توسعه همه میادین نفتی مشترک در دولت سیزدهم
ایران با کشورهای همسایه خود ۲۸ میدان مشترک دارد که از این تعداد ۱۸ میدان نفتی، ۴ میدان گازی و ۶ میدان نیز نفتی و گازی است
توسعه میادین مشترک نفت و گاز و برداشت حداکثری از این میادین به‌ویژه میادین مشترک غرب کارون و پارس جنوبی، در اولویت کاری دولت سیزدهم.
جواد اوجی، وزیر نفت با بیان اینکه امروز هیچ میدان نفتی مشترک بلاتکلیفی نداریم، گفته است که برخی از میادین ما با کشورهای همسایه مشترک است و ۴۸ درصد تولید درمیادین مشترک رقم می‌خورد و توسعه میدان‌های مشترک نفتی و گازی در این دولت تعیین تکلیف می‌شود.
ایران با کشورهای همسایه خود ۲۸ میدان مشترک دارد که از این تعداد ۱۸ میدان نفتی، ۴ میدان گازی و ۶ میدان نیز نفتی و گازی است. ایران یکی از معدود کشورهای جهان با این تعداد ساختار مشترک بوده و از این حیث بحث بهره‌برداری از میادین مشترک دارای اهمیت فوق‌العاده‌ای است. از این ۲۸ میدان مشترک، ایران با عراق با توجه به مرز طولانی، ۱۲ حوزه مشترک، با امارات متحده عربی ۷ ساختار مشترک، با قطر و عمان هر کدام ۲ مخزن مشترک، با کویت و ترکمنستان یک میدان مشترک و با عربستان ۲ میدان نفتی اسفندیار و فروزان و میدان گازی فرزاد مشترک است.
در این میان میادین مشترک غرب کارون در حوزه نفت و میدان مشترک پارس جنوبی در زمینه گاز اهمیت بیشتری دارد.
میادین غرب کارون جزو جوان‌ترین میادین نفتی ایران به شمار می‌روند.این میادین که پنج میدان آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یاران شمالی، یاران جنوبی و یادآوران را شامل می‌شود در مجموع ۶۴ میلیارد بشکه نفت درجا دارد.
افزون بر وسعت و بزرگی این میدان‌ها، نکته‌ای که برداشت حداکثری نفت از میدان‌های مشترک غرب کارون را بااهمیت کرده، مشترک بودن آن با کشور همسایه است.
از میدان مشترک پارس جنوبی در بستر خلیج فارس و مرز مشترک ایران و قطر به عنوان بزرگترین میدان گازی جهان یاد می‌شود؛ مجموع ذخایر گازی این میدان ۳۹ تریلیون مترمکعب و ذخایر میعانات گازی آن نیز ۵۶ میلیارد بشکه است.
از این میزان سهم ایران در بخش گاز آن ۱۴ تریلیون مترمکعب و در میعانات گازی ۱۸ میلیارد بشکه برآورد می‌شود که معادل ۸ درصد از کل گاز جهان است.
از ابتدای دولت سیزدهم نزدیک به یک میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه به تولید نفت کشور اضافه شده که این حجم از افزایش تولید، مبین رشد ۶۰ درصدی تولید نفت در این دولت است.
از قرارمعلوم، بخشی از این افزایش تولید، از میدان‌های مشترک انجام شده و در مجموع اقدام‌های مطلوبی برای توسعه این میدان‌ها انجام شده که از جمله آنها می‌توان به تولیدی کردن ۶۰ حلقه چاه جدید در میدان آزادگان جنوبی و افزایش ۷۰ درصدی ناوگان حفاری در میدان‌های مشترک اشاره کرد. اولویت توسعه‌ای شرکت ملی نفت ایران در حوزه توسعه میدان‌های مشترک نفتی و گازی است.
هم‌اکنون میانگین تولید از هر چاه نفت کشور روزانه هزار و ۵۵۰ بشکه بوده هرچند که در شرایط فعلی، هزینه افزایش تولید یک بشکه نفت در میدان‌های جدید بیش از هزار دلار است.
