«ایران اقتصادی» از تأثیر افزایش یارانه نقدی و کالابرگ بر معیشت مردم گزارش می‌دهد
سرانه مصرف کالری در کشور افزایش یافت
همزمان با آغاز به‌کار دولت سیزدهم، تورم افزایشی در کشور حاکم بود و شیوع ویروس کرونا نیز آن را تشدید کرده بود. همچنین در این شرایط میزان مصرف کالری مواد غذایی مغذی به حد قابل توجهی نیز با کاهش مواجه شده بود. دولت برای امنیت پایدار غذایی، در اولین گام در اردیبهشت سال ۱۴۰۱، یارانه نقدی را ۶ تا ۹ برابر افزایش داد و در خرداد ماه سال گذشته از طرح کالابرگ الکترونیک به‌عنوان اولین طرح سه گانه امنیت غذایی رونمایی کرد. طرح‌های تغذیه کودکان زیر پنج سال و مادران دارای کودکان شیرخوار زیر ۲ سال نیز به ترتیب در آبان و دی ماه امسال روی شبکه ملی اعتبار اجرایی شد. در حال حاضر ۶۱ میلیون نفر در قالب هفت دهک تحت پوشش کالابرگ هستند و از امنیت پایدار غذایی بهره می‌برند. آنگونه که «علیرضا عسگریان» معاونت رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید، شبکه ملی اعتباری که ایجاد شده می‌تواند هر طرحی را اجرایی کند بدون آنکه بار مالی جدیدی به کشور تحمیل شود. این طرح در راستای اجرای سیاست‌های حمایتی رئیس جمهور شهید، با استفاده از روش‌های فناورانه و در بستر شبکه ملی اعتبار با استفاده از توان هوش مصنوعی برای نخستین بار اجرایی شد. طرح کالابرگ الکترونیک با موفقیت هم‌اکنون در حال اجراست. بر این اساس، شرکت خدمات فناوری اطلاعات رفاه ایرانیان که یکی از شرکت‌های زیرمجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است به‌عنوان مسئول اجرایی طرح کالابرگ الکترونیک در کشور اقدام کرد که در همین راستا تمامی خدمات رفاهی و حمایتی دولت مردمی سیزدهم در بستر پلتفرم‌های مختلف بویژه شبکه ملی اعتبار به دهک‌های مختلف عرضه می‌شد.
کالابرگ اثر کاهشی بر تورم داشت
شبکه ملی اعتبار با نام «شما» بر اساس سیاستگذاری‌های رفاهی کلان دولت به‌صورت دقیق بر اساس هر کدملی افراد فعال است که از این طریق با پایش‌های دقیق زندگی افراد و سطح معیشتی آنها در دهک‌های درآمدی اول تا نهم از خدمات رفاهی بهره‌مند می‌شوند. درباره خدمات دولت سیزدهم و سیاست حمایتی شهید آیت‌الله رئیسی با حمید حاج اسماعیلی کارشناس مسائل اقتصادی حوزه کارگری به بحث و گفت‌و‌گو نشستیم که مشروح این گفت‌و‌گو در ذیل منتشر می‌شود.
سؤال اول بدون مقدمه این است که آیا اجرای طرح کالابرگ الکترونیک بهتر از پرداخت یارانه نقدی است و توان یاری رساندن به طبقات پایین درآمدی جامعه را دارد؟
یارانه نقدی سال‌های سال ادامه پیدا کرد اما تورم اثرگذاری آن را بسیار از بین برد و تأثیر زیادی در زندگی مردم مخصوصاً طبقات پایین نداشت از این‌رو تبدیل آن به کالابرگ اثرگذاری مثبتی داشته و شبیه حالتی است که ما در دوران جنگ از آن به عنوان کوپن‌ها یاد می‌کنیم. دولت سیزدهم این حق انتخاب را به مردم داد تا بین یارانه نقدی و طرح کالابرگ بتوانند آزادانه انتخاب کرده و از مزایای آن آشنا شوند از این‌رو هر دو طرح را با افزایش حمایت‌های دولتی احیا کرد. یارانه و یارانه‌ها باید به طبقات پایین جامعه اختصاص پیدا کند تا اثرگذاری درستی در اقتصاد کلان داشته باشد. بنابراین، تبدیل یارانه نقدی به طرح کالابرگ الکترونیک در معیشت مردم اثرگذاری بیشتری داشت و باعث شد تا مردم بتوانند 11 قلم کالای اساسی و روزانه را از طریق این طرح انتخاب کنند.
