افزایش 7 درصدی ظرفیت نامی نیروگاه‌ها در دو سال اخیر
آمار و ارقام موجود نشان می‌دهد ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور در سال ۱۴۰۲ به ۹۱ هزار و ۲۸۸ مگاوات رسید که دستیابی به این رقم در نتیجه افزایش ۷ هزار و ۷۵۷ مگاواتی ظرفیت تولید برق نیروگاهی در دو سال گذشته محقق شده است.
دولت سیزدهم باهدف جبران ناترازی شدید میان میزان تولید و مصرف برق کشور که در سال‌های قبل مشکلات فراوانی را برای صنعت برق کشور و نیز جامعه ایجاد کرده بود، اقدام به افزایش ظرفیت تولید برق در کشور از مسیرهای مختلف کرد.
در نتیجه مجموعه این اقدام‌ها تا سال ۱۴۰۲ ظرفیت نصب شده یا اسمی نیروگاه‌های کشور به ۹۱ هزار و ۲۸۸ مگاوات رسید که نسبت به آغاز دولت سیزدهم از افزایش حدوداً ۷ درصدی حکایت دارد.
این میزان افزایش ظرفیت منصوبه نیروگاهی کشور در نتیجه افزایش ظرفیت تولید برق به میزان ۷ هزار و ۷۵۷ مگاوات در دو سال گذشته اتفاق افتاد که نسبت به متوسط عملکرد دولت‌های یازدهم و دوازدهم در افزایش ظرفیت سالانه تولید برق افزایش بیش از ۴۰ درصدی را نشان می‌دهد.
وزارت نیرو در دولت جدید برای افزایش ظرفیت منصوبه نیروگاهی کشور از سه روش مختلف ایجاد نیروگاه‌های جدید، ارتقای توان نیروگاه‌های موجود و نیز تعمیر و نوسازی نیروگاه‌های موجود استفاده کرد.
برهمین اساس طی دو سال از طریق ایجاد نیروگاه‌های حرارتی جدید ۵ هزار و ۱۹۸ مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور گذشته افزوده شد.
همچنین از طریق ارتقای توان تولید نیروگاه‌های موجود وزارت نیرو موفق شد یک‌هزار و ۴۰۰ مگاوات دیگر نیز به ظرفیت تولید برق کشور اضافه کند.
از طریق نوسازی و رفع ایرادات نیروگاه‌های موجود نیز رقمی معادل ۶۰۰ مگاوات به ظرفیت نیروگاهی کشور اضافه شد.
علاوه بر موارد مذکور از طریق ایجاد نیروگاه‌های تجدیدپذیر رقمی معادل ۲۲۵ مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور افزوده شده است.
در کنار این موارد وزارت نیرو موفق شد از طریق نیروگاه‌های تولید پراکنده و مولدهای مقیاس کوچک نیز ۳۳۴ مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه کند.
مجموعه اقدام‌هایی که موجب شد تا ظرفیت منصوبه نیروگاهی کشور از عدد ۸۵ هزار مگاوات در سال ۱۴۰۰ به عدد ۹۱ هزار و ۲۸۸ مگاوات درحال حاضر برسد که افزایشی حدوداً ۷ درصدی را نشان می‌دهد.
مجموعه اقدام‌هایی که به گفته وزیر نیرو ناترازی صنعت برق را نسبت به سال پایه ۱۴۰۰ پنجاه درصد افزایش داده است.
در این میان، تشدید تحریم‌ها، مشکلات اقتصادی و عدم استفاده از ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری خارجی در سال‌های گذشته نتوانست مانع از توقف سرعت قطار پیشرفت وتوسعه صنعت برق شود و دولت با بهره‌گیری از تجربیات گذشته توانست رشد شاخص‌های توسعه در این صنعت زیربنایی و زیرساختی را حفظ و حتی پتانسیل‌های داخلی را بیش از گذشته برای تأمین نیازهای کشور به‌کار گیرد.
مصطفی رجبی‌مشهدی مدیرعامل شرکت توانیر به مناسبت چهل و پنجمین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی و ایام‌الله دهه مبارک فجر در گفت‌وگویی با روزنامه ایران به تشریح وضعیت صنعت برق از ابتدای انقلاب تاکنون پرداخت؛ آمارهایی که نشان می‌دهد باور به «ما می‌توانیم» در صنعت برق، تهدیدها را تبدیل به فرصت کرده و با اتکا و اعتماد به توان متخصصان داخلی و جوانان این مرز و بوم، گام‌های مؤثری در جهت خنثی‌سازی تحریم‌ها برداشته شده است.
اکنون در آستانه 45 سالگی انقلاب اسلامی ایران، اگر بخواهیم نگاهی آماری به وضعیت صنعت برق داشته باشیم، از سال 57 تاکنون شبکه برق به چه میزان توسعه یافته است؟
ظرفیت نامی نیروگاه‌های کشور در سال 57 ، 7 هزار و 24 مگاوات بود که این میزان تا پایان آبان 1402 به 91 هزار و 845 مگاوات رسیده است.
