سخنگوی کمیسیون توسعه تجارتخانه صنعت، معدن و تجارت در گفت وگو با «ایران اقتصادی» خبر داد
مازاد تجاری 117 میلیون دلاری ایران در تجارت با آفریقا
امین محمودی
خبرنگار
ایران برای رشد ۱۰ برابری تجارت با آفریقا هدفگذاری کرده، اما عدم شناخت ظرفیت‌ها در بین تجار ایرانی و آفریقایی، نبود یا کمبود حمل‌ونقل ارزان، مستمر و فراگیر و همچنین وجود مانع جابه‌جایی مستقیم ارز و پول ازجمله موانع توسعه تجارت یا تجارت مستقیم بین ایران و قاره آفریقاست که باید برطرف شود. به‌طورکلی تجارت ایران با آفریقا سالانه ۱.۲ میلیارد دلار است که ۱.۱ میلیارد دلار آن صادرات است. بیشترین میزان تجارت خارجی بین ایران و آفریقا در سال ۱۴۰۱ اتفاق افتاد که تجارت خارجی با آفریقا به حدود یک میلیارد و۲۰۰میلیون دلار رسید. اما این عدد در مقایسه با تجارت کشورهای دیگر با قاره آفریقا قابل توجه نیست و به همین دلیل سازمان توسعه تجارت اعلام کرده که برای تصاحب سهم بیشتر از بازار این قاره برنامه‌ریزی‌هایی در نظر گرفته است.
البته با توجه به اینکه حجم تبادلات تجاری آفریقا در سال گذشته حدود ۱۲۰۰ میلیارد دلار بوده، سهم ایران از این تبادلات ناچیز بوده است. همچنین باید به این نکته توجه کرد که در بازارهای آفریقا کشورهایی مثل چین و هند نفوذ قوی دارند که رقابت با آنها برای ایران تا حدودی سخت است.
آن‌طور که یکی از مسئولان سازمان توسعه تجارت اخیراً توضیح داده، آمار تجارت با آفریقا بیشتر از عددهای اعلامی است اما ایران به دلیل محدودیت‌های ناشی از اعمال تحریم‌ها، صادرات مستقیم به این کشورها ندارد و محصولات ایرانی از طریق کشور دوم مانند امارات، ترکیه، قطر و عمان به کشورها صادر می‌شود، با این حال برای بررسی آخرین وضعیت تجارت کشورمان با کشورهای عضو قاره آفریقا خبرنگار روزنامه «ایران اقتصادی» به گفت‌و‌گو با سید روح‌الله لطیفی، سخنگوی کمیسیون توسعه تجارتخانه صنعت، معدن و تجارت پرداخته که در زیر تشریح می‌شود.
از بازار آفریقا به عنوان سرزمین فرصت‌ها یاد می‌شود به همین دلیل در ابتدا از مزایای صادرات و تجارت ایران با کشورهای قاره آفریقا توضیح دهید؟
قاره آفریقا با دارا بودن ۱.۴ میلیارد نفر جمعیت و ۵۴ کشور، یک فرصت بزرگ در حوزه روابط تجاری و اقتصادی است.
ایران می‌تواند به واسطه نیاز این قاره به سوخت و انرژی، دارو، تجهیزات درمانی و بیمارستانی، فنّاوری و مکانیزاسیون در تولید محصولات کشاورزی، سرمایه‌گذاری و طراحی و ساخت امور زیر بنایی از جمله معدن، سد، راهسازی و پروژه‌های عمرانی، اورهال کردن پالایشگاه‌ها، استخراج گاز، بازار مصرف مناسب مواد غذایی و محصولات صنعتی، تجاری و مصرفی و نیاز ما به کشت فراسرزمینی همراه با توانمندی کشورمان در صادرات خدمات فنی و مهندسی در این قاره، فرصت‌ها ضمن حفظ شئونات انسانی و حفظ منافع توأمان کشورمان و کشورهای آفریقایی حضور پیدا کند.
با این حال از این قاره همان‌طور که اشاره شد به عنوان قاره فرصت‌ها یافت می‌شود که هم‌اکنون تجار و بازرگانان ایرانی می‌توانند از بازار بکر کشورهای عضو این قاره استفاده کنند.
