جبران غفلت دولت قبل در فشارافزایی پارس‌جنوبی
برای جبران و غلبه بر ناترازی گاز ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برنامه‌ریزی شده که ۲۰ میلیارد دلار مربوط به فشارافزایی میدان گازی پارس‌جنوبی است
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران خبرداده است که مطالعات فشارافزایی میدان گازی پارس‌جنوبی به اتمام رسیده و سناریوی آن مشخص شده که افزایش فشار از کدام منطقه خواهد بود.
محسن خجسته‌مهر افزوده است که به‌طور کلی، امروز توسعه همه میادین گازی بویژه میادین مشترک و پارس‌جنوبی، در صدر اولویت‌های شرکت ملی نفت قرار دارد، زیرا وضعیت میدان مشترک پارس‌جنوبی با اجرای طرح فشارافزایی می‌تواند به مانند روز‌های اول این میدان برگردد و اجرای این طرح، نیازمند سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد دلاری است.
از میدان گازی پارس‌جنوبی به عنوان بزرگ‌ترین منبع گازی جهان یاد می‌شود که روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس واقع شده و اصلی‌ترین منبع انرژی ایران و قطر محسوب می‌شود.
این میدان دارای حدود 1800 تریلیون فوت‌مکعب (51 تریلیون مترمکعب) گاز طبیعی درجا و 50 میلیارد بشکه (7.9 میلیارد مترمکعب) میعانات گازی است.
این میدان گازی، مساحتی حدود 9700 کیلومترمربع (3700 مایل‌مربع) را پوشش می‌دهد که از این مساحت، 3700 کیلومترمربع (1400 مایل‌مربع) آن واقع در آب‌های ایران است و 6000 کیلومترمربع (2300 مایل‌مربع) واقع در آب‌های قطر است.
برآوردهای وزارت نفت ایران حاکی از این است که ذخیره گاز در بخش ایرانی این میدان مشترک 14 تریلیون مترمکعب به‌همراه 18 میلیارد بشکه میعانات گازی است که حدود 7.5 درصد از کل گاز دنیا و نزدیک به نیمی از ذخایر گاز کشور را شامل می‌شود.
بخش قطری میدان مشترک پارس‌جنوبی با نام «گنبد شمالی» شناخته می‌شود. قطر نیاز‌های داخلی و صادراتی گاز خود را از «گنبد شمالی» تأمین می‌کند.
طبق برآوردهای صورت‌گرفته میزان ذخایر گازی بخش قطری این میدان مشترک، 36 تریلیون مترمکعب است که IEA میزان قابل استحصال گاز در بخش قطری را حدود 26 تریلیون مترمکعب تخمین زده است.
مخزن گازی پارس‌جنوبی بین دو کشور مشترک است و قسمت عمیق‌تر آن در بخش قطری قرار دارد.
ساختار این مخزن نشان می‌دهد که شیب آن به‌سمت قطر است و هرچه قطر برداشت بیشتری داشته باشد، سیر حرکت منابع گازی و میعانات به‌سمت قطر بیشتر می‌شود.
قطر توسعه «گنبد شمالی» را از سال 1991 آغاز کرده اما ایران توسعه «پارس‌جنوبی» را از سال 2001 آغاز کرده است که در شروع به کار 10 سال از قطر عقب مانده‌ایم.
در فاصله سال‌های 1991 تا 2001، قطر حدود 210 میلیارد مترمکعب گاز از این میدان استخراج کرد که به‌ارزش آن زمان، حدود 60 میلیارد دلار برای قطر درآمد به‌دنبال داشته است.
ایران در سال 1397 با رسیدن به تولید روزانه 610 میلیون مترمکعبی، از تولید روزانه 600 میلیون مترمکعبی قطر پیشی گرفت.
طی 5 سال اخیر نیز 100 میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید روزانه ایران و حدود 50 میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید روزانه قطر افزوده شده است.
اکنون ایران با ظرفیت تولید روزانه 710 میلیون مترمکعب نسبت به ظرفیت تولید 650 میلیون مترمکعبی قطر، نسبت به رقیب خود، در برداشت روزانه (از نظر ظرفیت برداشت) جلو افتاده است.
گفته می‌شود که افت فشار طبیعی گاز در پارس‌جنوبی مشهود است و در سال‌های پیش‌ِرو، برآورد شده است که سالانه اندازه تولید یک فاز از تولیدات پارس‌جنوبی در سمت ایران به‌خاطر افت فشار، کاسته خواهد شد.
کاهش فشار طبیعی گاز و به‌تبع آن افت تولید در میدان گازی پارس‌جنوبی یکی از چالش‌های مطرح و هشدار داده‌شده از سوی کارشناسان است که به‌زعم آنان در صورت رخ دادن، با یکی از جدی‌ترین بحران‌های کشور مواجه خواهیم شد؛ موضوعی که حل آن در وزارت نفت دولت سیزدهم در اولویت قرار گرفته است.
حامد صاحب‌هنر، کارشناس اقتصاد انرژی معتقد است که در مورد مسأله افت فشار میدان پارس‌جنوبی باید با مردم صریح و شفاف صحبت کنیم تا وضعیتی که در انتظار ماست نشان داده شود، زیرا پارس‌جنوبی بیش از ۷۰ درصد گاز کشور و ۵۰ درصد کل انرژی مصرفی کشور را تأمین می‌کند و افزوده که با توجه به افت فشار و تولید تخمین زده می‌شود از سال ۱۴۰۴ حداقل سالی یک‌فاز از پارس‌جنوبی را از دست بدهیم و تا سال ۱۴۲۰ در خوش‌بینانه‌ترین حالت تولید این میدان از ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز به حدود ۴۰۰ میلیون مترمکعب برسد.
