مدیرکل دفتر توسعه کارآفرینی وزارت کار در گفت‌وگو با «ایران اقتصادی» مطرح کرد
کارآفرینان 600 هزار شغل ایجاد کرده‌اند
توسعه کارآفرینی یکی از اساسی‌ترین پیش نیازهای افزایش سطح اشتغال پایدار و کاهش نرخ بیکاری در اقتصادهای درحال توسعه، عامل اصلی رشد اقتصادی متوازن و نشانگر قدرت اقتصادی یک کشور است و مطالعات گسترده اندیشمندان این حوزه نشان می‌دهد توسعه کارآفرینی نیازمند شبکه متوازن از عناصر مختلف است که از آن به‌عنوان زیست بوم کارآفرینی نام می‌برند. باوجود اهمیت موضوع کارآفرینی آمارهای اقتصادی نشان از آن دارد که متأسفانه یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف اقتصاد ایران، عدم تعادل دراین زیست بوم است. از این‌رو معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و دفتر سابق توسعه کارآفرینی به‌عنوان یکی ازعوامل اصلی زیست بوم کارآفرینی کشور و در راستای انجام رسالت خود مبنی بر سیاستگذاری در توسعه اشتغال پایدار با نگاه ویژه‌ای به چالش‌های موجود در کشور، اقدام به طراحی بسته سیاستی در حوزه کارآفرینی مبتنی بر نوآوری در دولت سیزدهم کرد. در این زمینه علی زند وکیلی، مدیرکل دفتر توسعه کارآفرینی و بهره‌وری نیروی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفت‌وگو با «ایران اقتصادی» به تشریح برنامه‌های توسعه‌ای این وزارتخانه در این حوزه پرداخته است.
مراکز مشاوره اصلی‌ترین بازیگران زیست بوم کارآفرینی
موضوعی که کارآفرینان کشور از گذشته تاکنون به آن دچار بوده‌اند، موضوع حمایت از کسب و کارهای آنها از سوی دولت‌ها بوده است، دولت سیزدهم چه اقدامی برای رفع این گزاره در دستورکار خود قرار داد؟
یکی از چالش‌های اساسی زیست بوم کارآفرینی ایران، پشتیبانی از کسب و کارها در کشور است و از مؤثرترین روش‌های پشتیبانی از آنها توسعه صنعت مشاوره کسب وکار است.
کسب و کارها با پشتیبانی مشاوران می‌توانند نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کرده و با شناخت بازار هدف و روش‌های نوین بازاریابی و تولید، درصد موفقیت خود را افزایش دهند.
در ایران باتوجه به ظرفیت‌های مناسب و وجود تمایل به کارآفرینی که براساس شاخص‌های بین‌المللی کارآفرینی مشاهده می‌شود، تأسیس مراکز مشاوره به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین بازیگران زیست بوم کارآفرینی به‌منظور کمک و ارائه مشاوره‌های تخصصی به کارآفرینان و متقاضیان ایجاد یا توسعه کسب و کار ضروری است.
با عنایت به نقش این مراکز در ارتقا و توسعه زیستبوم کارآفرینی منطقه‌ای و ملی در حوزه‌های مختلف مبتنی بر نوآوری، اقدامات اساسی به منظور حمایت از این مراکز توسط معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال صورت گرفته است.
برهمین اساس دستورالعمل ایجاد و نظارت بر فعالیت مراکز مشاوره و خدمات کارآفرینی تدوین و مورد بازنگری قرار گرفت.
دراین دستورالعمل شرایط اخذ مجوز توسط متقاضیان و وظایف و خدمات هر یک از مجوزها شرح داده شده است.
مهم‌ترین اهداف ایجاد مراکز مشاوره کارآفرینی در ایران چیست و اینکه نحوه صدور مجوز به این مراکز در دولت سیزدهم چگونه بوده است؟
به‌طورکلی مجوز مراکز مذکور مشتمل بر چهار نوع خدمت تحت عناوین: مشاوره کارآفرینی، شتاب‌دهندگی، فضای کاراشتراکی و کافه کارآفرینی تدوین شده است. از این‌رو براساس این چهارروش مجوز صادرمی شود.
