معاون برنامهریزی، نظارت و امور اقتصادی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی در گفتوگو با «ایران اقتصادی» خبر داد
تدبیر تبدیل فرودگاهها به «هاب» سرمایهگذاری
یکی از ابزارهای کلیدی رشد اقتصادی کشورها در سالهای اخیر توسعه اقتصاد فرودگاهها است. در حقیقت، با رشد صنعت هوانوردی و توسعه حملونقل هوایی، اقتصاد فرودگاهها تبدیل به موتور پیشران اقتصاد، بسیاری از کشورها و فرودگاهها تبدیل به هاب سرمایهگذاری کشورهای منطقه شدهاند. علی عبدی، معاون برنامهریزی، نظارت و امور اقتصادی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی در گفتوگو با «ایران اقتصادی» در اینباره میگوید: در سال جهش تولید با مشارکت مردم، افزایش سرمایهگذاری مردمی در فرودگاهها میتواند منجر به افزایش تولید ثروت و ارزش افزوده شود که این امر نیازمند ایجاد فرهنگ سرمایهگذاری در فرودگاههاست. در راستای بیانات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) و عمل به شعار سال ۱۴۰۳، استراتژی کلان وزارت راه و شهرسازی و شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران استفاده از ظرفیتهای مردمی و بخش خصوصی در اجرای پروژههای فرودگاهی است. در این راستا و با برنامهریزیهای انجام شده، نشستهایی با سرمایهگذاران بخش خصوصی در برخی استانها انجام خواهیم داد تا زمینه مشارکت آنان در اجرای پروژههای فرودگاهی را فراهم آوریم.
برای ارتقا و توسعه فرودگاههای کشور، بستههای سرمایهگذاری پیشبینی شده است. جذب سرمایه از چه راههایی پیشبینی شده است؟
امروز اطلس جامع سرمایهگذاری در فرودگاههای کشور آماده شده و 200 بسته مذکور به ارزش 40 همت به دلیل بازده اقتصادی مناسب میتواند در سرمایهگذاری و اقتصاد فرودگاهی یک فرصت بسیار مغتنم را پدید آورد. حقیقت این است که با مشوقها و بستههای سرمایهگذاری میتوان امنیت اصل سرمایه و سرمایهگذاری را به نحوی تضمین کنیم که بهجای خروج سرمایه، از درون کشور و در دل فرودگاهها بازدهی مناسب صورت گیرد. در سالهای اخیر تکیه بر درآمد حاصل پروازهای عبوری منجر به غفلت از سرمایهگذاری و درآمدزایی پایدار در صنعت فرودگاهها شده است و ممنوعیت پروازی در شرایط محیطی اخیر اهمیت این سرمایهگذاریها را بیش از پیش برای ما آشکار کرده است. شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران که متولی اصلی صنعت فرودگاهی در ایران است، به عنوان یک شرکت درآمد-هزینه نیازمند است در دو زمینه کسب درآمدهای هوانوردی و غیرهوانوردی برنامهریزی مناسب داشته باشد.
سرمایهگذاری در کدام فرودگاهها انجام میگیرد؟ برای هر فرودگاه برنامهای مجزا در نظر گرفتهاید؟
بله برنامههای مجزایی برای توسه فرودگاههای مختلف در نظر داریم. برای مثال با توجه به فرصتهای سرمایهگذاری در بخشهای خدماتی و هوانوردی در فرودگاه شیراز آمادگی داریم با حمایتهای مدیران ستادی و مسئولان استانی گامهای مثبتی در زمینه جذب سرمایهگذار برداریم. طرحهای ایجاد دهکده گردشگری، تفریحی و نمایشگاهی، احداث کترینگ، احداث مرکز تعمیرات بالگرد و هواپیماهای بدنه باریک، سیمولاتور و آموزشگاه بالگرد توسط سرمایهگذاران بخش خصوصی برخی از برنامههای توسعهای در فرودگاه شیراز است.