وزیر نفت با بیان اینکه در دولت سیزدهم ۱۸۲ طرح به ارزش ۷۶ میلیارد دلار در صنعت نفت در جریان است، گفته است که تولید نفت تا پایان امسال به روزانه سه میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه خواهد رسید و تلاش می‌شود سال آینده به مرز چهار میلیون بشکه در روز برسد.
ایران ۱۶۳ میلیارد بشکه نفت درجا دارد و براساس برنامه هفتم توسعه تولید نفت کشور باید به ۵.۷ میلیون بشکه در روز برسد که این هدف قطعاً بدون سرمایه گذاری‌های جدید دست‌یافتنی نخواهد بود. در دو سال گذشته، وزارت نفت موفق شد تا ضمن افزایش رقم تولید نفت از ۲ میلیون و ۱۰۷ هزار بشکه در ابتدای دولت سیزدهم به رقم فعلی (حدود ۳.۴ میلیون بشکه در روز) و تحقق رقم افزایش حدود ۱.۳ میلیون بشکه‌ای تولید نفت، گام بلندی در مسیر صادرات نفتی و تعریف بازارهای جدید صادراتی بردارد؛ به طوری که کل افزایش ۱.۳ میلیون بشکه‌ای تولید نفت، به صادرات اختصاص یافته و درآمدهای آن به اقتصاد کشورمان تزریق شده است.
اما اقدامات وزارت نفت در قبال توسعه میادین مشترک چه بوده است؟
توسعه میدان‌های مشترک نفت و گاز همواره از سوی دولت اهمیت ویژه‌ای داشته، زیرا تعلل در برداشت از این منابع به‌معنای ایجاد فرصت برای همسایگان برای بهره‌برداری بیشتر است.
شرکت ملی نفت ایران از بدو آغاز به کار دولت سیزدهم و همسو با اسناد بالادستی کشور، توسعه حداکثری از میادین نفت و گاز با تمرکز ویژه بر میادین مشترک را در اولویت برنامه‌های خود داشته که توسعه میادین مشترک نفتی و گازی به خوبی دراین زمینه مشخص است.
تشکیل کمیته توسعه میادین مشترک
با توجه به اهمیت توسعه متوازن و پایدار بالادستی صنعت نفت و لزوم توجه به چگونگی اولویت‌دهی به توسعه میادین، نحوه تخصیص منابع مالی به طرح‌ها (منابع داخلی شرکت ملی نفت ایران و یا سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی)، ایجاد ساختار اجرایی کارآمد برای پیشبرد سریعتر طرح‌های توسعه‌ای و... انجام شده و تاکنون تمامی میادین مشترک نفت و گاز در برنامه توسعه قرار گرفته و تعیین تکلیف شده‌اند.
توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی
به رغم کارشکنی‌ها و فشارهای بین‌المللی، توسعه فاز ۱۱ در دولت سیزدهم بجد دنبال شد که ثمره آن انجام طرح زودهنگام تولید از فاز۱۱ پس از ۲۰ سال است.
در خصوص دومین سکوی تولیدی فاز ۱۱ نیز قراردادهای ساخت جکت و ساخت سکو به پیمانکاران ابلاغ و مناقصات کالا و فعالیت‌های مهندسی در حال انجام است.
توسعه یکپارچه میدان مشترک آزادگان
تفاهمنامه توسعه یکپارچه میدان آزادگان با مشارکت بانک‌های ایرانی و شرکت‌های اکتشاف و تولید، با هدف افزایش تولید ۴۰۰ هزار بشکه در روز نسبت به میزان فعلی و جذب ۷ میلیارد دلار سرمایه‌‌گذاری منعقد شد که در این راستا «شرکت توسعه نفت و گاز دشت آزادگان اروند» تأسیس شده و طرح توسعه یکپارچه میدان در دست تهیه است.
