ایفای نقش فعال بازارساز در بازار ارز
ورود بازارساز ارزی برای تعدیل نرخ‌ها
عرضه ۴۰۰ میلیون درهم به بازار ارز در سامانه نیما از دیروز آغاز شد و این حجم از عرضه نیاز بازار در ایام پایانی سال را تأمین کرده و منجر به کاهش قیمت‌ها در بازار می‌شود
در طی سال جاری به دلیل اجرای سیاست‌های تثبیت اقتصادی، بازار ارز روندی باثبات را تجربه کرد؛ البته در مقاطعی به دلیل عوامل برون‌زا همچون تنش‌های سیاسی منطقه یا مقاطع زمانی که به صورت تاریخی تقاضای ارز افزایش می‌باید نرخ ارز نیز با افزایش اندک و طبیعی مواجه بود که پس از سپری شدن مدت کوتاهی مجدداً بازار ارز به ثبات خود ادامه داد. در یک ماهه منتهی به سال نو نیز به صورت تاریخی به دلیل افزایش نیازهای مختلف ارزی اعم از مسافرت‌های خارجی و واردات کالا تقاضای ارز افزایش می‌یابد. بانک مرکزی نیز در مقطع کنونی تلاش کرد تا با ایفای نقش فعال در بازار ارز، از بروز التهاب در این بازار جلوگیری کند. افزایش سهم سرانه ارز مسافری و عرضه و فروش درهم در سامانه نیما بخشی از اقدامات بانک مرکزی به منظور تأمین نیاز ارزی متقاضیان ارز در هفته گذشته بوده است. بر اساس اخبار منتشر شده ورود بازارساز با عرضه و فروش ۴۰۰ میلیون درهم در سامانه نیما از دیروز آغاز شده است. این حجم از عرضه قطعاً نیاز بازار در ایام پایانی سال را تأمین کرده و شواهد بیانگر نزولی شدن قیمت‌ها در بازار است.
فعالان بازار ارز ضمن تأکید بر تأثیر خبرهای سیاسی و افزایش تقاضا در پایان سال در نوسانات کنونی بازار ارز، با توجه به تجربه ماه‌های اخیر معتقدند که نوسانات اخیر قیمت ارز دائمی نیست و با ورود بازارساز قیمت‌ها تعدیل می‌شود.
دیروز بازارساز با عرضه و فروش 400 میلیون درهم در سامانه نیما، نیاز بازار در ایام پایانی سال را تأمین کرد. همین امر می‌تواند به تغییر مدار نرخ ارز و نزولی شدن آن کمک کند. بر همین اساس احتمال کاهش قیمت‌ها بالاست و باید منتظر واکنش بازار به عرضه‌های سنگین بازارساز باشیم.
متغیرهای بنیادی، گواه ثبات نرخ ارز
با توجه به اینکه روند نرخ حقیقی ارز بر اساس متغیرهای بنیادی مختلفی تعیین می‌شود، بررسی مؤلفه‌های داخلی بازار ارز همچون افزایش درآمدهای ارزی دولت، افزایش صادرات کالاها و محصولات تولید داخل، دسترسی بانک مرکزی به منابع ارزی آزاد شده در کشورهای مختلف همچون کره جنوبی، عراق و لوکزامبورگ، توافقات بانکی با کشورهای منطقه، اتصال به شبکه جایگزین سوئیفت و روند مثبت شاخص‌های کلان اقتصادی گواهی تداوم روند باثبات قیمت ارز را در بازه میان‌مدت می‌دهد. بازارسازی بانک مرکزی در بازار ارز، ایفای نقش فعال سیاستگذار ارزی و اتخاذ سیاست‌های پویا و منعطف ارزی می‌تواند چشم‌اندازی از ثبات بازار ارز را ترسیم کند. ایجاد موج‌های هیجانی کاذب برخی دلالان و سفته‌بازان نیز همزمان با نوسانات مقطعی طبیعی نرخ ارز شدت می‌گیرد تا بتوانند با ایجاد مازاد تقاضا در بازار ارز منفعت کسب کنند. متقاضیان سفته‌بازی در بازار ارز به واسطه ثبات ارزی در سال 1402 نتوانستند عایدی از این بازار کسب کنند و به همین دلیل در مقاطعی که امکان تهییج انتظارات تورمی فراهم می‌شود، ذی‌نفعان افزایش نرخ ارز، تلاش می‌کنند تا با پمپاژ اخبار جعلی و منفی باعث ایجاد مازاد تقاضای کاذب در بازار ارز شوند.