اخیراً توافقی با عمان برای سرمایهگذاری در فرودگاه یزد صورت گرفت. درباره این توافق توضیح میدهید؟
با وجود معادن و مجتمعهای بزرگ صنعتی و اقتصادی در استان یزد هرگونه سرمایهگذاری در فرودگاه یزد تجارت برد - برد سازنده و سودآوراست، اکنون سرمایهگذاری 24 هزار میلیارد تومانی شرکت عمانی در دستور کار ادارهکل فرودگاههای استان یزد قرار گرفته است. توافقات اولیه ساخت شهرک فرودگاهی در جنب بلوار ولایت انجام شده است، ضمن اینکه این شهرک یکی از مهمترین پروژههای عمرانی فرودگاه یزد است که یک شرکت عمانی اظهار تمایل کرده در این فرودگاه سرمایهگذاری کند. مساحت این مجموعه اقامتی، تفریحی، رفاهی، درمانی و ورزشی را بیش از ۱۰۰ هکتار است. در راستای عملی شدن این سرمایهگذاری توسط شرکت عمانی، تاکنون جلسات زیادی با اعضای هیأت مدیره شرکت فرودگاهها، استاندار و معاونین استانداری یزد برگزار شده تا زمینههای این سرمایهگذاری در فرودگاه یزد بیش از پیش تسهیل شود. نتیجه برگزاری این جلسات، برنامهریزی سفر مسئولان شرکت فرودگاهها و استانداری یزد به عمان بوده است، پس از بررسیهای تخصصی مقدمات حضور سرمایهگذار عمانی در فرودگاه یزد فراهم خواهد شد.
ضرورت سرمایهگذاری در فرودگاههای کشور، سبب شد که ما بتوانیم ۱۲ فرصت سرمایهگذاری را در فرودگاه استان یزد به شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ارائه دهیم و برای عملی شدن این مهم تاکنون با مسئولان اقتصادی استان یزد مکاتبات لازم انجام شده، سه نشست در استان برای جذب سرمایهگذاران تشکیل شده است. در این راستا تاکنون یک تفاهمنامه نیز بین مدیرعامل شرکت فرودگاهها و استاندار یزد امضا شده و اولین تفاهمنامهای در کشور است که در حوزه سرمایهگذاری بین شرکت فرودگاهها با استانداریها به امضا رسیده است. همچنین ساخت پمپ بنزین و جایگاه سوخت، کارواش و ساخت هتل از دیگر فرصتهای سرمایهگذاری در فرودگاه یزد محسوب میشود.
علاوه بر استانهای بزرگ که تقاضای پرواز در آن استانها زیاد است ایا برای استانهای کوچکتر نیز برنامهای برای رشد پروزاها و توسعه فرودگاهها دارید؟
بله قطعاً. مثلاً در استان کهکیلویه و بویراحمد مهیا شدن پروازهای بینالمللی و استقرار گمرک در فرودگاه یاسوج از جمله فرصتهای شغلی ایجاد شده است. استان کهگیلویه و بویراحمد رتبه اول در دارا بودن گیاهان دارویی را دارد که با توجه به احداث سوله در فرودگاه و صادرات گیاهان دارویی به کشورهاى حوزه خلیج فارس و روسیه و... یکى از فرصتهاى خوب سرمایهگذارى و اشتغالزایى است. بخشی از اراضی فرودگاه زیرساختهای لازم برای راهاندازی کاشتهای گلخانهای را دارد، با توجه به کمبود هتلهای موجود در شهر یاسوج، فرودگاه آمادگی واگذاری زمین جهت کاشت گلخانهای و مشارکت در ساخت هتل فرودگاهی را دارد.
تصویب مرز هوایی و پروازهای بینالمللی این فرودگاه فرصتی است تا اشتغالزایی در استان افزایش یابد. آبشارها و اماکن بسیار زیباى گردشگرى طبیعى استان ویژگی منحصر به فردی دارد و تأسیس شرکت هواپیمایی «دنا ایر» میتواند پذیرای گردشگرانی از سراسر جهان باشد و این خود میتواند رونق بسیار خوبى در صنعت توریست و ایجاد اشتغالزایى است. همچنین با توجه به طبیعت بسیار زیباى استان که معروف است به پایتخت طبیعت استان، راهاندازى مرکز پروازهاى تفریحى و آموزش خلبانى از جذابیتهاى خاصى برخوردار است و جالب اینکه اساسنامه اولیه تأسیس فرودگاه یاسوج General Aviation بوده است. از سوی دیگر، با توجه به بهرهمندی از پتانسیلهاى لازم در زمینه امکانات پزشکى و دارابودن پزشکان حاذق پیوند اعضا توسط پزشکان بومى، سرمایهگذاری در خصوص توریسم سلامت نیز مورد توجه است.
