جایگاه برجسته ایران در شانگهای
جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۲۱ و به دنبال پیگیری‌های دولت سیزدهم به صورت رسمی به عضویت سازمان همکاری شانگهای درآمد و اکنون به یکی از بازیگران کلیدی این سازمان بویژه در حوزه انرژی تبدیل شده است. ایران ضمن ارائه یک بسته پیشنهادی در ۷ محور بر راه‌اندازی بازار منطقه‌ای تأکید کرد که مورد استقبال اعضای سازمان همکاری شانگهای قرار گرفت.
در جمع 9 کشور
عضویت دائم ایران در بیست و یکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در ۲۶ شهریور ۱۴۰۰ با حضور رئیس‌جمهور در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان مورد پذیرش اعضای این سازمان قرار گرفت و یادداشت تعهدات عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای هم ۲۳ شهریور ۱۴۰۱ توسط وزیر امور خارجه در نشست سران شانگهای در سمرقند امضا شد. ۹ کشور ایران، روسیه، چین، هند، پاکستان، قزاقستان، تاجیکستان، ازبکستان و قرقیزستان عضو دائم این سازمان هستند.
نقش محوری در بخش انرژی
انرژی یکی از موضوعات کلیدی و مورد توجه سازمان همکاری شانگهای در سال‌های گذشته بوده است و به همین منظور وزرای انرژی این سازمان به صورت دوره‌ای گردهم می‌آیند تا نسبت به بررسی آخرین اقدام‌ها و برنامه‌ریزی‌های مشترک در این حوزه بحث و تبادل‌نظر کرده و سیاست‌های کلان سازمان را ترسیم کنند.
این موضوع از آن جهت اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم سازمان همکاری شانگهای به لحاظ تولید و مصرف انرژی، بزرگ‌ترین سازمان جهانی است و از ظرفیت بسیار بالایی برای تأثیرگذاری در بازارهای جهانی در این حوزه برخوردار است.
بررسی سوابق اجلاس‌های سازمان همکاری شانگهای نشان می‌دهد، موضوع انرژی همواره مورد تأکید اعضا بوده و آنها در سال‌های گذشته تلاش‌های فراوانی برای یافتن راهکارهای مشترک برای برون‌رفت از چالش‌های این حوزه انجام داده‌اند. در واقع کشورهای عضو شانگهای بر این باورند که با تقویت همکاری‌ها و همگرایی در حوزه انرژی می‌توانند بسترهای مناسبی برای توسعه اقتصادی و در نهایت کاهش هزینه‌های امنیتی و اقتصادی ایجاد کنند و از این مسیر نقش مهمی در ثبات منطقه و جهان داشته باشند.
به عنوان نمونه در نشست مورخ ۲۵ اکتبر ۲۰۰۵ که در مسکو برگزار شد، دبیر وقت سازمان اعلام کرد که پروژه‌های مشترک سازمان در زمینه انرژی شامل کشف، استخراج و بهره‌برداری از حوزه‌های نفت و گاز، تولید و تبادل انرژی برق و استفاده مشترک اعضا از منابع آب شیرین برای این سازمان از اولویت‌های بسیار بالایی برخوردار است.
همچنین در سال ۲۰۰۶ و در اجلاسی که در شهر آلماتی قزاقستان برگزار شد، کشورهای عضو روی ایده‌ای به نام «راه‌اندازی باشگاه انرژی» بحث و تبادل‌نظر کردند، ایده‌ای که با محوریت کشور روسیه مطرح با استقبال سایر اعضا روبه‌رو شد.
طبق اعلام وزارت نیرو، در دیدار جدید وزرای انرژی سازمان همکاری شانگهای که چندی پیش در قزاقستان و با حضور وزرای انرژی کشورهای عضو برگزار شد، اعضا مباحث مختلف بویژه تقویت سند توسعه همکاری‌ها در حوزه انرژی را مورد بررسی قرار دادند و دور جدید مذاکره‌ها در حوزه انرژی با ارائه بسته پیشنهادی ایران در ۷ محور و موافقت سایر اعضا با این بسته پیشنهادی روبه‌رو شد.
توفیق دیپلماسی همسایگی
بر اساس این گزارش، حضور مؤثر و پویای جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای که این بار در حوزه انرژی نمود و بروز تازه‌ای یافته، به نوعی بیانگر موفقیت و توفیق دیپلماسی همسایگی دولت سیزدهم در سه سال اخیر است که فارغ از هرگونه نگاه و رویکردهای آرمان‌گرایانه بر اساس واقعیت‌های جهان و منطقه و نیازهای متقابل طراحی و به صورت مقتدرانه در عرصه بین‌المللی پیگیری شد.
سیاست و دیپلماسی موفقی که امروزه به ارتقای جایگاه و وزن ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران در منطقه و جهان کمک شایانی کرده و امید است با تحقق اهداف آن در حوزه‌های مختلف بویژه حوزه انرژی، در نهایت به افزایش ثبات و امنیت منطقه و افزایش رفاه شهروندان ایرانی و توسعه همه‌جانبه کشور عزیزمان منجر شود.
سازمان همکاری شانگهای در سال ۱۹۹۶ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان با هدف برقرار کردن موازنه قدرت در برابر نفوذ امریکا و ناتو به نام شانگهای ۵ پایه‌گذاری شد و بعد از پیوستن ازبکستان به آن، سازمان همکاری شانگهای نام گرفت. این سازمان در ۱۵ ژوئن ۲۰۰۱ و دفتر مرکزی آن در چین تأسیس شد.