بیشتر چه کالاهای از این قاره صادر یا وارد کشورمان می‌شود؟
آمارهای گمرک در سال گذشته نشان می‌دهد۵۱ درصد صادرات ایران به این قاره مشتقات نفتی، شامل کود اوره، قیر، گاز مایع و انواع روغن‌های صنعتی بود و بعد از آن ۳۷ درصد صادرات کشورمان را محصولات فولادی و آهنی به خود اختصاص داده است. مواد غذایی، مصالح ساختمانی، انواع فرش و کف‌پوش، شوینده‌ها و لوازم بهداشتی، لوازم خانگی، دارو و تجهیزات پزشکی، لوازم صنعتی، قطعات خودرو، لاستیک، مواد معدنی، لوازم الکتریکی، لوستر، مبلمان و اسباب‌بازی بوده است.
ضمن اینکه ۶۶ درصد واردات ایران از این قاره مواد غذایی و کشاورزی مانند چای، ذرت، قهوه، توتون، حبوبات، لاشه گوسفند و محصولات شیلاتی بودند و ۲۱ درصد نیز مواد معدنی مانند سنگ منگنز، سنگ و خاک روی، کنسانتره گروم، و ۱۳ درصد دیگر نیز عمدتاً روغن صنعتی و گریس، انواع تسمه، ماشین‌آلات، مواد شیمیایی و صنعتی و لوازم یدکی بودند.
در فصل بهار سال‌جاری میزان تجارت، صادرات و واردات کالا از کشورهای آفریقایی به چه صورتی بوده است؟
مجموع تجارت ایران با 32 کشور آفریقایی در بهار سال‌جاری 398 هزار و 666 تن کالا به ارزش 161 میلیون و 837 هزار دلار بوده است.
به طوری که مجموع صادرات ایران به 374 هزار و 703 تن کالا به ارزش 139 میلیون و 590 هزار دلار می‌رسد، همچنین ایران از کشورهای آفریقایی 23 هزار و 963 تن کالا به ارزش 22 میلیون و 247 هزار دلار وارد کرده است.
به همین دلیل می‌توان گفت در مجموع تراز تجاری ایران با کشورهای آفریقایی 117 میلیون دلار به سود کشورمان است، ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که صادرات ایران به آفریقا در 2 ماه ابتدایی سال‌جاری به 69 میلیون دلار می‌رسید که به نظر می‌رسد در سال‌جاری 70 میلیون دلار رشد کرده است.
لطفاً به تفکیک مجموع تجارت ایران با کشورهای آفریقایی را ذکر کنید؟
ایران با 32 کشور قاره آفریقا در فصل بهار سال‌جاری مراوده تجاری داشته است که به ترتیب به لحاظ ارزش دلاری بیشترین مراوده تجاری با غنا 133 هزار و 200 تن کالا به ارزش 67 میلیون و 200 هزار دلار، آفریقای جنوبی با 82 هزار و 500 تن کالا به ارزش 25 میلیون و 900 هزار دلار، تانزانیا با 53 هزار و 100 تن کالا به ارزش 18 میلیون دلار، سومالی با 71 هزار و 100 تن کالا به ارزش 13 میلیون و 700 هزار دلار و کنیا با 24 هزار و 200 تن کالا به ارزش 13 میلیون و 100 هزار دلار بوده است.
