ایران چگونه مسیر ترانزیت کالا می‌شود؟
کریدور ریلی شمال-جنوب در شرق و مرکز دریای خزر با اتصال به چین، روسیه و هند فعال شده است
توافقنامه ساخت راه‌آهن رشت-آستارا در سال ٢٠٢٣ بخش شرقی کریدور شمال -جنوب راه افتاده و امسال در این شاخه از کریدور ۶٠٠ هزار تن بار وارد ایران شده که در سال‌جاری میلادی ظرفیت عبور ٢ میلیون تن بار از این مسیر وجود دارد
با ابلاغ سیاست‌های توسعه دریامحور توسط مقام معظم رهبری، رشد اقتصادی وابسته به دریا با محوریت کریدور شمال-جنوب برنامه راهبردی حوزه حمل و نقل، به عنوان یکی از اصلی‌ترین حوزه‌های اقتصادی دریامحور قرار گفته است. سال گذشته میلادی حدود 11 میلیارد تن کالا که 70 درصد ارزش و 80 درصد تناژ تجاری را تشکیل می‌دهد، از طریق دریا حمل و جابه‌جا شده است، این میزان حمل دریایی، وابستگی تجارت جهانی به حمل و نقل دریایی و کشتیرانی را نشان می‌دهد. ایران با 5800 کیلومتر خط ساحلی، یکی از کشورهای با خط ساحلی طولانی و کشوری است که به آب‌های آزاد دسترسی دارد، از این رو توسعه اقتصادی بر پایه رشد اقتصادی دریا، بنادر و سواحل در سال‌های آینده، محور رشد اقتصادی قرار گرفته است. کریدور شمال-جنوب به عنوان یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های حمل و نقلی، بنادر جنوب و شمال کشور را به هم متصل کرده و از سوی دیگر گذرگاه‌های ترانزیتی ایجاد کرده است که کشورهای بسیاری در همسایگی ایران و در منطقه در انتظار تکمیل این کریدور و حمل بار از آن هستند. در دو سال اخیر با توجه به راهبرد توسعه ترانزیتی که دولت دنبال می‌کند، بخش محور مهم کریدور شمال-جنوب در شرق و مرکز دریای خزر راه‌اندازی شده که انتقال بار روسیه، چین، هند و کشورهای حوزه cis و سایر کشورها از این دو محور با حمل دریایی، ریلی و جاده‌ای میسر شده است. سال گذشته حدود 600 هزار تن کالا از محور شرقی کریدور شمال-جنوب از ایران عبور کرده که امسال برنامه عبور دو میلیون تن کالای روسی از این کریدور است. این در حالی است که ظرفیت کریدور حدود 15 میلیون تن برآورد شده است که به گفته متولیان حوزه حمل کالا، تکمیل کریدور شمال-جنوب می‌تواند بهره‌برداری از ظرفیت کامل ترانزیتی کریدور شمال-جنوب را محقق کند. به منظور تبیین سیاست‌های اقتصادی دریامحور و ارائه برنامه‌های دستیابی به رشد اقتصادی بنادر، روز گذشته در همایش «اقتصاد دریامحور ایران، کریدور شمال-جنوب» تکمیل و راه‌اندازی محورهای کریدور شمال-جنوب و اتصال ریل و بنادر در این کریدور، اصلی‌ترین راهکار اجرایی سیاست‌های رشد اقتصادی دریامحور عنوان شد.
پذیرش سالانه ۱۴۰ هزار ناوگان دریایی در بنادر
علی‌اکبر صفایی، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی در همایش اقتصاد دریامحور ایران گفت: حمل و نقل ارزان، ایمن در حوزه کانتینری دریا بسیار قابل اعتماد است و تجار در سطح دنیا از این شیوه به نحو احسن بهره‌برداری می‌کنند. معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: توجه به سواحل پسکرانه بسیار مهم است و برنامه بسیار زیادی در این بخش صورت گرفته است به طوری که سالانه ۱۴۰ هزار فروند کشتی به بنادر ما تردد می‌کند و باید از این فرصت استفاده کنیم. وی ادامه داد: در ١٠ ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجارت دریابرد ایران تا ٨ درصد رشد داشت و با رشد ٩ درصدی حمل و نقل کانتینری مواجه بودیم و امروز بنادر ایران آماده پذیرش کشتی‌ها با ظرفیت ١٨ هزار تی ای یو هستند.مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی با اشاره به رشد حمل و نقل مسافر دریایی گفت: در چند روز تعطیلات ٢٢ بهمن ماه ۴۵٠ هزار نفر بین بنادر مسافری استان هرمزگان تردد داشتند که این عدد در ایام نوروز به میلیون‌ها نفر خواهد رسید از این رو زیرساخت‌های بنادر هرمزگان را آماده افزایش پذیرش گردشگران دریایی کردیم.