در واقع ظرفیت نامی نیروگاه‌های کشور در 45 سال اخیر 13 برابر شده و متوسط رشد سالانه ظرفیت اسمی نیروگاه‌ها از سال 57 تا پایان سال 1401، 6.3 درصد بوده است.
افزون بر این، در 45 سال اخیر طول خطوط فوق توزیع از 9 هزار و 13 به 76 هزار و 854 کیلومتر مدار، طول خطوط انتقال از 4 هزار و 548 به 56 هزار و 227 کیلومتر مدار، ظرفیت پست‌های فوق توزیع از 9 هزار و 327 به 126 هزار و 777 مگاولت‌آمپر و «ظرفیت پست‌های انتقال» از 9 هزار و 150 به 186 هزار و 5 مگاولت‌آمپر رسیده که رشد متوسط سالانه هرکدام از آنها به ترتیب 5.2 درصد، 6.1 درصد، 6.4 درصد و 7.4 درصد بوده است.
همچنین در سال 57 «طول خطوط فشار ضعیف توزیع»، 36 هزار و 137 کیلومتر، «طول خطوط فشار متوسط توزیع»، 32 هزار و 77 کیلومتر، «ظرفیت ترانسفورماتورهای توزیع»، 8 هزار و 330 مگاولت‌آمپر و «تعداد ترانسفورماتورهای توزیع»، 26 هزار و 495 دستگاه بوده که تاکنون این تعداد به ترتیب به 387 هزار و 365 کیلومتر، 461 هزار و 241 کیلومتر، 141 هزار و 689 مگاولت‌آمپر و 841 هزار و 73 دستگاه رسیده است.
در واقع در 45 سال اخیر روزانه 7.2 کیلومتر مدار خط انتقال و فوق توزیع و 47.5 کیلومتر خط فشار متوسط و ضعیف توزیع به طول شبکه برق کشور افزوده شده است.
در دولت سیزدهم این شاخص‌هایی که مطرح کردید چه میزان رشد کرده‌اند؟
در دو سال گذشته در کنار برنامه مدیریت مصرف برق، افزایش ظرفیت تولید برق کشور نیز برای تأمین پایدار برق و جبران ناترازی در دستور کار بوده است، به‌طوری که ظرفیت نامی نیروگاه‌ها از 85 هزار و 508 مگاوات در مرداد 1400 با رشد 6 هزار و 337 مگاواتی به 91 هزار و 845 مگاوات در پایان آبان امسال رسیده است.
در واقع در این دو سال حدود 7 درصد ظرفیت نامی نیروگاه‌ها افزایش یافته است که متناسب با آن طول خطوط فوق توزیع 2 هزار و 82 کیلومتر مدار، طول خطوط انتقال هزار و 936 کیلومتر مدار، ظرفیت پست‌های فوق توزیع، 8 هزار و 552 مگاولت آمپر، ظرفیت پست‌های انتقال 13 هزار و 382 مگاولت آمپر، طول خطوط فشار ضعیف توزیع، 4 هزار و 365 کیلومتر، طول خطوط فشار متوسط توزیع 15 هزار و 241 کیلومتر، ظرفیت ترانسفورماتورهای توزیع، 9 هزار و 88 مگاولت‌آمپر و تعداد ترانسفورماتورهای توزیع 58 هزار و 73 دستگاه افزایش یافته است.
شاخص دسترسی جمعیت روستایی به برق پس از انقلاب چه روندی را طی کرده است؟
تعداد روستاهای برق‌دار شده از 4 هزار و 367 روستا در سال 57 به 58 هزار و 769 روستا رسیده و 13 برابر شده است، در واقع پس از انقلاب، هر روز حدود 3 روستا به برق دسترسی پیدا کرده است.
در دوره 29 ماه فعالیت دولت سیزدهم نیز به 430 روستا برق‌رسانی شده، شبکه برق 14 هزار 561 روستا در قالب طرح بهارستان بهسازی و 18 هزار خانوار عشایری با سامانه‌های خورشیدی قابل حمل برق‌دار شده‌اند.
باید اضافه کنم، در قالب طرح بهارستان، جابه‌جایی و مقاوم‌سازی پایه‌های برق معابر روستایی و احداث روشنایی معابر عمومی روستاها، تقویت شبکه و رفع ضعف ولتاژ مشترکین روستاها، اصلاح فرسودگی شبکه برق روستایی، توسعه شبکه و تأمین برق 250 هزار متقاضی انشعاب برق و بهسازی شبکه برق فوق توزیع مناطق روستایی انجام می‌شود که جمعیتی بالغ بر 4 میلیون نفر را تحت پوشش قرار می‌دهد.
در قالب این برنامه 162 هزار اصله پایه برق جابه‌جا، 135 هزار کیلومتر شبکه اصلاح، 148 هزار روشنایی و 5100 دستگاه ترانسفورماتور نصب یا بهسازی شده است.