همچنین فرودگاه بجنورد در سال مشارکت مردمی در حیطه سرمایهگذاری، در دو بخش هوانوردی و غیرهوانوردی برنامه دارد، در صورت سرمایهگذاری و استفاده از ظرفیتهای متنوع فرودگاه شهدای بجنورد، امکان تبدیل این فرودگاه به شهر فرودگاهی نزدیکتر میشود.
برای دراختیار گذاشتن زمین به سرمایهگذاران در حوزه این فرودگاه آمادگی داریم. سرمایهگذاریهای غیرهوانوردی در فرودگاه بجنورد در حوزههای مختلف اعم از درمانی، ورزشی، ساخت هتل و کشاورزی انجامپذیر است و سرمایهگذاران میتوانند طی انعقاد تفاهمنامه یا قراردادی با فرودگاه بجنورد از اراضی مربوطه و فضاهای در اختیار این فرودگاه استفاده کنند.
با توجه به رویکرد کلان استان در حوزه ساخت هتل برای این فرودگاه درباره توسعه گردشگری و همچنین مطرح نمودن خراسان شمالی به عنوان مقصد گردشگری 9 معبر گردشگری، یکی از اهداف سرمایهگذاری در فرودگاه بجنورد ساخت هتل برای مسافران است.
در زمینه هوانوردی بحث CIP که ارائه خدمات ویژه برای مسافران است و در حال حاضر مکان آن آماده استفاده است و تجهیز مکان و راهاندازی و اجاره آن نیز یکی از فرصتهای سرمایهگذاری در حوزه هوانوردی است.
با توجه به نزدیکی فرودگاه رشت به منطقه آزاد انزلی برای تعریض فرودگاه و گسترش امکانات فرودگاهی استان گیلان نیز برنامهای دارید؟
وجود اراضی به وسعت ۳۸ هزار مترمربع در ضلع شرقی فرودگاه، میتواند به نمونهای ممتاز از شهر فرودگاهی تبدیل شود. فرودگاه استان گیلان یکی از فرودگاههای ممتاز کشور از لحاظ دسترسی شهری است که قرار گرفتن در مجاورت منطقه آزاد انزلی و دسترسی مناسب و مقرون بهصرفه به مسیرهای هوایی کشورهای حوزه CIS موقعیت ویژهای را برای این فرودگاه رقم زده است. علاوه بر این، موقعیت استراتژیک فرودگاه سردار جنگل در قرار گرفتن در کریدور شمال به جنوب و دمای مناسب و پایینتر بودن از سطح آبهای آزاد باعث شده امکان انتقال بار هوایی کارگو از این فرودگاه نسبت به کل فرودگاههای کشور بسیار سهلتر و بهصرفهتر باشد و با توجه به ظرفیتهای فراوان گردشگری و کشاورزی استان میتواند مورد استقبال زیادی قرار گیرد.
هاب تعمیرات موتور هواپیما در فرودگاه رشت توسط بخش خصوصی در حال راهاندازی است و در آینده نزدیک با احداث سایت گمرک و کارگو از طریق بخش خصوصی در این فرودگاه و برقراری پروازهای باری شاهد رونق صادرات محصولات کشاورزی از استان گیلان به مناطق دیگر بخصوص کشورهای همسایه خواهیم بود. همچنین وجود زمین ۳۸ هزار مترمربعی در ضلع شرقی فرودگاه و در مجاورت جاده رشت به انزلی نیز از فرصتهای سرمایهگذاری بسیار خوب برای بخش خصوصی است که پیشنهاداتی نیز در این زمینه به این فرودگاه رسیده و با استعداد موجود این زمین میتواند به نمونهای ممتاز از احداث شهر فرودگاهی تبدیل شود.