ارتقا و توسعه اکوسیستم کارآفرینی منطقه‌ای و ملی در حوزه‌های مختلف مبتنی بر نوآور، تسهیل انتقال تجربه، دانش، فناوری و یادگیری بین اجزای زیستبوم کارآفرینی، ایجاد نهادهای مشاوره‌ای تخصصی و حرفه‌ای مبتنی بر دانش کاربردی و نوآوری، ایجاد ارتباط و یکپارچگی در حمایت و هدایت کارآفرینان نوپا و افزایش نرخ رشد کارآفرینی‌های موفق در سطح جامعه و سازمان‌ها و همچنین ارائه مشاوره‌های تخصصی کارآفرینی مبتنی بر دانش کاربردی در تمامی مراحل چرخه عمر محصول و شرکت و در طول زنجیره ارزش برای انواع کسب و کارها از مهم‌ترین اهداف تشکیل مراکز مشاوره خدمات کارآفرینی است.
تشکیل کانون کارآفرینان برتر رسمی (استانی- ملی)
یکی دیگر از چالش‌های کارآفرینان در کشور، وجود موازی‌کاری در حوزه کاری آنها بوده است، دولت سیزدهم اقدامی برای رفع این موضوع انجام داده است؟
به نکته مهمی اشاره کردید، باوجود آن‌که از سال 1390کانون‌های کارآفرینی با حضور کارآفرینان برتر استانی و ملی و مشارکت آنها با نهادهای اجرایی به عنوان اتاق فکر کارآفرینی در استان‌های سراسر کشور مشغول به فعالیت بوده‌اند اما به دلایلی مثل وجود تشکل‌های موازی، نداشتن هویت و جایگاه اقتصادی و... به اهداف مدنظر وزارت متبوع دسترسی پیدا نکرده بودند.
با توجه به اهمیت کانون‌ها و ضرورت تغییر اساسی در ساختار آنها، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با صرف وقت و توان کارشناسی (حداقل3000 نفرساعت) برای اصلاح و ویرایش«دستورالعمل تشکیل کانون‌های کارآفرینی» اقداماتی از جمله جلسات متعدد با اعضای کانون‌های فعال کارآفرینی در سطح استانها و ملی (بیش از پنج جلسه) و اخذ نظرات کارشناسی آنها و ارتباط مؤثر با کارشناسان ادارات کل استانها (در سه دوره مکاتبه) و اجماع نظر متخصصان و ذینفعان زیستبوم کارآفرینی کشور، با رویکرد هویت بخشی و ارتقای جایگاه کانون‌های کارآفرینی و توجه جدی به گسترش تعامل بین اجزای زیست بوم کارآفرینی را انجام داد.
ثبت حقوقی کانون کارآفرینان برتر رسمی
ساختار تعریف شده‌ای که برای ارتقای کانون‌های کارآفرینان دولت سیزدهم انجام داد چه مواردی بودند؟ گویا این کانون‌ها در گذشته با چالش‌هایی در اجرا مواجه بودند. علت چه بود و برای این کار شما چه اقداماتی را انجام دادید؟
این کانون در سطح استانی با عنوان «کانون کارآفرینان برتر رسمی استان» و در سطح ملی با عنوان«کانون ملی کارآفرینان برتر رسمی »در قالب هیأت اندیشه‌ورز کارآفرینی استانی و ملی فعالیت می‌کنند.
اعضا دراین تشکل در سه سطح عضو اصلی، عضو پیشکسوت و عضو عادی فعالیت می‌کنند. همچنین فعالیت کانون‌های کارآفرینی به‌صورت صنفی انجام می‌گیرد.
این کانون‌ها دارای 4 رکن مجمع عمومی (کارآفرینان منتخب جشنواره کارآفرینان وزارت متبوع)، هیأت مدیره (منتخبان مجمع عمومی کانون کارآفرینان برتر رسمی)، بازرس و هیأت امنا (مشتمل بردستگاه‌ها و نهادهای اجرایی کشور (وزارتخانه‌های جهادکشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، اموراقتصادی و دارایی کشور و یکی از نمایندگان مجلس مرتبط با حوزه کارآفرینی) در سطوح استانی و ملی است.
با این تغییرات به طور رسمی و مستقل، کانون کارآفرینان برتر رسمی (استانی- ملی) تشکیل شد. این کانون در سطوح استانی و ملی به‌عنوان تشکلی غیرانتفاعی و غیرسیاسی فعالیت می‌کنند.
از آنجا که کانون‌های کارآفرینی کشور فاقد ساختار حقوقی بودند و به همین دلیل توانایی انجام بسیاری از فعالیت‌ها از آنها سلب شده بود.
