رکورد تاریخی ساخت آزادراه در دولت سیزدهم
بعد از بیش از سه دهه، روند ساخت آزادراه تهران - شمال سرعت گرفته و با افتتاح مسیر رفت قطعه دو، آخرین منطقه آزادراه نیز قرار است با سرمایه‌گذاری خارجی تکمیل شود
امروز باند رفت قطعه دو آزادراه تهران- شمال به طول 22 کیلومتر به بهره‌برداری می‌رسد و از شنبه این بخش آزادراه نیز زیر بار ترافیک می‌رود. این نخستین پروژه آزادراهی از 5 پروژه‌ای است که دولت وعده بهره‌برداری از آنها را تا آخر امسال داده است.
معاون وزیر راه و شهرسازی بهره‌برداری از 5 آزادراه را اولویت تکمیل برخی مسیرهای ارتباطی و ترانزیتی داخلی اعلام کرده است. خیرالله خادمی در گفت‌و‌گو با «ایران اقتصادی» عنوان کرد: در سال 1402 در بخش توسعه زیرساخت‌های حملونقل ریلی، آزادراهی و بزرگراهی پروژه‌های بزرگی به نتیجه می‌رسد و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. در بخش آزادراهی بخش‌هایی برابر 293 کیلومتر از 5 آزادراه مهم افتتاح می‌شود که عدد قابل توجهی است و با این بهره‌برداری‌ها، 10 درصد طول آزادراه‌های کشور در یک سال افزایش می‌یابد به این ترتیب ساخت آزادراه نزدیک به 3.5 برابر متوسط سالانه خواهد بود که به نسبت آمار سالانه ساخت آزادراه که حدود 85 کیلومتر است، اتفاق مهمی در توسعه زیرساخت‌های حملونقل است.
ساخت آزادراه تهران-شمال که تا پیش از سال 93 در دست پیمانکار خارجی بود از آن سال به پیمانکاران داخلی واگذار شد. خادمی، در گفت‌و‌گو با «ایران»، واگذاری اجرای آزادراه تهران - شمال به پیمانکاران داخلی را نقطه عطف احداث این آزادراه دانست. به گفته خادمی از سال 93 ساخت آزادراه سرعت گرفته است و برنامه این است که در صورت تأمین مالی، آزادراه تهران شمال تا 6 سال آینده تکمیل شود.
آزادراه تهران-شمال یکی از عظیم‌ترین پروژه‌های راهسازی کشور است. این آزادراه بخشی از آزادراه سراسری شمال-جنوب ایران در نظر گرفته شده است و به عنوان کوتاهترین راهی که دریای خزر را به خلیج فارس پیوند می‌دهد، در ترانزیت و ترابری منطقه نقش بزرگی ایفا خواهد کرد. این پروژه از سال ۱۳8۳ تا سال ۱۳۹۴ در اختیار پیمانکاران چینی بود. پس از آن در سال 94 بنیاد مستضعفان به عنوان پیمانکار و تأمین کنننده 50 درصد سرمایه ساخت وارد احداث آزادراه تهران - شمال شد. 50 درصد دیگر سرمایه ساخت را نیز دولت تأمین اعتباری کرده است.
مسیر کلی آزادراه تهران-شمال به طول ۱2۱ کیلومتر و در 4 قطعه ساخته است که از تقاطع غیر همسطح با بزرگراه شهید همت و بزرگراه آزادگان شروع و تا شهر چالوس ادامه یافته و در نهایت به کمربندی چالوس وصل می‌شود. قطعه یک به طول 34 کیلومتر و قطعه 4 به طول 20 کیلومتر به بهره‌برداری رسیده است و امروز نیز باند رفت قطعه دو به طول 22 کیلومتر به بهره‌برداری می‌رسد. این بخش از آزادراه از دوآب شهرستانک تا پل زنگوله به طول ۲۲ کیلومتر امتداد می‌یابد که کاهش ۵ کیلومتر از طول مسیر موجود کرج چالوس، کاهش ۲۰ دقیقه‌ای از زمان سفر را به همراه دارد و با حذف گردنه کندوان و اصلاح قوس‌های موجود در مسیر موجب افزایش ایمنی سفر خواهد شد. به این ترتیب قطعه 3 و باند برگشت قطعه دو از بزرگراه باقی می‌ماند. به گفته خادمی باند برگشت قطعه 2 پیشرفت 45 درصدی دارد و مطالعات و تعیین کسیر قطعه 3 نیز انجام شده است.
خادمی افزود: بعد از سال‌ها پروژه از رکود چندین ساله خارج شد. مشاوران و پیمانکاران داخلی قطعه دو آزادراه را می‌سازند. یکی از دلایل توقف چندین ساله پروژه، پیمانکاران خارجی بودند اما با ورود پیمانکاران توانمند داخلی و پرداخت سهم دولت و بنیاد، پروژه سرعت گرفت. مهندسان و پیمانکارانی که برای این کار انتخاب شدند به نحو احسن طبق برنامه زمانبندی کار خود را انجام دادند و پروژه‌ای عظیم را به مردم تحویل دادند. مبلغ هزینه شده برای این باند 5 هزار و 100 میلیارد تومان است که ارزش روز آن 8 تا 10 هزار میلیارد تومان است.
