در 33 ماه اخیر منتهی به اول خرداد سال‌جاری صورت گرفت
کاهش بیش از 33 درصدی مقرری‌بگیران بیمه بیکاری
تا پایان اردیبهشت امسال، میزان مقرری‌بگیران بیمه بیکاری ۳۳.۳ درصد نسبت به شهریور سال ۱۴۰۰ کاهش نشان می‌دهد، به‌گونه‌ای که تعداد آنها در این بازه زمانی از ۲۴۰ هزار به ۱۶۰ هزار نفر کاهش یافته است. گفته می‌شود، اصلی‌ترین عامل در کاهش مقرری بیمه بیکاری بهبود مؤلفه‌های محیط کسبوکار بوده است.
هنگامی که در شهریور سال ۱۴۰۰، دولت سیزدهم زمام اجرایی کشور را بر عهده گرفت، تعداد بیکاران مشمول بیمه بیکاری، ۲۴۰ هزار نفر بودند که در انتهای سال ۱۴۰۱ این تعداد به ۱۸۶ هزار و ۴۲۲ نفر کاهش یافت؛ یعنی به میزان ۱۳.۹ درصد تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری افت داشت. این میزان در انتهای سال گذشته نیز با کاهش بیش از ۱۶ هزار نفری مواجه شد و تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری با کاهش ۸ درصدی به ۱۷۰ هزار نفر رسید.
بنابر داده‌های مرکز آمار ایران، در پایان سال گذشته، نرخ بیکاری به ۸.۱ درصد رسید که پایین‌ترین رقم در ۲۶ سال اخیر بوده است. نرخ بیکاری سال ۱۴۰۲ در حالی به ۸.۱ درصد رسید که نرخ مشارکت اقتصادی آن نیز با افزایش مواجه شد.
براساس قواعد اقتصادی، هرگاه افزایش نرخ مشارکت اقتصادی کشور با کاهش نرخ بیکاری توأمان باشد، می‌توان گفت بازار کار کشور و فضای کسبوکار بهبود یافته است. این گزاره نشان می‌دهد با بهبود محیط کسبوکار و افزایش اشتغالزایی، جمعیت غیرفعال کشور تمایل خود را برای مشارکت اقتصادی نشان داده است و به جمعیت فعال افزوده خواهد شد.
برخلاف سه سال اول دولت یازدهم، نرخ مشارکت اقتصادی در سه فصل اخیر با افزایش مواجه شده و در عین حال نیز نرخ بیکاری تک‌رقمی و نسبت به فصول گذشته با کاهش مواجه بوده است. این در حالی است که میانگین نرخ مشارکت اقتصادی در ۲۵ سال گذشته ۳۸.۸ درصد برآورد شده است. از طرفی در چهار سال اول دولت یازدهم نرخ مشارکت اقتصادی کمتر از ۴۰ درصد و نرخ بیکاری نیز دارای نوسان و دو رقمی بود. در حال حاضر با گذشت دو ماه از سال‌جاری ۱۰ هزار نفر از تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری کاسته شده و به ۱۶۰ نفر رسیده است. یعنی در این مدت کوتاه دوماهه، میزان مقرری‌بگیران بیمه بیکاری با افت ۵.۸ درصدی روبه‌رو شده است.
کاهش تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری به معنای شاغل شدن مجدد آنها بوده است. بر اساس نظرهای کارشناسان بیمه تأمین اجتماعی و همچنین فعالان در بازار کار، روند کاهشی پرداخت بیمه بیکاری در حدود سه سال اخیر به دلیل بازگشت افراد مشمول این بسته حمایتی به محل کار و اشتغال است. رشد اشتغالزایی مولد، ماندگاری اشتغال و کاهش نرخ بیکاری سه دلیل عمده تأثیرگذار در روند کاهشی تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری بوده است.
رشد اشتغال مولد
براساس آمارهای موجود، اشتغال بخش صنعت در سه‌ماه منتهی به سال ۱۴۰۳ به بیش از ۸ میلیون نفر رسید و سهم آن در اقتصاد کشور افزایشی شد، از همه مهم‌تر ماندگاری اشتغال در این بخش نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافت. در سال ۱۳۹۵ سهم شاغلان بخش صنعت در اقتصاد کشور کمی بیش از ۳۱ درصد بود که این مقدار پس از گذشت حدود ۶ سال در سال گذشته به ۳۳.۷ درصد رسید.
در این مدت روند سهم‌پذیری بخش صنعت از اشتغال کشور دارای نوسان ملایم و رو به رشدی بوده و آنچه مشخص است بخش صنعت در حوزه اشتغال با نوسان کمتری نسبت به سایر بخش‌ها مواجه بوده و بیش از یک سوم اشتغال کشور را به خود اختصاص داده است.
احیای واحدهای صنعتی غیرفعال یکی از برنامه‌های اصلی در دولت‌های مختلف محسوب می‌شود و در این ارتباط برنامه‌های بسیاری برای راه‌اندازی واحدهای راکد در طول سال‌های گذشته در نظر گرفته شده است.
ماندگاری اشتغال و تغییر وضعیت از جمعیت غیرفعال به فعال
براساس گزارش مرکز آمار ایران، از سال ۱۴۰۱ تا پایان سال گذشته، ۸۸.۲ درصد از شاغلان شغل خود را حفظ کرده‌اند.
اتفاق دیگری که در داده‌های آماری به وقوع پیوست، رشد جمعیت فعال بود که در سال 1402 بیش از 573 هزار نفر به این جمعیت اضافه شد و نرخ آن از 40.9 به 41.3 درصد افزایش یافت. بر این اساس تعداد جمعیت فعال به 26 میلیون و 638 هزار و 301 نفر رسید.
براساس آخرین داده‌های گزارش مرکز آمار، در جریان اشتغال نیروی کار در پاییز 1402 نسبت به سه ماهه سوم ۱۴۰۱ نیز تغییر رخ داده و تغییر وضعیت در جمعیت غیرفعال بوده است، به‌طوری‌که بیشترین میزان جابه‌جایی در این گروه مربوط به تغییر وضعیت از غیرفعال به فعال در حدود ۸.۱ درصد بوده است.
تعداد جمعیت غیرفعالی که از پاییز سال ۱۴۰۱ به پاییز سال ۱۴۰۲ تغییر وضعیت داده و در مشارکت اقتصادی فعال شده‌اند، حدود 3 میلیون و ۱۰۰ هزار نفر برآورد شده است؛ از این جمعیت ۶.۶ درصد شاغل شده‌اند. به عبارتی حدود ۲.۵ هزار نفر از این تعداد به چرخه نیروی شاغل در پاییز سال ۱۴۰۲ اضافه شدند. اما همچنان ۱.۵ درصد آنها بیکار هستند. ۹۱.۹ درصد از جمعیت غیرفعال از پاییز سال ۱۴۰۱ به پاییز سال ۱۴۰۲ بدون تغییر ماندند.