طرح کالابرگ الکترونیک چقدر در معیشت مردم اثر داشت؟
در بحث هدفمندی یارانه یکی از مباحث سریع این است که به مردم کمک شود تورم در کالاهایی که مردم خرید می‌کنند از بین برود، به هر حال دولت به چند شکل می‌تواند این امر را انجام دهد و قیمت‌ها را پایین نگه دارد که یکی از این مباحث افزایش یارانه نقدی و طرح کالابرگ الکترونیک بود که افزایش یارانه نقدی ممکن است به خاطر ایجاد نقدینگی منجر به تورم شود، اما کالابرگ اثر کاهش تورمی داشته است. بدین ترتیب بر اساس این طرح، کالاها با قیمت‌های پایین بویژه در سال 1401 عرضه می‌شود که این تفاوت قیمت، کمک شایانی به معیشت مردم بویژه خانوارهای کم درآمد و ضعیف جامعه داشته است. هدفمندی طرح کالابرگ الکترونیک کاهش تورم در کشور بود که همه از آن سود می‌بریم. از این‌رو هر چه نظارت در پرداخت یارانه‌ها بیشتر شود و گروه‌های ضعیف دریافت کننده این نوع حمایت‌های کالابرگی با مشوق‌های مختلف روبه‌رو شوند، شاهد تقویت معیشت اقشار مختلف جامعه بویژه اقتصاد خانوار خواهیم شد.
به نظر شما تبدیل یارانه نقدی به طرح کالابرگ منجر به کاهش سوءتغذیه شده است؟
تبدیل یارانه نقدی به طرح کالابرگ الکترونیک از جمله اقدامات دولت سیزدهم است که کار بسیار خوبی بوده و منجر به تحول در یارانه‌ها شده است.
طرح کالابرگ الکترونیک یکی از اقدامات مثبت در کارنامه دولت سیزدهم است. این تحول منجر به تأثیرگذاری در معیشت و اقتصاد کشور شد که باید با تنوع کالاها، تسریع در دسترسی آسان و حذف شرط خرید ادامه پیدا کند.
ارزیابی شما از ادامه طرح کالابرگ الکترونیک با شیوه‌های نوین چیست؟
طرح یارانه نقدی در این دولت ارتقا پیدا کرد و شهید آیت‌الله رئیسی و تیم اقتصادی ایشان زحمت‌هایی برای این طرح کشیدند که منجر به ثمر نشستن آن شد. این طرح خوبی است که می‌تواند با شیوه‌های نوین و مدرن‌تر ادامه پیدا کند. باید با رفع نواقص این طرح و اعمال سیاست‌های تشویقی، سهم کالابرگ را در سبد غذایی خانوارها افزایش داد. هر چند پرداخت یارانه نقدی ضعف‌های زیادی داشته است، اما می‌تواند در اقتصاد کشور و کمک به معیشت مردم تأثیرگذار باشد. در دولت‌های گذشته هم بحث یارانه نقدی بوده اما اثرگذاری آن کم شده بود، اما در دولت سیزدهم با تبدیل آن به کالابرگ الکترونیک مورد استقبال اقشار مختلف جامعه بویژه خانوارها در دهک‌های اول تا هفتم قرار گرفت. به نظر می‌رسد که این طرح برخلاف دولت گذشته که در سال 1392 مبادرت به ارائه بسته‌های غذایی کرد و باعث حقارت مردم با ایجاد صف‌های طولانی شد، تفاوت داشته باشد. شما چطور این موضوع را تحلیل می‌کنید؟ یکی از بزرگترین دستاوردهای دولت سیزدهم که باعث افتخار برای کشور خواهد بود و درس بزرگی نیز به دولت‌های گذشته داد، این بود که طرح کالابرگ الکترونیک در بستر یک شبکه ملی ارائه می‌شود. «زیرساخت اعتباری» مسأله اصلی و مهمی است که به‌عنوان شاه کلید «طرح کالابرگ الکترونیک» مطرح بوده و آن را با همه طرح‌های مشابه متمایز کرده است. همان‌طور که می‌دانید یکی از مؤلفه‌های خرید در بازارهای جهانی خرید اعتباری است؛ مثل مستر کارت یا ویزا کارت. بدین‌معنا مردم به‌عنوان مصرف‌کننده نهایی، می‌توانند با استفاده از کارت‌های بانکی خود یک ماه زودتر از هر فروشگاه یا سوپرمارکتی با اعتبار یارانه خود، کالای مورد نظر را که در لیست اقلام یارانه‌ای قرار دارد، خریداری کنند چرا که دولت اعتبار آنها را تضمین کرده است.