رشد 4 برابری پرداخت تسهیلات در حوزه مشاغل خانگی و اشتغال روستایی
در دولت سیزدهم سهم کسب و کار خانگی از کل اشتغال ایجاد شده به 15 درصد رسید
فرزانه پیری
خبرنگار
افزایش اشتغال و کاهش بیکاری یکی از مهم‌ترین برنامه‌های دولت سیزدهم بود که این روند را در حوزه‌های مختلف با اجرای برنامه‌های مختلف از جمله صدور لحظه‌ای مجوزهای مشاغل خانگی، امضاهای طلایی برای صدورمجوزها، پرداخت تسهیلات اشتغالزایی و توسعه کسب و کارهای خانگی و ارائه مشوق‌ها دنبال کرد. دولت سیزدهم با تغییر نگرش‌ها نسبت به مشاغل خانگی و تسهیل در فضای کسب و کار وبا برداشتن موانع پیش روی این مشاغل، میزان تسهیلات بانکی را دراین عرصه افزایش داد.
طبق آخرین گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، توزیع ۲۸۰ همت تسهیلات اشتغالزایی در بخش‌های مختلف صنعت، تولید و خدمات در جهت پایداری اشتغال روستایی و مشاغل خانگی، رشد ۴ برابری پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه، پرداخت ۱۱۵هزار تسهیلات مشاغل خانگی از مهم‌ترین اقدامات دولت سیزدهم بود.
افزایش سهم تسهیلات به اشتغال خانگی یکی از رویکردهای دولت سیزدهم بود که نسبت به تسهیلاتی که در دولت‌های گذشته به این نوع اشتغال اختصاص می‌یافت خیلی کمتر بود.
براساس آمار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی سال گذشته پنج هزار میلیارد تومان اعتبار برای بحث مشاغل خانگی توسط بانک مرکزی اختصاص یافت. این رقم در مقابل تسهیلات مشاغل خانگی در سال ۱۳۹۹ که حدود 200 میلیارد تومان بود قابل مقایسه نیست. این آمار نشانگر افزایش 15 تا 20 برابری سهم اعتبار مشاغل در برخی از استان‌هاست. طبق تحلیل بازار، بیش از۳ میلیون و۲۰۰ هزار کد ملی در سامانه رصد اشتغال به ثبت رسیده است که از این تعداد ۲ میلیون و۷۲۱ هزار نفر شاغل شده‌اند. سهم مشاغل خانگی از کل اشتغال کشور حدود 10 درصد و سهم زنان در ایجاد مشاغل خانگی 80 درصد برآورد شده است.
طبق آمارهای ارائه شده از سوی وزارت کار در دولت سیزدهم تا پایان اسفند ۱۴۰۲ بیش از ۴۲۶ هزار و۹۶۶ فرصت شغلی در بخش مشاغل خانگی ایجاد شده که نسبت به 2 سال پایانی دولت دوازدهم رشد ۵۶۰ درصدی را نشان می‌دهد.
از آنجایی که مشاغل خانگی سهم بسزایی در تولید ناخالص داخلی و افزایش ارزش افزوده دارد نه تنها سهم تسهیلات بانکی و قرض‌الحسنه افزایش یافته است، بلکه تعداد رشته‌های مشاغل خانگی در دولت سیزدهم از ۳۸۰ به ۵۱۲ رشته رسید که این امر در جهت بهبود کسب و کار در این عرصه بود. ایجاد درگاه ملی صدور مجوزها، قدمی در رشد صدور مجوزهای مشاغل خانگی در دولت سیزدهم بود این امر نه تنها موجب تسهیل راه‌اندازی کسب و کارهای خانگی شد بلکه رانت را از صدورامضاهای طلایی برچید و خاتمه داد. اکنون 95 درصد مجوز رشته‌های مشاغل خانگی به‌صورت برخط و ثبت محور صادر می‌شود و تنها تعدادی از مشاغل در حوزه بهداشت و سلامت به صورت تأیید محور است.
تأمین مالی و توسعه بازار مشاغل خانگی، شبکه‌سازی در زنجیره تأمین مشاغل خانگی، گفتمان‌سازی، فروش مجازی محصولات مشاغل خانگی، تشکیل کنسرسیوم منطقه‌ای با همکاری سفارتخانه‌های کشورمان در خارج از کشور به‌منظور صادرات محصولات مشاغل خانگی، ورود مشاغل خانگی به عرصه‌های جدید و نوآورانه، تسهیل در صدور ضمانتنامه‌ها، استفاده از ظرفیت نمایشگاه‌ها و بازار برای معرفی محصولات خانگی، راه‌اندازی بازارچه‌های مشاغل خانگی و ایجاد میدان‌های کارآفرین، تهیه شیوه‌نامه پشتیبانی مشاغل خانگی در حوزه بیمه و مالیات، تأکید بر افزایش درآمدهای غیرنفتی با رویکرد محصولات خانگی رونق بخشیدن به صنایع دستی و سایر اقدامات صورت گرفته در دولت سیزدهم منجر به رونق مشاغل خانگی شد. همچنین اعلام ثبت روز ۲۲ اردیبهشت ماه به عنوان «روز ملی مشاغل خانگی و تولید خانه محور» در تقویم ملی کشور از دیگر اقدامات در دولت سیزدهم برای فرهنگسازی و تأکید به مشاغل خانگی بوده است.
دلایل سهم 80 درصدی بانوان در اشتغال خانگی
گزارش‌ها نشان می‌دهد سهم اشتغال خانگی از کل اقتصاد کشور رقمی در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد است. این رقم بویژه در سال‌های اخیر و پس از افزایش بحران‌های اقتصادی، بی‌ثباتی شغلی و پاندمی کووید ۱۹ رشد بیشتری داشته است. این درحالی است که سهم زنان از ایجاد مشاغل خانگی بیش از ۸۰ درصد برآورد می‌شود. وضعیتی که تنها مختص به ایران نیست و گزارش‌های متعدد بین‌المللی دلیل افزایش تمایل به ایجاد کسب و کار خانگی را به تلاش شهروندان و بویژه زنان پس از همه‌گیری بیماری ۱۹ برای تأمین درآمد مربوط می‌دانند. یکی از دلایل چنین جهشی به تعدد نقش‌های زنان و تلاش آنها برای ایجاد تعادل در زندگی کاری و شخصی برمی‌گردد. زنان به دلیل نقش‌های تعریف شده در حوزه اجتماعی، ناگزیر به دنبال ایجاد تعادل میان کار و زندگی شخصی هستند. در عین حال به باور برخی صاحبنظران، تداوم تبعیض‌های موجود در بازارکار، به گسترش تمایل زنان به خوداشتغالی و ایجاد کسب و کارهای خانگی کمک کرده است. از دیدگاه جامعه‌شناختی افزایش خوداتکایی، افزایش حق انتخاب و تصمیم‌گیری و قدرت مدیریت منابع توسط زنان از مزایای ایجاد کسب و کارهای خانگی است که به افزایش سطح مشارکت اقتصادی و اجتماعی زنان در جامعه کمک می‌کند.