در بررسی‌های به عمل آمده، مقرر شد تا با هدف هویت‌بخشی به کانون‌های کارآفرینی در سطوح استانی و ملی از پایگاه اطلاعات اشخاص حقوقی شناسه ملی دریافت شود تا مشکلاتی اعم از حق انعقاد قراردادها و ایجاد حساب‌های بانکی برطرف شود.
به همین منظور مکاتبات متعددی با پایگاه اطلاعات اشخاص حقوقی انجام و موضوع در دبیرخانه هیأت ماده (9) آیین‌نامه این پایگاه طرح شد. پس ازآن طی جلسات متعدد نماینده تام‌الاختیار وزارت تعاون، کارو رفاه اجتماعی در امور شناسه ملی با نماینده معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال مقرر شد مصوبه‌ای از شورای‌عالی اشتغال به منظور کسب شناسه ملی از دبیرخانه هیأت ماده (9) دریافت شود. درهمین راستا در بند (2) مصوبات هشتاد و چهارمین جلسه شورای عالی اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موظف به دریافت شناسه ملی از هیأت ماده شد.
در نهایت پس از انجام مکاتبات بسیار با معاونت حقوقی ریاست جمهوری و دبیرخانه هیأت ماده (9) توسط معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال و مرکز حقوقی وزارت متبوع در جلسه مورخ 16/07/1402 کمیته هیأت ماده (9) پایگاه اطلاعات اشخاص حقوقی با حضور نمایندگان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای اولین بار و پس از گذشت 13 سال از تأسیس و فعالیت کانون کارآفرینان برتر، اختصاص شناسه ملی به این کانون‌ها مصوب شد. درحال حاضر شناسه یکی از کانون‌ها صادر شده است و مابقی کانون‌ها نیز در حال طی مراحل اداری دریافت شناسه هستند.
با اختصاص شناسه ملی به این کانون‌ها، فضای کسب و کار آنها چگونه خواهد بود؟
کانون کارآفرینان برتر رسمی تنها تشکل قابل نظارت و سیاستگذاری بخش خصوصی در سطح حاکمیت و دارای شخصیت قانونی (نهاد صنفی مطابق با مصوبه بیست‌ونهمین جلسه شورای‌عالی اشتغال سال 1389) و حقوقی (دارای شناسه حقوقی یکتا از پایگاه اطلاعات اشخاص حقوقی سازمان اسنادو املاک کشور) در حوزه کارآفرینی است که متشکل از کارآفرینانی است که در 15 سال توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی شناسایی و منتخب شده و بیش از 600 هزار نفر اشتغال ایجاد کرده‌اند.
لازم به ذکر است که اولین نشست هیأت امنای ملی این کانون در روز یکشنبه مورخ 30/02/1403 در وزارت متبوع با هدف افزایش مشارکت کارآفرینان در سیاستگذاری باحضور اعضای دولتی و غیردولتی هیأت امنا، جمعی از نمایندگان دستگاه‌های اجرایی، بانک‌ها و دستگاه‌های تابعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و همچنین جمعی از کارآفرینان برتر عضو کانون کارآفرینان برتر رسمی استانها برگزار شد. در این نشست از «نشان کانون کارآفرینان برتر رسمی» و «سایت جشنواره کارآفرینان برتر» رونمایی شد و مدعوین (اعضای دولتی هیأت امنا و کارآفرینان حاضر در نشست) درخصوص چگونگی توسعه زیست بوم کارآفرینی، نحوه تعامل با بخش دولتی اقتصاد و افزایش سطح اشتیاق کارآفرینانه در بین آحاد جامعه بالاخص جوانان با رویکرد توسعه اشتغال پایدار به تبادل نظر پرداختند.
ایجاد باشگاه کارآفرینان نوجوان
یکی از مواردی که می‌تواند در فضای کسب و کار خلاقیت ایجاد کند، پرورش نیروهای خلاق و جهت‌دهی آنها به سمت کارآفرینی است. شما دراین زمینه در این دوره چه اقدامی انجام دادید و اینکه امروزه جهان به سمت مهارتهای نیاز بازار کار سوق داده شده، در این زمینه نیز چه کاری انجام شده است؟
معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال در راستای آموزش و تربیت نسلی خلاق و نواندیش و با هدف تغییر نگرش و رفتار نوجوانان و پرورش ذهنیت و تقویت روحیه کارآفرینی اقدام به اجرای «طرح باشگاه کارآفرینان نوجوان» کرد.
