رشد بیش از 3 درصدی تعداد شاغلان خدماتی در سال گذشته
رشد 3.8 درصدی تعداد شاغلان خدماتی و سهم بالغ بر 40 درصدی اشتغال این بخش در 90 درصد از استان‌های کشور، بیانگر این است که اشتغال بخش خدمات که در سال‌های 1399 و 1400 بر اثر همه‌گیری کرونا بشدت با افت مواجه شده بود، دوباره احیا شده و اشتغالزایی این بخش در اقتصاد کشور تثبیت شده، به طوری که بر رشد اقتصادی سال گذشته اثر مستقیم گذاشته است.
1402 را باید سال رونق و تثبیت اشتغال بخش خدمات توصیف کرد، آنجا که تعداد شاغلان این بخش برای نخستین‌بار از مرز 12.5 میلیون نفر عبور کرد و به حوالی 13 میلیون شغل رسید. سال گذشته حدود 474 هزار فرصت شغلی در بخش خدمات ایجاد شد که 63.7 درصد از اشتغال ایجادی کل کشور را به خود اختصاص داد و 12 میلیون و 707 هزار شاغل خدماتی در کشور وجود داشت.
بر پایه گزارش مرکز آمار از وضعیت بازار کار کشور، سال گذشته سهم اشتغالزایی بخش خدمات از کل اشتغال کشور با 0.3 درصد افزایش به 51.9 درصد رسیده است.
رشد بیش از 9 درصدی اشتغال بانوان
ارزیابی‌ها حکایت دارد سهم اشتغال خدماتی مردان کشور در سال 1402 نسبت به سال 1401 ثابت بوده، اما بر تعداد شاغلان آن افزوده شده است. در این سال 263 هزار فرصت شغلی تازه برای مردان در بخش خدمات ایجاد شده است. رشد تعداد شاغلان مرد خدماتی با رشد 2.6 درصدی به 10 میلیون و 320 هزار شغل افزایش یافته، در واقع 81.2 درصد از تعداد شاغلان خدماتی متعلق به مردان بوده است.
در سال 1402 بر خلاف ثابت ماندن سهم اشتغال خدماتی مردان از کل اشتغال بخش خدمات، این بانوان بوده‌اند که با سهم‌شان از اشتغال خدمات با جهش چشمگیری مواجه شده‌اند. در این سال، سهم اشتغال خدماتی بانوان از کل اشتغال آنها با رشد 1.5 درصدی به 61.1 درصد ارتقا یافته است و تعداد شاغلان بانو در سال گذشته در این بخش به 2 میلیون و 386 هزار نفر رسید. به بیان دیگر در این سال تعداد اشتغال خدماتی در بخش بانوان با 9.6 درصد افزایش، 210 هزار فرصت شغلی برای بانوان در بخش خدمات ایجاد شده است.
رشد اشتغالزایی خدمات در 21 استان کشور
اشتغالزایی خدماتی در استان‌های کشور نیز در حالی که با رشد مواجه بوده است، نشان از پایداری اشتغال در این بخش را می‌دهد. در این سال از مجموع 31 استان کشور، 28 استان سهم اشتغالزایی خدماتی بالغ بر 40 درصد را تجربه کرده‌اند و 21 استان نیز با رشد اشتغالزایی خدماتی مواجه بوده‌اند. به عبارتی 67.7 درصد از استان‌های کشور اشتغالزایی خدماتی‌شان با افزایش روبه‌رو بوده است. از مجموع 31 استان کشور، 15 استان کشور بالای 50 درصد اشتغال خدماتی داشته‌اند. به عبارتی 15 استان کشور بیشتر از نرخ متوسط کشوری با رشد سهم اشتغالزایی خدماتی مواجه شده‌اند.
چرا توسعه خدمات و اشتغال برای اقتصاد اهمیت دارد؟
افزایش نقش بخش خدمات در توسعه اقتصادی می‌تواند نوید‌بخش آینده‌ای مطلوب برای کشور باشد زیرا همبستگی میان بخش خدمات و توسعه اقتصاد کشور یکی از مسائلی است که اقتصاددانان بر آن تأکید دارند. بنا به گفته کارشناسان اقتصادی، مهم‌ترین نقطه قوت کشورهای پیشرفته در توسعه اقتصادی تقویت بخش خدمات است.
بخش خدمات از گروه‌های شغلی مانند عمده و خرده‌فروشی، هتل و رستوران، حمل‌و‌نقل و ارتباطات، واسطه‌گری مالی، مستغلات، کرایه و خدمات کسب‌و‌کار، امور عمومی، آموزش، بهداشت و مددکاری، خدمات اجتماعی و شخصی و خانگی تشکیل شده است. هر چند نقش بخش خدمات در رشد اقتصادی بر کسی پوشیده نیست اما نمی‌توان برخی از مشاغل جدید را در بخش خدمات خلاصه کرد زیرا بخش چهارمی در حال ظهور است که آن را باید بخش دانش‌محور از اقتصاد نامید. این بخش شامل خدماتی در زمینه فناوری اطلاعات، تولید و پخش اطلاعات، رسانه و همچنین توسعه و تحقیق می‌شود.
بر پایه چنین ذهنیتی، کسب‌وکارهای مجازی و ایجاد اشتغال در استارتاپ‌ها نقش مهمی در سهم بخش خدمات داشته است. در این بخش، خدمات دانش‌محوری مانند مشاوره، تحصیلات، برنامه‌ریزی مالی، وبلاگ‌نویسی و طراحی قرار خواهد گرفت.
آمارهای منتشر شده از رشد اقتصادی کشور در سال 1402 نشان می‌دهد رشد ارزش افزوده خدمات نسبت به سال 1401، 3.8 درصد بوده که معادل 2.2 درصد در رشد اقتصادی پارسال اثرگذار بوده و همچنین در سال گذشته براساس این آمارها سهم ارزش افزوده بخش خدمات از کل تولید، بالای 54 درصد بوده است.
آنچه مشخص است رشد سهم خدمات در نرخ رشد اقتصادی نشان می‌دهد دولت سیزدهم با دوری از الگوی اقتصاد نفتی به دنبال اجرایی کردن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی بوده، گزاره‌ای که بر رشد اشتغالزایی کشور اثرگذار بوده است.