حمل ۵ روزه بار ریلی از سرخس به بندرعباس
سیدمیعاد صالحی مدیرعامل شرکت راه‌آهن نیز در همایش اقتصاد دریامحور اظهار کرد: براساس تحقیقاتی که 7 سال قبل انجام شد مزیت‌های رقابتی کشور در حوزه درون سرزمینی، ریلی و در حوزه‌های بین‌المللی، دریایی بود و کارشناسان معتقد بودند که به جای ریل و بندر در کشور به شقوق جاده‌ای و هوایی پرداخته شده است. وی با اشاره به دو مرز ریلی مشترک با ترکمنستان بیان کرد: دو مرز سرخس و اینچه برون با گذر از کشورهای همسایه در نهایت به کشور چین متصل می‌شوند و از طرف دیگر نیز به همین ترتیب به روسیه متصل می‌شویم که در نتیجه می‌توان به‌صورت تمام ریلی بار را به بندر عباس رساند. وی با اشاره به برنامه‌ریزی صورت گرفته برای حمل ذغال‌سنگ روسیه به هند، ادامه داد: در شبانه‌روز 300 لکوموتیو باری در کشور خدمت‌رسانی می‌کند که قابلیت برنامه‌ریزی برای اولویت‌بخشی به بارهای ترانزیتی را دارند. همچنین رهگیری واگن‌ها را برای برخی مشتریان فراهم کرده‌ایم و این خدمات برای سایرین نیز در دست اقدام قرار دارد. وی بیان کرد: براساس توافق با روسیه، قزاقستان و ترکمنستان مقرر شد طی 3 تا 5 روز، بار را از سرخس به بندرعباس برسانیم و برای بارهای بین‌المللی تخفیف قائل شده و بارهای بین‌المللی را در اولویت مسیرهای ریلی قرار داده‌ایم. معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه کریدور شمال-جنوب 6 محور ریلی دارد، گفت: 2 کریدور در شرق، 2 کریدور در غرب و دو کریدور به‌واسطه دریای خزر به ریل متصل هستند که دو کریدور ریلی واقع در شرق دریای خزر، هم‌اکنون عملیاتی هستند و بارهای حوزه خلیج فارس از بندر عباس به سرخس و اینچه برون به‌صورت ریلی حمل می‌شوند. در غرب دریای خزر نیز بندر امیرآباد به ریل متصل است و بندر کاسپین در آینده نزدیک به ریل متصل می‌شود. صالحی اضافه کرد: بسیاری از مشکلات اتصال ریل به بندر با تدابیر وزیر راه و شهرسازی و تلاش همکاران و کارکنان شرکت راه‌آهن و سازمان بنادر و دریانوردی رفع شده است.
