دانش‌بنیان سازی لازمه افزایش بهره‌وری در کشاورزی است
عبدالله موموندی
مدیرکل دفتر ترویج دانش و فناوری کشاورزی
شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور برای بخش کشاورزی اولویت بزرگ و مهمی محسوب می‌شوند زیرا لازمه افزایش بهره‌وری در کشاورزی دانش‌بنیان‌سازی است.
ما در کشور با توجه به تنوع و تکثر فعالیت‌ها و تفاوت اقلیم‌ها و تنوع محصولات، نیازمند دامنه گسترده‌ای از فناوری‌ها هستیم که متناسب با شرایط کشاورزی در هر منطقه باشد. فناوری‌های بخش کشاورزی باید با شرایط واقعی کشاورزی تطابق داشته باشند و این نکته بسیار مهمی است. فناوری‌ها باید از درون مسائلی که در عرصه‌های کشاورزی وجود دارند، تولید شوند و برای رفع یک مسأله و چالش مورد استفاده قرار گیرند.
فناوری‌ها در همه فرآیندهای مربوط به کشاورزی از جمله بازاریابی، برندسازی، تولید، کاشت، داشت، برداشت و فروش باید تطابق داشته باشند. فناوری‌ها می‌توانند حتی به کاهش ضایعات در بخش کشاورزی نیز کمک کنند.
ضایعات محصولات کشوری در کشور بسیار بالاست و بر اساس آمارهای موجود حدود 35 درصد از این محصولات در مراحل مختلف تولید، عرضه و مصرف به انحای مختلف از دسترس خارج می‌شوند که خسارت اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی هنگفتی به دنبال دارند. بر این اساس، توجه بیش از پیش به اقتصاد چرخشی و تولید و عرضه فناوری‌هایی که بتوانند موجبات کاهش این ضایعات را فراهم آورند، الزامی است.
حمایت‌های دولت از شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند در سه مرحله بستر‌سازی و تسهیل شرایط برای فعالیت و تولید فناوری، انتقال و نشر فناوری‌های تولید شده توسط آنان در عرصه‌های کشاورزی و در نهایت حمایت از کشاورزان، تولیدکنندگان و بهره‌برداران برای جذب و به کارگیری فناوری‌های نشر داده‌شده صورت پذیرد. در عین حال نیز این شرکت‌ها لازم است در منطبق کردن محصولات فناورانه تولیدی خود با نیازها، مشکلات و مسائل بخش کشاورزی اهتمام بیشتر به خرج داده و مسئولیت اجتماعی خود در ظرفیت‌سازی و افزایش دانش و مهارت‌های تولیدکنندگان و فعالان این بخش را بخوبی ایفا کنند.
معاونت آموزش و ترویج سازمان تات قادر است نقش مهمی در متقاعد‌سازی کشاورزان و بهره‌برداران برای پذیرش و به کارگیری محصولات فناورانه شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور ایفا کند که این مهم را در قالب برنامه ملی ترویج محصولات فناورانه شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور از سال 1401 عملیاتی کرده است.
بر اساس این برنامه تمام شرکت‌ها، مؤسسات، انجمن‌ها و کارخانجاتی که دارای یک یا چند فناوری برای حل مسائل معین در زیربخش‌های زراعی، باغی، دامی، شیلاتی و منابع طبیعی پایه در مناطق مختلف کشور هستند، می‌توانند برای مشارکت در این برنامه به دفتر ترویج دانش و فناوری معاونت آموزش و ترویج کشاورزی یا مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی استان‌ها مراجعه کنند.
بدون بهره‌مندی از فناوری‌ها امکان فعالیت در حوزه کشاورزی وجود ندارد، اما میزان به کارگیری فناوری در عرصه‌های کشاورزی متفاوت است. اقلیم‌های متفاوتی در کشور وجود دارد و هر کشاورز با توجه به آن اقالیم در حال استفاده از فناوری‌های گوناگون است. بعضی از کشاورزان در حال استفاده از هوش مصنوعی هستند اما بخش دیگری از کشاورزان از نوع دیگری از فناوری‌ها در عرصه‌های گوناگون بهره‌برداری می‌کنند.
در حال حاضر کشاورزان در سطوح مختلف از فناوری‌های گوناگون استفاده می‌کنند و کشاورزی سنتی و دستی به گونه‌ای که مثلاً در زمین از حیوانات برای برداشت محصول استفاده شود، بسیار محدود و ناچیز است.