در جنوب کشور، توسعه کدام فرودگاه در دستور کار است؟
فرودگاه لارستان سابقهای درخشان در اعزام و پذیرش پروازهای خارجی دارد، این فرودگاه اکنون میزبان پروازهای فلایدبی، العربیه، ایران ایر و چابهارایر است و ظرفیت لازم برای میزبانی از شرکتهای هواپیمایی بزرگ را نیز دارد. حضور شرکتهای هواپیمایی بزرگ نه تنها مسیرهای پروازی جدیدی را به روی مسافران لارستانی و جنوب فارس میگشاید، بلکه ارتباطات تجاری و اقتصادی با کشورهای قطر، عمان و کویت را نیز تقویت میکند.
مزایای حضور قطرایرویز، سلام ایر و الجزیره در لارستان موجب ایجاد مسیرهای پروازی جدید به مسقط، دوحه و کویت و کاهش هزینه سفر و سهولت در رفتوآمد، افزایش رونق اقتصادی و گردشگری منطقه، ایجاد فرصتهای شغلی جدید و ارتقای جایگاه فرودگاه لارستان در سطح بینالمللی میشود.
همچنین فرصتهای سرمایهگذاری در فرودگاه آبادان اعلام شده است و پتانسیل سرمایهگذاری در این فرودگاه بهخوبی خودش را نشان داده است. فرصتهای بسیار خوبی در این فرودگاه جهت سرمایهگذاری وجود دارد که بایستی از فرصت مناسب و مغتنم سازمان منطقه آزاد اروند جهت حمایت از سرمایهگذاران بهره برد. طرحهای سرمایهگذاری باید منطبق با اهداف شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران باشد. از سوی دیگر با وجود فرصتهای سرمایهگذاری متنوع در فرودگاه بینالمللی شیراز، اکنون دو طرح بزرگ سرمایهگذاری در این فرودگاه در دست بررسی قرار گرفته است. ساخت مجتمع اقامتی، تفریحی و گردشگری و مجموعه آموزشی، شبیهسازی و مرکز تعمیرات فنی، مهندسی بالگردها دو طرح بزرگ سرمایهگذاری در فرودگاه بینالمللی شیراز هستند. برای ساخت مجموعه تعمیرات فنی و مهندسی بالگردها بیش از ۳ میلیون دلار و مجتمع اقامتی، تفریحی و گردشگری بیش از ۲۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است که بخش خصوصی میتواند در این زمینه ورود کند. همچنین فرودگاه شیراز آماده سرمایهگذاری در حوزههای تخصصی از جمله مراکز تعمیرات و نگهداری هواپیماهای بدنه کوچک، متوسط و بزرگ است و اکنون زیرساختهای مورد نیاز نیز برای تکمیل این پروژهها در فرودگاه شیراز فراهم شده است.
ساخت ترمینال بار، مجموعه ترخیص کالاهای صادرات و واردات، گمرک، مجموعههای پذیرایی از جمله هتل، CIP و رستوران، مجتمعهای اقامتی، تفریحی و ورزشی ساخت پمپ بنزین، پمپ گاز، کارواش و مراکز تعمیر و نگهداری، کترینگ، پارکینگ و کارواش، تاکسی وی، توسعه ترمینالهای مسافری و باری را از مهمترین فرصتهای سرمایهگذاری بخش خصوصی در فرودگاه بینالمللی شیراز است.
در فرودگاه بندرعباس نیز ساخت پمپ بنزین، ساخت ترمینال لجستیک (کارگو و حملونقل ترکیبی) و مجتمع رفاهی، هتلی، تجاری و تفریحی از مهمترین پروژهها و فرصتهای سرمایهگذاری این فرودگاه بینالمللی است.
ساخت مجتمع ورزشهای هوایی و جایگاه تشریفات VIP و یا CIP از دیگر فرصتهای سرمایهگذاری بخش خصوصی در فرودگاه بندرعباس است. این فرودگاه اکنون در جنوب کشور امکان مبادله هوایی کالا را برای تجار و بازرگانان منطقه فراهم کرده است و سرمایهگذاری برای ساخت ترمینال لجستیک کارگو و حملونقل ترکیبی در این فرودگاه از اهمیت زیادی برخوردار است. میزان سرمایهگذاری برای ساخت ترمینال کارگو در این فرودگاه معادل 7 هزار میلیارد ریال است و حجم سرمایهگذاری برای ساخت پمپ بنزین 60 میلیارد تومان و برای ساخت مجتمع رفاهی، هتلی، تجاری و تفریحی در فرودگاه بینالمللی بندرعباس، شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران بیش از 4 هزار و 500 میلیارد ریال سرمایهگذاری به روش BOT برنامهریزی کرده است.