همچنین اجرای فاز اول میدان آزادگان جنوبی با افزایش ۷۰ درصدی ناوگان حفاری فعال و ارتقای ظرفیت تولید از ۸۷ به ۱۲۰ هزار بشکه در روز تسریع شد.
طرح توسعه میدان گازی
فرزاد الف و ب
در خصوص میدان گازی فرزاد نیز هم‌اکنون طرح توسعه میدان گازی فرزاد-الف در هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران مصوب شده و در آینده‌ای نزدیک ساخت جکت مربوط به آن انجام خواهد شد. در مورد میدان گازی فرزاد-ب نیز هم‌اکنون تنفیذ قرارداد طرح توسعه فاز اول آن با شرکت پتروپارس انجام شده و عملیات ساخت پایه (جکت) آن نیز در حال انجام است و پس از آن نیز حفاری چاههای مربوطه انجام خواهد شد.
طرح توسعه میدان گازی آرش
در خصوص میدان آرش، علی رغم حساسیتها و مناقشات مرزی، شرکت ملی نفت ایران بجد موضوع توسعه میدان را دنبال کرده و آمادگی خود را در این خصوص به مراجع ذیربط اعلام داشته است.
بر این اساس امکانات لازم جهت شروع عملیات ژئوفیزیک و ژئوتکنیک و متعاقب آن استقرار دکل حفاری به منظور شروع عملیات توسعه پیشبینی شده است.
شرکت ملی نفت ایران هم‌اکنون آمادگی کامل دارد تا عملیات حفاری مربوط به این میدان را آغاز کند؛ در عین حال منابع مالی و سخت‌افزاری کافی نیز برای توسعه این میدان مصوب شده است.
طرح توسعه میدان نفتی فروزان
فرایند توسعه میدان نفتی فروزان در دو جبهه با مشارکت شرکت پتروپارس و تأسیسات دریایی دنبال می‌شود و بزودی خبرهای خوبی از افزایش تولید جدید در این میدان اعلام خواهد شد.
اما اقدامات صورت گرفته در خصوص توسعه دیگر میادین مشترک شامل چه مواردی است؟
تنفیذ قرارداد میدان یاران با شرکت نفت و گاز پرشیا با هدف دستیابی به تولید ۳۳ هزار بشکه در روز، تنفیذ قرارداد میدان سهراب با شرکت دانا انرژی با هدف دستیابی به تولید ۳۹ هزار بشکه در روز، مذاکرات قراردادی فاز دوم میدان یادآوران با پیمانکار چینی و به موازات آن اقدامات توسعه‌ای شرکت ملی نفت ایران با هدف افزایش بیش از ۴۰ هزار بشکه‌ای نسبت به تولید کنونی میدان.
در همین حال، در خصوص میادین مشترک نفتی، عملیات اجرایی پروژههای نگهداشت و افزایش تولید نفت در میادین مشترک نفت شهر، رشادت، فروزان و دهلران در کنار سایر میادین کشوردر دست انجام است.
تأمین کالای طرح توسعه میادین مشترک آبان و پایدار غرب با شرکت‌های روسی و حصول پیشرفت فیزیکی قابل توجه در اجرای این قرارداد، از دیگر اقدامات در دست انجام در میادین مشترک است.
در خصوص میادین مشترک گازی بخصوص میدان عظیم پارس‌جنوبی، علاوه‌بر اقدامات صورت گرفته به منظور افزایش برداشت از میدان، تکمیل فازهای ۱۳ و ۲۲-۲۴، راه‌اندازی سه ردیف شیرین‌سازی پالایشگاه فاز ۱۴، تکمیل و راه‌اندازی سایر بخش‌ها نیز در دستور کار است.
همچنین در خصوص میدان سلمان گازی، احداث خط لوله جدید و تعمیر خط لوله موجود در دست اقدام بوده و در خصوص میدان بلال گازی، حفاری چاه توصیفی- اکتشافی به اتمام رسیده و مبتنی بر آن، طرح توسعه میدان در دست بررسی است.