هدف باشگاه کارآفرینان نوجوان توانمندسازی و مهارت‌افزایی دختر و پسرنوجوان در دو مقطع متوسطه اول و دوم است. دستاورد این باشگاه براساس الگوهای بین‌المللی آموزشی (از جمله الگوی آموزشی مؤسسه توسعه کارآفرینی هند) طراحی و بومی‌سازی شده و در دو بعد نگرش و مهارت کارآفرینی در یک دوره چهار ماهه تنظیم شده است. باشگاه کارآفرینان نوجوان، دوره‌ای با ساختار و محتوای متمایز از دوره‌های رایج در کشور است. مهم‌ترین مهارت‌هایی که نوجوانان در طی این باشگاه فرا گرفته و به تمرین می‌پردازند عبارتنداز: مشاهده‌گری، پرسشگری، آزمایشگری، تفکر پیوندی(سنتتیک)، شبکه‌سازی، نفوذ و اقناع، تخیل و معناسازی، طراحی انسان‌محور و خلق بازار.
ارکان اجرای باشگاه شامل مجری (شامل مؤسسات مشاوره‌ای، آموزشی، علمی و پژوهشی) و رهیار(افراد علاقه‌مند به همکاری با باشگاه باتوجه به سوابق کاری و تحصیلی) است. هر یک از رهیاران پس از شرکت در جلسات مقدماتی، مسئولیت یک گروه از دانش‌آموزان(5 الی10 نفر نوجوان) را برعهده گرفته و در فرایند برگزاری باشگاه، آنها را رهبری و هدایت می‌کنند.
علاوه بر آموزش‌های باشگاه که مبتنی بر نگرش کارآفرینانه بوده است که آموزش مهارتهای نرم نیز در دستور کار قرار گرفته است مهارتهای نرم، مجموعه مهارت‌هایی هستند که همبستگی بالایی با مهارتهای درون فردی و انسانی داشته و به شکل قابل توجهی تضمین‌کننده پیشرفت شغلی و بهبود سطح روابط حرفه‌ای افراد است. این مهارت‌ها بطور کلی شامل مهارتهای ارتباطی، مهارتهای حل مسأله و تصمیم‌گیری، مهارتهای تطبیق پذیری، مهارتهای کارتیمی، خلاقیت و... است.
با توجه به اینکه در جامعه امروز به دلیل دسترسی افراد به اینترنت و برگزاری دوره‌های متنوع، تخصص‌های گوناگون از حوزه‌های فنی تا حوزه‌های خدماتی به‌طور گسترده‌ای آموزش داده می‌شوند، مزیت رقابتی افراد بیشتر متمرکز بر مهارت‌های‌نرم بوده و لزوم آموزش مهارتهای نرم در میان نوجوانان، استانداردسازی مؤلفه‌های آن و سنجش دستاوردهای ضروری به نظر می‌رسد.
بــــرش
باشگاه کارآفرینان نوجوان و لزوم آموزش مهارتهای نرم
پرورش مهارتهای نرم کارآفرینی و تقویت نگرش کارآفرینانه نوجوانان
افزایش خلاقیت و نوآوری، عزت نفس، میل به موفقیت
آشناسازی مربیان، معلمان، دبیران و دانشجویان با مباحث کارآفرینی
تغییر روش‌های تدریس متناسب با مبانی کارآفرینی
تغییر روش تدریس با هدف افزایش توانایی‌های کارآفرینانه نوجوانان
آشنا کردن اولیای دانش‌آموزان با مباحث کارآفرینی به منظور تربیت نوجوانان در محیط خانواده برای افزایش توانایی‌های کارآفرینانه آنان
اقدامات معاونت و دفتر سابق توسعه کارآفرینی در خصوص اجرایی‌سازی این برنامه به شرح ذیل می‌باشد:
تهیه محتوای آموزشی (19 بسته) اعم از نوشتاری، صوتی(پادکست) و فیلم ویدیویی
انعقاد تفاهمنامه با سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، معاونت آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش و دفتر امور خانواده و زنان آموزش و پرورش در خصوص اجرای باشگاه کارآفرینان نوجوان
برگزاری باشگاه کارآفرینان نوجوان در 20 استان به‌صورت مجازی در سال‌های 1399-1400
برگزاری باشگاه کارآفرینان نوجوان به‌صورت حضوری و مجازی در سراسر کشور در سال 1401
آموزش 80000 نفرساعت مهارتهای کارآفرینی به نوجوانان دختر و پسر رده‌های سنی 12 تا 18
آموزش 10000 نفرساعت به رهیاران باشگاه کارآفرینان نوجوان