خودکفایی 50 درصدی میوه‌های گرمسیری در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی
سالانه 7 8 میلیون تن میوه گرمسیری در سطح ۱۲.۵ هکتار از باغات تولید می‌شود
هما همت خواه
روزنامه نگار
در پی استمرار خشکسالی در دو دهه اخیر و محدودیت منابع آبی، با وجود اینکه باغات با تنشهای مختلف گرما و سرما روبه‌رو بودند، اما همچنان تولیدات میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایشی نیز بوده است اما همچنان کارشناسان این بخش بابت تداوم این مسأله نگرانی‌هایی دارند که این امر نیازمند اصلاح و احیای باغات از طریق فناوری‌های نوین است.
مدیرکل دفتر امور میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌و‌گو با «ایران اقتصادی» درباره وضعیت فعلی تولیدات میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری گفت: سال گذشته در مجموع ۸ میلیون و ۷۰۰ هزار تن انواع میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری در حدود ۷۳۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی تولید شده است که نسبت به سال گذشته رشد ۱ تا ۲ درصدی را نشان می‌دهد.
زهرا جلیلی‌مقدم با بیان اینکه از این میزان ۲۰۸ هزارتن آن در قالب ۱۳ هزار هکتار مربوط به میوه‌های گرمسیری موز، انبه و آناناس و کنار است، افزود: در زمینه توسعه تولید میوه‌های گرمسیری اصلی‌ترین مرکز استان سیستان و بلوچستان است.
وی نیاز سالانه کشور به موز را حدود ۶۰۰ هزارتن در سال عنوان کرد و اظهارداشت: از این میزان هر ساله بیش از ۴۵۰ هزارتن موز از محل واردات و مابقی که حدود ۲۰ درصد آن است از محل تولید داخل تأمین می‌شود.
جلیلی مقدم درباره کشت موز در استان‌های جنوبی کشور گفت: طبق آمارها سالانه بین ۱۴۰ تا ۱۵۰ هزارتن موز در سطح ۴ هزارو ۸۰۰ هکتار تولید و به بازار داخلی عرضه می‌شود که البته به دلیل حجم کم تولید در استان‌های جنوبی مصرف می‌شود.
مدیرکل دفتر امور میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: اکنون متوسط عملکرد تولید موز در هرهکتار ۳۴ تن است، اگر همین سطح کشت شده را در یک برنامه ۴ تا ۵ ساله با جایگزینی ارقام جدید تجاری اصلاح و مدیریت نوین به باغی اعمال کنیم از همین سطح می‌توانیم ۲۸۰ تا ۳۰۰ هزارتن محصول موز تولید کنیم تا بخش بیشتری از موز مورد نیاز کشور در داخل کشور تأمین شود. وی افزود: این درحالی است که عملکرد مطلوب و بهینه کشت موز دنیا در هر هکتار بین ۵۵ تا ۶۰ تن است که این مهم در کشور ما با اجرای عملیات توسعه باغات به روش‌های نوین با مدیریت منابع آبی، اصلاح و جایگزینی ارقام باغی ممکن می‌شود.
این مقام مسئول خاطرنشان کرد: وزارت جهادکشاورزی برنامه پنجساله‌ای برای خودکفایی در تولید میوه‌های گرمسیری دارد که با تخصیص اعتبار می‌توان به آن نائل شد. وی درباره میوه انبه و کنار اضافه کرد: درحال حاضر هر ساله حدود ۴۹ هزارتن انبه در سطح ۴ هزارو ۵۰۰ هکتار با متوسط عملکرد ۱۱ تن و همچنین تولید ۲۰ هزارتن کنار در سطح ۲ هزارو ۶۰۰ هکتار با عملکرد ۱۰ تن در هکتار تولید می‌شود.
جلیلی مقدم گفت: سال گذشته طرحی آماده شد تحت عنوان مدیریت تولید میوه‌های گرمسیری در سطح ۱۲ هزارو ۵۰۰ هکتار که قرار است این تولیدات در محیط‌های کنترل شده، گلخانه، سایبان و بخشی در فضای باز مناطق جنوبی کشور بویژه استان سیستان و بلوچستان انجام شود.
به گفته وی، حدود ۷ هزار هکتار از این میزان اصلاح و نوسازی کل باغات گرمسیری انبه، موز و آناناس و کنار است اگر این اصلاح انجام شود باعث بهبود و افزایش عملکرد به لحاظ کمی و کیفی خواهد شد.
وی افزود: برای اجرای این طرح، باید از ارقام تجاری روز دنیا سازگار با مناطق کشت، رعایت اصول تغذیه و مدیریت باغات، بازار، صنایع تبدیلی و مکانیزاسیون براساس آخرین دستاوردها و نتایج تحقیقاتی بهره گرفت که نیاز به حمایت ویژه، اعتبارات یارانه‌ای برای پیاده‌سازی سیستم‌های نوین آبیاری هوشمند دارد.
این مقام مسئول با بیان اینکه ما در بخش کشاورزی با افت منابع آبی به لحاظ کمی و کیفی روبه‌رو هستیم، گفت: آنچه مسلم است روش‌های سنتی باغداری دیگر پاسخگوی شرایط فعلی بخش کشاورزی نیست زیرا محدودیت منابع آبی، و بروز تنشهای دمایی(گرما و سرما)، موجب طغیان آفات و بیماری‌ها در باغات شده است.
وی راهکار برای کنترل آفات و بیماری‌ها را استفاده از روش‌های جدید باغداری دانست و افزود: برای کاهش اثرات تنشهای آبی و دمایی (سرما و گرما) باید از روش‌های جدید باغداری همچون بکارگیری سایبان‌ها، بالابردن تراکم درختان در برخی گونه‌ها و مناطق، پوشش میوه‌ای، استفاده از کشت‌های میانه‌ای، تغذیه مناسب، استفاده از آنتی استرس‌ها استفاده کنیم. جلیلی مقدم درباره اصلاح ارقام باغی اظهارداشت: موضوع اصلاح ارقام، زمانبر است که در بخش تحقیقات کشاورزی در حال انجام است با وجود اینکه در برخی گونه‌ها دستاوردهای خوبی کسب شده، در بخش اجرا، به دنبال ارقامی هستیم که علاوه بر مقاومت به یک تنش خاص، از لحاظ کیفیت میوه مطلوب و عملکرد مناسبی داشته باشد.
وی افزود: برای مدیریت تنش خشکی، درحال حاضر طرح‌هایی به صورت پایلوت و الگویی، در زمینه مدیریت آبیاری، اصلاح بستر کشت، تراکم کشت و اصلاح باغات، صورت گرفته که نتایج خوبی بدست آورده‌ایم که با ترویج و اجرایی کردن آنها، می‌توان تنش‌ها را مدیریت کرد.