بازگشت رونق به بازار کار با احیای جمعیت فعال
سامانه جامع شناسایی بیکاران، آنها را برای یافتن شغل مناسب ترغیب می‌کند
ایجاد سامانه جامع شناسایی بیکاران، زمینه افزایش جمعیت فعال با جذب کارجویان را فراهم می‌کند. محض نمونه این سامانه شبکه پایدار و چند منظوره‌ای است که بیکاران را شناسایی کرده و با ارائه فرصت‌های شغلی آنها را برای یافتن شغل مناسب ترغیب می‌کند. از این‌رو بازار کار باید منتظر رونق جمعیت فعال با افزایش مشارکت اقتصاد باشد.
براساس آخرین اخبار ارائه شده از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، قرار است سامانه جامع شناسایی بیکاران بزودی راه‌اندازی شود؛ سامانه‌ای که در حقیقت یک بانک جامع اطلاعاتی حاوی اخبار دقیق از وضعیت بازار کار در تمام نقاط کشور بوده و اطلاعات آن به‌صورت برخط در اختیار تمام دستگاه‌های اجرایی مرتبط با حوزه اشتغال قرار می‌گیرد.
این سامانه در واقع از یکی دیگر از سامانه‌های در دست راه‌اندازی یا ایجاد شده حول محور زیست بوم ملی اشتغال است که می‌تواند در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در حوزه کار تأثیرگذار باشد. همانطور که سامانه رصد ملی اشتغال در این مدت، میزان اشتغالزایی کشور را رصد کرده است.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی طراحی این سامانه را از مدت‌ها قبل آغاز کرده و در حال تکمیل زیرساخت‌های آن است. با استفاده از این سامانه می‌توان افراد بیکار، جنسیت، نوع مهارت‌ها، میزان تحصیلات و محل سکونت و زندگی افراد بیکار را نیز به طور کامل شناسایی کرد.
عملکرد سامانه شناسایی بیکاران
همانطور که پیشتر گفته شد، این سامانه در حقیقت بانک اطلاعاتی جامع بیکاران بوده و به‌صورت شبکه بین دستگاه‌های اجرایی کشور، داده‌های آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.
نحوه ارائه داده‌ها و تحلیل آن به این صورت است که نوع آمایش سرزمینی در حوزه کار در همه بخش‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مورد بازنگری قرار می‌گیرد. به طور مثال، در یک استان با ظرفیت گردشگری بالا، تعداد و میزان بیکاران منطقه شناسایی و براساس آن برنامه‌ریزی صورت می‌گیرد که چگونه از ظرفیت گردشگری و هنری آنجا برای اشتغال بیکاران رصد شده، فرصت‌های شغلی ایجاد شود.
بنابر توضیح ارائه شده، گزاره مذکور انجام نمی‌شود، مگر آن که بین دستگاه‌های مرتبط با اشتغال همگرایی و تبادل نظر وجود داشته باشد.
در حال حاضر بیش از ۱۸ دستگاه اجرایی مرتبط با بازار کار در حوزه ساماندهی بیکاران و اشتغالزایی فعالند.
ویژگی‌های سامانه شناسایی بیکاران
تمایز مهم این سامانه علاوه بر موارد گفته شده، این است که در داده‌های ارائه شده از سوی مرکز آمار و بانک مرکزی و دیگر مراکز پژوهشی، میزان بیکاری و اشتغال در قالب برآوردی تهیه و ارائه می‌شود. این در حالی است که این سامانه لحظه به لحظه موارد بیکاری در هر منطقه را شناسایی و مورد تحلیل قرار می‌دهد تا براساس تحلیل‌ها، برای اشتغالزایی پایدار بیکاران چاره‌جویی شود. این در حالی است که دیگر مراکز آماری تنها متصدی ارائه داده‌ها هستند.