دسترسی کامل بانک مرکزی به منابع ارزی آزادشده و افزایش کیفیت دارایی‌های خارجی بانک مرکزی، قدرت بازارسازی بانک مرکزی در بازار ارز را افزایش داده است و کنترل فرمان ارز در میرداماد تسهیل شده است.
افزایش عرضه درهم در بازار توسط بازارساز ارزی مصداقی بر تأیید همین گزاره است و هیچ نگرانی نسبت به تأمین و تخصیص ارز تقاضاهای رسمی ارز در کشور وجود ندارد. با توجه به دست پر بازارساز ارزی و حجم ارز قابل دسترس کافی توسط بانک مرکزی، این امکان برای سیاستگذار ارزی فراهم شد تا اقدام به ایجاد پویایی و انعطاف در فرایندهای تخصیص ارز همچون افزایش سرانه ارز مسافری کند.
برآیند کاهش نرخ رشد نقدینگی، دسترسی به منابع ارزی آزادشده، افزایش حجم صادرات و رشد درآمدهای نفتی به عنوان برخی مؤلفه‌های بنیادی تعیین‌کننده نرخ ارز، پیش‌بینی‌کننده ثبات نرخ دلار در ماه‌های پیش رو است. با توجه به اینکه از نرخ ارز به عنوان لنگر اسمی تورم یاد می‌شود، ثبات نرخ دلار موجب تداوم روند نزولی تورم و کاهش سطح انتظارات تورمی خواهد شد. اگرچه در این میان تثبیت نرخ دلار و برقراری ثبات و تعادل در بازارهای مختلف به زیان برخی سوداگرانی است که به کسب عایدی بدون زحمت در فضای تورمی اقتصاد ایران عادت کرده‌اند و تلاش می‌کنند با دمیدن در تنور انتظارات تورمی که به واسطه سیاست‌های تثبیت اقتصادی بانک مرکزی سرد شده است التهابات را به بازارهای گوناگون بازگردانند.
ساماندهی عرضه و تقاضای ارز، زمینه تداوم ثبات ارزی
وضعیت کنونی نشان می‌دهد محدودیت جدی در سمت عرضه ارز وجود ندارد و تقاضاهای رسمی بدون نارسایی تأمین می‌شود. البته یکی از علل اصلی عدم وجود نارسایی در سازکار تأمین و تخصیص ارز را می‌توان نهادسازی بانک مرکزی در انتهای سال گذشته دانست که با راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا، بستری برای ساماندهی سمت عرضه و تقاضای ارز فراهم کرد تا در ادامه با ابزارسازی‌های مناسب، مانع جهش‌های قیمتی در بازار ارز شود.
اجرای سیاست‌های تثبیت اقتصادی از اواخر سال گذشته منجر به افزایش شفافیت، تعمیق و ثبات قیمتی در بازار ارز شد و یکی از عوامل مؤثر بر کاهش سطح انتظارات تورمی در طی 11 ماهه ابتدایی سال‌جاری ثبات نرخ ارز بوده است. با توجه به اینکه نرخ ارز نقش لنگر اسمی تورم در اقتصاد ایران را ایفا می‌کند، بانک مرکزی با هدفگذاری در کاهش نوسانات نرخ دلار، التهاب این بازار را از بین برد و موجب ایجاد آرامش در بازارهای همسو با دلار شد. تثبیت نرخ ارز در کریدوری مشخص، بر خلاف سیاست‌های میخکوب کردن نرخ ارز که در گذشته منجر به شکست سیاستی می‌شد تجربه موفقی را به ثبت رساند و همکاری بانک مرکزی با سایر دستگاه‌های دولتی در تنظیم رابطه مالی میان دولت و بانک مرکزی و تأمین ارز مورد نیاز واردات مواد اولیه، واسطه‌ای و نهایی توسط بانک مرکزی برای ساماندهی نظام تولید و تهیه اقلام و نیازهای ضروری کشور کمک شایانی به کاهش تنش‌های موجود در سازکار تخصیص ارز کرد. این اقدام روند صادرات را نیز بهبود داد.