4 طرح بزرگ سرمایهگذاری در فرودگاه تبریز آماده ورود بخش خصوصی است. این سرمایهگذاری برای چه طرحهایی است؟
پروژه هتل بزرگ فرودگاهی، ترمینال ۲۴ هزار مترمربعی، احداث کارگو و آشیانه بار و همچنین مجموعه رفاهی و گردشگری، ۴ طرح بزرگ سرمایهگذاری در فرودگاه بینالمللی شهید مدنی تبریز است که اکنون آماده ورود و سرمایهگذاری بخش خصوصی است. پروژه هتل فرودگاهی، مجتمع رفاهی تفریحی و هایپرمارکت به عنوان مهمترین فرصت سرمایهگذاری فرودگاه تبریز شناسایی و در اختیار بخش خصوصی قرار گرفته است. وجود کارخانههای متعدد و فراوانی مانند چرمسازی، شکلاتسازی و فرشبافی در شهر تبریز و با درنظر گرفتن سهم عمده بخش خصوصی در اقتصاد استان (بیش از ۹۰ درصد) و همچنین آماده بودن کامل فرایند گمرکی ورود و خروج بار در فرودگاه تبریز، ضرورت توسعه کارگو و ساخت سوله این فرودگاه را توجیه میکند.
سومین طرح سرمایهگذاری فرودگاه تبریز هم طرح گردشگردی فرودگاه تبریز به مساحت هشت هکتار به عنوان یک طرح زودبازده شامل فضای سبز گردشگری، رستوران، آلاچیقهای تفریحی، زمینهای ورزشی و... نیز به عنوان چهارمین طرح سرمایهگذاری معرفی شده است.
در آذربایجان غربی نیز برنامهریزیهای صورتگرفته تا از ظرفیت سرمایهگذاران برای توسعه فرودگاههای ارومیه و خوی استفاده شود. در این راستا ۱۱ فرصت سرمایهگذاری برای ارائه آماده شده و بدون تردید، سرمایهگذاری در این فرودگاهها دسترسی سرمایهگذاران به بازارهای منطقه را بیش از پیش تسهیل خواهد کرد. از این تعداد، ۹ مورد مربوط به فرودگاه ارومیه و ۲ مورد نیز مربوط به فرودگاه خوی است، ساخت جایگاه تشریفات اختصاصی CIP، ترمینال کارگو، باشگاه آموزشی خلبانی بالن سواری، کایت و پهپاد، مجموعه گردشگری و تفریحی، هتل، انبارهای فرودگاهی، پارکینگ طبقاتی، مجموعه ورزشی و مجتمع نمایشگاهی از مهمترین اولویت فرصتهای سرمایهگذاری بخش خصوصی در فرودگاه ارومیه است. ساخت باشگاه هوانوردی و ترمینال کارگو نیز برای سرمایهگذاری در فرودگاه خوی آماده شده است.
نزدیکی فرودگاه ارومیه به پایانههای مرزی بازرگان، سرو و رازی از ظرفیتهای سرمایهگذاری در این فرودگاه است و ضرورت سرمایهگذاری برای ساخت جایگاه تشریفات اختصاصی و سایر بخشها در این فرودگاه، برای سرمایهگذاران فرصت بسیار خوبی است.
یکی دیگر از فرودگاههای مهم که به پایتخت هم نزدیک است فرودگاه شهید بهشتی اصفهان است. برای جذب سرمایه در این فرودگاه چه برنامهای دارید؟
از سرمایهگذاران بخش خصوصی و فعالان اقتصادی کشور جهت بررسی و مشارکت در 11 طرح پیشنهادی سرمایهگذاری در بخشهای خدماتی و هوانوردی فرودگاه اصفهان دعوت میکنیم.