اجرای توافقنامه ساخت راه‌آهن رشت-آستارا
کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه نیز با ارسال پیام تصویری به همایش اقتصاد دریامحور ایران با بیان اینکه کریدور شمال -جنوب سه شاخه شرقی، غربی و ترکیبی دارد، اظهار داشت: خبر خوشحال‌کننده این است که در سال ٢٠٢٣ میلادی بخش شرقی کریدور شمال -جنوب راه افتاده و امسال در این شاخه از کریدور ۶٠٠ هزار تن بار وارد ایران شده که در سال‌جاری میلادی ظرفیت عبور ٢ میلیون تن بار از این مسیر وجود دارد. البته ظرفیت این مسیر ١۵ میلیون تن بار است. وی ادامه داد: شاخه غربی این کریدور بین روسیه-جمهوری آذربایجان -ایران است که در سال ٢٠٢٣ اتفاق خوبی که رقم خورد این بود که در حضور رؤسای جمهور دو کشور قطعه ریلی که باقی مانده بود در این مسیر کلید خورد و در تهران موافقتنامه آن بین دو کشور ایران و روسیه امضا شد. سفیر ایران در روسیه گفت: در روزهای آینده در جلسه مهمی که در تهران برگزار می‌شود موافقتنامه اجرایی این پروژه با روس‌ها امضا خواهد شد و عملیات اجرایی راه‌آهن رشت -آستارا شروع می‌شود. جلالی افزود: شاخه سوم این کریدور شمال -جنوب و کریدور ترکیبی روسیه و ایران از مسیر دریای خزر است و کریدور ترکیبی اهمیت بسیار بالایی دارد و بهترین کریدور می‌تواند باشد. علی آقامحمدی رئیس گروه اقتصادی دفتر مقام معظم رهبری نیز در همایش اقتصاد دریامحور با بیان اینکه ایران یک کشور منطقه‌ای است و همه لوازم برای توسعه در برنامه چشم‌انداز تعریف و دیده شده است، اظهار داشت: بخشی از این برنامه و سیاست‌ها سامان یافته اما از بخشی از آن عقب ماندیم که این عقب‌ماندگی‌ها در حوزه اقتصاد است. وی ادامه داد: اگر توسعه دریامحور به اجرا نرسد، سایر برنامه‌های توسعه به اجرا نمی‌رسد و اقتصاد دریامحور لازمه رشد و توسعه منطقه است.
بــــرش
ساخت پل خلیج فارس با مشارکت چین
حجت عبدالملکی، دبیر شورای عالی مناطق آزاد نیز در همایش اقتصاد دریامحور، اظهار داشت: مطالعات برای ساخت پل خلیج فارس که منطقه آزاد قشم را به سرزمین اصلی متصل می‌کند، انجام شده است. وی گفت: باید منابع برای این پروژه تأمین شود که بخشی از منابع را منطقه آزاد قشم تأمین می‌کند و رئیس‌جمهور دستور تأمین منابع از بودجه عمومی و از محل تهاتر نفت را داده است و تلاش داریم ظرف ٣ سال آینده این پروژه را به بهره‌برداری برسانیم. مذاکراتی هم با پیمانکاران چینی داشتیم و قرار بر این است که این پروژه جزو پروژه‌های فاینانس و خط اعتباری ایران و چین باشد. تقریباً ٧٠٠ میلیون دلار برای تمام پروژه با تکمیل ریل و بزرگراه‌ها مورد نیاز است اما منافع آن برای کشور بسیار بالا است. عبدالملکی اظهار داشت: از ابتدای دولت سیزدهم تا به امروز ٣٠٠ میلیون دلار سرمایه خارجی روی زمین مناطق آزاد نشسته و محقق شده و به ساختمان و کارخانه تبدیل شده است. البته از ابتدای امسال تاکنون ٣.١ میلیارد یورو تقاضای سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد را داشتیم که ۶٠٠ میلیون یورو آن به قرارداد تبدیل شده که به تدریج بر زمین خواهد نشست. وی گفت: با ۶ کشور خارجی ترکیه، عراق، سوریه، ازبکستان، عمان و قرقیزستان منطقه آزاد مشترک تأسیس خواهد شد که از این کشورها با سوریه نقطه مشترک هم مشخص و توافق شده در داخل خاک سوریه باشد. مسعود پلمه دبیرکل انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته ایران در همایش اقتصاد دریامحور، کریدور شمال-جنوب، اظهار کرد: پس از 22 سال هنوز نتوانسته این ظرفیت و تسهیلات لازم برای بهره‌مندی کشورهای ذی‌نفع در کریدور شمال-جنوب را فراهم کنیم. وی با اشاره به اینکه عوامل ایستایی در عدم استفاده از ظرفیت‌های کریدور شمال-جنوب شناسایی شده است، افزود: بخشی از نقص‌ها در این حوزه به مجموعه‌های دولتی و بخش خصوصی کشور برمی‌گردد که خوشبختانه اصلاح ساختارهای حاکمیتی برای تسهیل در ترانزیت انجام شده است.