معاون توسعه آزادراه‌های شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حملونقل کشور نیز در گفت‌و‌گو با «ایران اقتصادی» گفت: بالغ بر 86 درصد از مسیر قطعه 2 آزادراه تهران-شمال در داخل تونل، گالری یا روی پل قرار گرفته است که این موضوع نشان می‌دهد ما با راهسازی مواجه نبودیم بلکه کارگاه بزرگ ابنیه، تونل و پل‌سازی داشته‌ایم.
محمود ملازینل افزود: معاون ساخت و توسعه آزادراه‌های شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور درباره میزان صرفه‌جویی مصرف سوخت تردد خودروها با احداث این قطعه از آزادراه تهران-شمال گفت: 175 میلیارد تومان صرفه‌جویی از محل کاهش 5.8 میلیون لیتر مصرف سوخت در یک سال با احداث این قطعه به سود کشور خواهد بود.
ملازینل گفت: قطعه 2 آزادراه تهران شمال 100 درصد ساخت داخلی است. در ساخت بخش کوچکی از قطعه یک چینی‌ها در ابتدای کار حضور داشتند اما بنیاد مستضعفان کار را در دست گرفت و شرکت احداث آزادراه تهران - شمال را راه‌اندازی کرده و پروژه را به اتمام رساند؛ صفر تا 100 قطعه 2 این آزادراه نیز تمام ایرانی بود و تمام قطعات، مهندسان، طراحی‌ها، تکنیسین‌ها و... محصول داخل است.
مدیرکل دفتر امور مجریان آزادراه‌ها گفت: مذاکرات اولیه با چین انجام شده تا در قبال تهاتر نفت، کار مهندسی منطقه سه آزادراه تهران-شمال را اجرا کنند؛ با وجود این در قراردادها ذکر شده که برای این پروژه ۸۰ درصد از پیمانکاران ایرانی استفاده شود.
محمود محسن‌زاده، سرپرست مجری آزادراه تهران- شمال نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: هدف از ساخت آزادراه‌ها راحتی و افزایش ایمنی سفر است. این دو ملاک برای احداث آزادراه است. مثلاً جاده چالوس ایمن نیست و حوادث مختلف در آن اتفاق می‌افتد و تلفات جاده‌ای در طول سال در این مسیر داریم اما از زمان ایجاد آزاد راه 90 درصد حوادث جاده‌ای نسبت به جاده چالوس کاهش یافته است.
وی خاطرنشان کرد: 100 درصد این امکان را داریم که در ساخت قطعه 3 آزادراه از پیمانکار و مشاوران ایرانی استفاده کنیم. اما مذاکره با یک کشور خارجی برای سرمایه‌گذاری در ساخت قطعه 3 را شروع کرده‌ایم و مذاکرات تا حدی پیش رفته است. اگر سرمایه‌گذاری خارجی داشته باشیم طبق قانون 85 درصد از مشاوران، پیمانکاران و تجهیزات ایرانی استفاده می‌شود و حداکثر تا 15 درصد از امکانات خارجی استفاده خواهد شد. در مذاکراتی که انجام می‌دهیم شرط ما رعایت 85 درصد امکانات داخلی است مذاکرات تقریباً به مرحله نهایی رسیده است.
بــــرش
زمانبندی تکمیل آزادراه
معاون وزیر راه و شهرسازی در خصوص تکمیل آزادراه تهران-شمال گفت: در منطقه 3، مشکل اجرا نداریم، پیمانکاران ما توانایی اجرای منطقه 3 را دارند و تجهیزات حفاری را نیز داریم. اما تلاش ما این است که با توجه به هزینه بالای آن از منابع خارجی یا روش‌های تأمین مالی خارج از بودجه استفاده کنیم. بیشتر مذاکرات خارجی برای تأمین مالی است و اجرای پروژه 80 تا 100 درصد داخلی خواهد بود. زمانبندی اتمام آزادراه 5 تا 6 ساله است اما این برنامه در صورت تأمین مالی به موقع، اجرا می‌شود. برای اتمام آزادراه 70 تا هزار میلیارد تومان منابع نیاز است البته تلاش ما این است که منطقه 3 را به‌صورت قطعه قطعه احداث کنیم و یک باند آن را به سرعت آماده کنیم. هم‌اکنون مطالعات فاز سوم آزادراه تهران-شمال انجام شده و آماده شروع عملیات اجرایی است تنها منتظریم که سرمایه‌گذار از منابع خارجی یا داخلی برای تأمین منابع مالی پیش قدم شود. برای تأمین سرمایه خارجی در حال مذاکره هستیم و با توجه به منابع هزار میلیارد تومانی برای ساخت و تکمیل این فاز از آزادراه تهران-شمال این عدد قابل توجهی است.