برآورد بدبینانه نیز نشان می‌دهد در سال ۱۴۱۰ باید ۳۰ میلیارد دلار هزینه صرف واردات سوخت مایع و سوخت جایگزین شود که معادل ۵ میلیون بشکه نفت است و این مقدار تا سال ۱۴۲۰ به ۵۰ میلیارد دلار می‌رسد.
مرکز پژوهش‌های مجلس، در گزارشی با عنوان «مسائل راهبردی بخش انرژی در سند هفتم توسعه - ذخیره‌سازی گاز» به وضع نامطلوب تراز گاز کشور پرداخت و پیش‌بینی کرد درصورت ادامه روند کنونی، حداکثر اختلاف مصرف گاز در فصول گرم و سرد در سال‌های ۱۴۱۰ و ۱۴۲۰ به‌ترتیب به ۴۵۳ و ۵۷۹ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد که تأمین گاز در فصول سرد سال را با چالش جدی روبه‌رو می‌کند.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، درسال ۱۴۲۰ احتمالاً حجم کل عرضه گاز طبیعی به روزانه ۸۹۸,۷ میلیون مترمکعب برسد، این در حالی است که مقدار مصرف همه بخش‌ها برابر با ۱۴۱۰,۸ خواهد بود، درنتیجه روزانه ۵۱۲ میلیون مترمکعب کمبود گاز خواهیم داشت.
همزمان با انتشار گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، نگرانی‌ها درباره افت فشار بزرگ‌ترین میدان گازی کشور یعنی پارس‌جنوبی شدت گرفته است.
به گفته جواد اوجی، وزیر نفت حداقل ۸۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز است تا تولید گاز در پارس‌جنوبی صعودی شود.
واقعیت این است که همه فازهای پارس‌جنوبی، در برنامه توسعه آن مشخص بوده که چه زمان افت تولید آغاز خواهد شد. همه فازهای پارس جنوبی، در برنامه توسعه آن مشخص است که چه زمان افت تولید آغاز خواهد شد. از فاز یک که سال ۸۱ افتتاح شده، نمودارش هست تا آخرین فازی که وارد تولید شد، بخش دریای فاز ۱۴ که سال ۹۷ افتتاح شد. پس قابل پیش‌بینی بود که ما از سال ۱۴۰۰ باید تأسیسات فشارافزایی مان وارد مدار تولید می‌شد که افت بیشتر فشار و افت بیشتر تولید را کنترل می‌کردیم. این یک غفلت بزرگ بود.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم، پیشگیری از بحران انرژی در اولویت قرار گرفت و وزارت نفت بر آن شد با تکیه بر توان داخلی و بدون توجه به مدعیان غربی که به هر بهانه‌ای صحنه عمل را ترک می‌کنند، اقدام به برنامه‌ریزی، جذب سرمایه و سپردن کار به کاردان در حوزه تقویت فشار گاز پارس‌جنوبی کند.
در همین زمینه و برای جبران و غلبه بر ناترازی گاز ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برنامه‌ریزی شده که ۲۰ میلیارد دلار مربوط به فشارافزایی میدان گازی پارس‌جنوبی است.
محسن خجسته‌مهر، معاون وزیر نفت گفته است که وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران، با همکاری همه ارکان کشور این کار را پیش می‌برند. مطالعات فشارافزایی این میدان به اتمام رسیده و سناریوی آن مشخص شده که افزایش فشار از کدام منطقه خواهد بود. تا پایان امسال، اقدامات خوبی را به اطلاع مردم می‌رسانیم.
هرچند رسیدن به فشارافزایی نیاز به فناوری دارد، اما دولت سیزدهم ناامید نشده و با اعتماد به شرکت‌های ایرانی و مجموعه‌هایی که قبلاً توانمندی‌های خود را اثبات کرده‌اند، به آنها فرصت عمل داد تا آنجا که برای تداوم تولید گاز در پارس‌جنوبی برنامه‌های نگهداشت توان تولید، حفاری‌های چاه جدید و فشارافزایی در مرحله طراحی و مطالعات قرار دارد و تولید دو کمپرسور در بخش خشکی با پیشرفت ۸۴ درصد و بخش دریایی ۳۰ درصد پیشرفت داشته است. معاون اول رئیس‌جمهور اعلام کرده است که در صورت تحقق سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد دلاری در پروژه فشارافزایی پارس‌جنوبی ۵۰۰ میلیارد دلار درآمد برای کشور از این میدان خواهیم داشت.
واقعیت این است که وزارت نفت قصد دارد ۲,۶ میلیارد دلار در بخش ساخت، نصب و راه‌اندازی سکوی فشارافزایی گاز فاز ۱۱ پارس‌جنوبی سرمایه‌گذاری کند.
در آینده نیز باید حدود ۲۰ سکوی فشارافزای گاز برای دیگر فازهای پارس‌جنوبی تعریف، ساخته، نصب و راه‌اندازی شود.
فراموش نکنیم که در دولت قبل، هشدارهایی از طرف کمیته نفت و انرژی مجمع تشخیص مصلحت نظام، در سال ۹۵ به وزارت نفت داده شد که نسبت به فشار افزایی اقدامات درست و به موقعی انجام دهد که این مهم صورت نگرفت و مقصر اصلی افت فشار و عدم تقویت فشارافزایی تعلل دولت قبل بوده است.
هرچند که دولت سیزدهم مصمم است با اقدامات جدی جلوی افت فشار را گرفته و فشارافزایی درپارس‌جنوبی را به نتیجه مطلوب برساند.