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده است که افزون بر ۲۰ میلیارد دلاری که برای فشار‌افزایی در پارس جنوبی در نظر گرفته شده، کارهای دیگری نیز برای جبران ناترازی گاز انجام شده است. از جمله توسعه میدان‌های پارس شمالی، میدان گازی کیش، ۱۳ طرح در حوزه نفت مناطق مرکزی با ۳.۶ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری و توسعه میدان فرزاد بی و بلال. مجید چگنی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده که برای فصل سرما آماده هستیم، همچنین افزون بر ۲۵۰ میلیون متر مکعب در روز ناترازی گاز در کشور وجود دارد که باید مدیریت شود. در حال حاضر میزان مصرف بیش از تولید است و به همراهی همه مردم و ذینفعان نیاز است. واقعیت این است دولت سیزدهم به‌صورت شبانه‌روزی در تلاش بوده تا مشکل ناترازی گاز را حل کند.
مشکلی که مقصر آن کسی نیست جز دولت قبل، دولتی که با ترک فعل در افزایش سرمایه‌گذاری و عدم توسعه صنعت نفت و گاز، ناترازی و تبعات منفی آن را بر اقتصاد کشور تحمیل کرد.