شبکه پایدار کاربردی و چند منظوره با راه‌اندازی سامانه جامع شناسایی بیکاران
بنابراین، این سامانه مثل سامانه‌های رصد اشتغال و جست‌و‌جوی اشتغال یک شبکه پایدار کاربردی و چند منظوره محسوب می‌شود.
چند منظوره به این دلیل که همزمان چند مؤلفه را به پیش میبرد. ابتدا شناسایی بیکاران هر منطقه، دوم آمایش بازار کار مناطق و سوم تعیین راهبرد برای اشتغالزایی بیکاران هر منطقه براساس استراتژی تعیین شده با استفاده از ظرفیت‌های بالقوه و عملیاتی کردن این ظرفیت‌ها برای اشتغالزایی بیکاران است.
تناسب‌سازی بازار کار با ایجاد بستر مناسب مهارت‌آموزی شاید یکی از اصلی‌ترین گزاره‌های تحلیلی این سامانه خواهد بود. آنجا وقتی که بیکاران شناسایی می‌شوند، ظرفیت‌های منطقه مورد بررسی قرار گرفته و بر پایه مؤلفه‌های گفته شده، وزارت کار با همفکری و همکاری دیگر دستگاه‌های اجرایی مرتبط با بازار کار اقدام به تدوین و تهیه اطلس الگوی اشتغال برای ارتقای مهارت‌آموزان بیکار یا مهارت‌آموزی بیکاران در قالب همین اطلس برای منطقه جغرافیایی مورد نظر خواهد کرد.
به‌عنوان نمونه می‌توان منطقه عسلویه را در قالب منبع انرژی مثال زد. در این منطقه آنچه که حائزاهمیت است، وجود استخراج و فرآوری صنایع گاز و پتروشیمی است. پس باید فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار و دیگر بیکارانی که بدون مهارت بوده یا مهارت آنها نیازمند مهارت مورد نیاز در این صنایع است را آموزش داده و به‌کار گرفت. از این به بعد این منطقه فقط در این راستا اقدام به آموزش آکادمیک و مهارت‌آموزی خواهد کرد تا دیگر منطقه با حجم بزرگی از بیکاری مواجه نشود. با این اقدام، نیروی کار متناسب با بازار کار منطقه ساماندهی و مشغول به کار خواهند شد.
اهداف ایجاد سامانه شناسایی بیکاران
در این چند دهه اخیر و بویژه در اواخر دهه ۹۰ و اوایل دهه اول ۱۴۰۰، آنچه که بیش از همه دلهره‌آور بود، افزایش حجم بیکاران بویژه بیکاران دانش‌آموخته دانشگاهی نبود، بلکه افزایش جمعیت غیرفعال و کاهش جمعیت فعال کشور بود که در دوره همه‌گیری کرونا افزایش یافت، به‌طوری‌که هنوز نرخ مشارکت اقتصادی به دوران پیش از کرونا بازنگشته است.
میانگین نرخ مشارکت اقتصادی در ۲۵ سال اخیر حدود ۳۸ درصد برآورد شده و این برای جامعه ایران بسیار هشداردهنده است، چرا که این موضع بیانگر آن است که کارجویان تمایلی برای یافتن کار نداشته و به‌طورکلی از چرخه بازار کار خارج می‌شوند.
به همین دلیل یکی از اهداف اصلی این سامانه، ایجاد بستر مناسب برای افزایش جمعیت فعال و مشارکت آنها در بازار کار است که پیشتر در این باره توضیح داده شد. بنابراین، سامانه جامع شناسایی کشور، خاموشی چراغ جمعیت غیرفعال را به بازار کار نوید می‌دهد و در مقابل رشد جمعیت فعال و افزایش فرصت‌های شغلی را فراهم می‌آورد.
سامانه جامع شناسایی بیکاران کشور، خاموشی چراغ جمعیت غیرفعال را به بازار کار نوید می‌دهد و در مقابل رشد جمعیت فعال و افزایش فرصت‌های شغلی را فراهم می‌آورد