صنعت برق چه تعداد مشترک دارد؟
در دو سال گذشته 2 میلیون و 10 هزار مشترک به مشترکان صنعت برق افزوده شده و تعداد مشترکان به 40 میلیون و 186 هزار مشترک رسیده این درحالی است که در ابتدای انقلاب فقط 3 میلیون و 399 هزار مشترک در کشور از نعمت برق برخوردار بودند.
برای تأمین برق این تعداد مشترک و گذر موفق از اوج مصرف برق در تابستان 1403 چه تمهیداتی اندیشیده شده است؟
برای اوج بار 1401 تعداد 100 برنامه و برای اوج بار 1402 تعداد 140 برنامه تهیه شد و برای اوج بار 1403 نیز تعداد 180 برنامه طراحی و تنظیم شده است.
تابستان امسال رکوردهای حد نصاب مصرف برق یکی پس از دیگری شکسته شد و حداکثر تقاضا در زمان اوج مصرف برق در 15 مرداد امسال به عدد 73 هزار و 463 مگاوات رسید ولی با وجود آن تأمین برق پایدار فراهم شد، این موفقیت نشان می‌دهد که برنامه‌های مدنظر به‌رغم گرمای بی‌سابقه هوا، اثربخش بوده‌اند و حرکت درست در مسیر این 180 برنامه در کنار همراهی مردم و تلاش شبانه‌روزی دست‌اندرکاران برق، گذر موفق از اوج مصرف تابستان 1403 را شدنی می‌کند.
آمارها نیز مؤید موفقیت این برنامه‌ها هستند؟
با اینکه سال ١٤٠٠ را به سختی پشت سر گذاشتیم و خاموشی‌های چند نوبته در روز داشتیم، مصرف برق بخش خانگی ٤٨ میلیارد کیلووات ساعت بود.
اگر بپذیریم که ما ١٠ درصد بخش خانگی را محدود کردیم یعنی دو ساعت در شبانه‌روز و یک رشد 5 درصدی را به علت اضافه شدن ٢ میلیون مشترک جدید در دو سال گذشته در نظر بگیریم، میزان مصرف‌مان در بخش خانگی در ٤ ماه گرم امسال باید به حدود ٥٨ میلیارد کیلووات ساعت می‌رسید.
این درحالی است که با طرح تشویق مشترکان خانگی برای مدیریت مصرف برق و اهرم‌های بازدارنده برای مشترکان پرمصرف این عدد به ٤٦ میلیارد کیلووات ساعت رسید، یعنی نسبت به ٥٨ میلیارد کیلووات ساعتی که انتظار داشتیم در دوره گرم سال ١٤٠٢ رقم بخورد، این میزان کاهش مصرف، خیره‌کننده است. ازطرف دیگر نیز در بخش صنعت با هماهنگی‌های خوب با این بخش یک برنامه مناسب تنظیم شد و توانستیم برق مورد نیاز آن بخش را نیز به خوبی تأمین کنیم و در تابستان ١٤٠٢ بیش از ١٠.١ میلیارد کیلووات ساعت انرژی بیشتر نسبت به ١٤٠٠ به بخش صنعت تحویل دادیم.
البته در ماده 4 قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق آمده است که صنایع انرژی‌بر با هماهنگی وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت نیرو مکلفند، حداقل 9 هزار مگاوات نیروگاه حرارتی با بازدهی حداقل پنجاه و پنج درصد (۵۵%) و هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر و پاک تا پایان سال ۱۴۰۴ از محل منابع داخلی خودشان احداث کنند که اگر این مهم محقق شود تا حدود زیادی مسأله ناترازی رفع می‌شود.
صنایع برای عمل به تکلیف قانونی خود در ساخت نیروگاه چه کرده‌اند؟
ظرفیت نیروگاه‌های درحال بهره‌برداری صنایع ٨٥٠ مگاوات است که تا پایان سال ١٤٠٣ به ٢ هزار مگاوات افزایش می‌یابد.
تأمین مالی طرح‌های صنعت برق از محل فاینانس خارجی و انتشار اوراق سلف موازی استاندارد برق صادراتی به کجا رسیده است؟
برای نخستین بار در صنعت برق در شرکت برق منطقهای مازندران 46 طرح شامل 3 پست انتقال، 21 پست فوق توزیع، 5 خط انتقال و 17 خط فوق توزیع به ارزش 48 هزار و 540 میلیارد ریال و در شرکت برق منطقهای خراسان 15 طرح شامل 2 پست انتقال، 9 پست فوق توزیع و 4 خط فوق توزیع به ارزش 20 هزار و 545 میلیارد ریال از محل فاینانس کشور چین تأمین اعتبار شده است.
همچنین در سال‌های 1400 و 1402 در مجموع 26 هزار میلیارد ریال اوراق سلف موازی استاندارد برق صادراتی برای اجرای پروژه‌های 16 شرکت برق منطقهای شامل افزایش 4 هزار و 125 مگاولت‌آمپر پست و هزار و 170 کیلومتر مدار خط منتشر شده است.