با توجه به موقعیت فرودگاه بینالمللی شهید بهشتی به عنوان دروازه طلایی شهر تاریخی اصفهان و جایگاه و اهمیت این فرودگاه در صنعت توریسم و توسعه گردشگری استان، همواره نگاه ملی به توسعه این فرودگاه وجود داشته که در همین راستا طرحهای متعددی در قالب فرصتهای سرمایهگذاری در جهت توسعه و پیشرفت فرودگاه تعریف کردهایم. یازده فرصت سرمایهگذاری متنوع در بخشهای فرودگاهی و هوانوردی فرودگاه اصفهان برنامهریزی شده که عبارتند از احداث پارکینگ طبقاتی یا دفنی، احداث مجتمع خدمات رفاهی، احداث نیروگاه خورشیدی، رستوران هوایی با بدنه مستعمل هواپیما، احداث هتل فرودگاهی، احداث آشیانه تعمیرات و نگهداری هواپیما، راهاندازی آموزشگاه خلبانی، استقرار شرکت هواپیمایی با پایگاه اصلی در اصفهان (Base)، احداث ترمینال فرودگاهی، توسعه ترمینال بار هوایی بویژه در بخش واردات و احداث سوله خدمات هندلینگ. حلقه مفقوده درآمدی اکثر فرودگاهها مقوله بار است. خوشبختانه ترمینال بار هوایی فرودگاه اصفهان طی سالهای اخیر با پذیرش حدود 85 نوع محصولات غیرنفتی از استانهای مختلف و انتقال آنها به سایر کشورهای هدف، توانسته بهدرستی مقوله پذیرش، انتقال و ترانزیت بار در این فرودگاه را ساماندهی کند. به همین منظور توسعه این ترمینال بویژه در بخش واردات میتواند نقش ارزندهای در افزایش درآمدهای غیرنفتی و رونق صادرات و واردات در استان ایفا کند.
همچنین راهاندازی مرکز آموزش خلبانی در فرودگاه اصفهان فرصت مناسبی برای سرمایهگذاری در بخش هوانوردی این فرودگاه است، استقرار شرکت هواپیمایی با پایگاه اصلی در اصفهان (Base) و همچنین احداث آشیانه تعمیرات و نگهداری هواپیما و سوله خدمات هندلینگ توسط سرمایهگذاران بخش خصوصی میتواند ضمن رشد اقتصادی و رونق کسب و کار در فرودگاه، افزایش اشتغالزایی در استان را نیز به همراه داشه باشد.
بــــرش
در استانهای مرزی نیز برنامه برای توسعه فرودگاهها دارید؟
بله. فرودگاه شهدای ایلام دارای ظرفیتهای متعدد و مطلوبی برای جذب سرمایهگذاران بخش خصوصی است و بر همین اساس توان جذب آنها را دارد. با ورود بخش خصوصی به سرمایهگذاری در فرودگاه ایلام، امکان ارائه خدمات مطلوبتر و متنوعتر به مسافران از سوی فرودگاه وجود خواهد داشت. همچنین حضور مسافران و زائران عتبات عالیات یا حرم امام رضا(ع) از جمله زائران عراقی در فرودگاه ایلام، یک ظرفیت مطلوب برای ورود شرکتهای سرمایهگذاری بخش خصوصی به این فرودگاه است.
ایجاد هتل و زمینه گردشگری در نزدیکی فرودگاه برای مسافرانی که تا پیش از پرواز به سمت مقصد، قصد اقامت کوتاهمدت داشته باشند، یک فرصت خوب و سودآور برای سرمایهگذاری است. همچنین یکی دیگر از ظرفیتهای سرمایهگذاری در فرودگاه ایلام، ایجاد سی.آی.پی برای مسافران، شخصیتهای مهم سیاسی و اقتصادی است که در ترمینال جدید فرودگاه بسترهای لازم برای این موضوع اندیشیده شده است.
از سوی دیگر، ایجاد نیروگاه خورشیدی یا طرحهای کشاورزی در اراضی مجاور فرودگاه از دیگر فرصتهای سرمایهگذاری بخش خصوصی در فرودگاه شهدای استان است.