از طرف دیگر اما مجموع تجارت ایران با اتیوپی یک هزار و 320 تن کالا به ارزش یک میلیون و 861 هزار دلار، مجموع تجارت با اریتره 23 تن کالا به ارزش 25 هزار دلار، مجموع تجارت با الجزایر 150تن کالا به ارزش 15 هزار دلار، مجموع تجارت با اوگاندا 535 تن کالا به ارزش یک میلیون و 94 هزار دلار، مجموع تجارت با آنگولا 32 کیلوگرم کالا به ارزش 12 هزار دلار، مجموع تجارت با توگو 67 تن کالا به ارزش 70 هزار دلار، مجموع تجارت با تونس 125 تن کالا به ارزش 185 هزار دلار، مجموع تجارت با جیبوتی 9 هزار و 900 تن کالا به ارزش 4 میلیون و 100 هزار دلار، مجموع تجارت با رواندا 38 تن کالا به ارزش 104 هزار دلار، مجموع تجارت با زامبیا 41 تن کالا به ارزش 47 هزار دلار، مجموع تجارت با زیمباوه 55 تن کالا به ارزش 526 هزار دلار، مجموع تجارت با ساحل عاج 2 هزار و 500 تن کالا به ارزش یک میلیون و 200 هزار دلار، مجموع تجارت با سنگال 96 تن کالا به ارزش 100 هزار دلار، مجموع صادرات با سوزایلند 2 هزار و 851 تن کالا به ارزش 950 هزار دلار، مجموع تجارت با سودان 10 هزار و 200 تن کالا به ارزش 4 میلیون و 100 هزار دلار، مجموع تجارت با سیشل یک هزار و 484 تن کالا به ارزش 5 میلیون و 75 هزار دلار، مجموع تجارت با کنگو 922 تن کالا به ارزش 307 هزار دلار، مجموع تجارت با گابن 198 تن کالا به ارزش 56 هزار دلار، مجموع تجارت با گینه 15 تن کالا به ارزش 11 هزار دلار، مجموع تجارت با لیبی 2 هزار و 200 تن کالا به ارزش 2 میلیون و 600 هزار دلار، مجموع تجارت با مادادسکار 775 تن کالا به ارزش 288 هزار دلار، مجموع تجارت با مراکش 657 کیلوگرم کالا به ارزش 9 هزار دلار، مجموع تجارت با سرزمین فراعنه (مصر) 98 تن کالا به ارزش 281 هزار دلار، مجموع تجارت با موریتانی 57 تن کالا به ارزش 231 هزار دلار، مجموع تجارت با موریس 306 تن کالا به ارزش 267 هزار دلار، مجموع تجارت با موزامبیک 415 تن کالا به ارزش 175 هزار دلار و در نهایت مجموع تجارت با کشور نیجریه 148 تن کالا به ارزش 351 هزار دلار بوده است.
کدام کشورهای آفریقایی میزبان کالاهای ایرانی بوده‌اند؟
ایران در سه ماه نخست امسال به 28 کشور آفریقایی کالا صادر کرده که به ترتیب به لحاظ ارزش دلاری بیشترین صادرات کالاهای ایرانی به غنا با 131 هزار و 200 تن کالای ایرانی به ارزش 63 میلیون دلار، به آفریقای جنوبی با 67 هزار و 800 تن کالا به ارزش 20 میلیون و 500 هزار دلار، به تانزانیا با 52 هزار و 300 تن کالای ایرانی به ارزش 17 میلیون و 800 هزار دلار، به سومالی با 71 هزار و 100 تن کالا به ارزش 13 میلیون و 700 هزار دلار و به کنیا با 23 هزار و 600 تن کالای ایرانی به ارزش 10 میلیون و 600 هزار دلار بوده است.
از طرف دیگر فصل بهار سال‌جاری 87 تن و 361 کیلوگرم کالای ایرانی به ارزش 50 هزار دلار به اتیوپی، 23 تن کالا به ارزش 25 هزار دلار به اریتره، 150تن کالا به ارزش 15 هزار دلار به الجزایر، 251 تن کالا به ارزش 168 هزار دلار به اوگاندا، 32 کیلوگرم کالای ایرانی به ارزش 12 هزار دلار به آنگولا، 67 تن کالا به ارزش 70 هزار دلار به توگو، 125 تن به ارزش 185 هزار دلار به تونس، 9 هزار و 900 تن کالا به ارزش 4 میلیون و 100 هزار دلار به جیبوتی، 41 تن کالا به ارزش 47 هزار دلار به زامبیا، 2 هزار و 500 تن کالا به ارزش یک میلیون و 200 هزار دلار به ساحل عاج، 96 تن کالا به ارزش 100 هزار دلار به سنگال، 10 هزار و 200 تن کالا به ارزش 3 میلیون و 900 هزار دلار به سودان، 22تن کالا به ارزش 24 هزار دلار به سیشل، 922 تن کالا به ارزش 307 هزار دلار به کنگو، 198 تن کالا به ارزش 56 هزار دلار به گابن، 15 تن کالا به ارزش 11 هزار دلار به گینه، 2 هزار و 200 تن کالا به ارزش 2 میلیون و 600 هزار دلار به لیبی، 775 تن کالا به ارزش 288 هزار دلاربه مادادسکار، 75 تن کالای ایرانی به ارزش 106 هزار دلار به سرزمین فراعنه(مصر)، 57 تن کالا به ارزش 231 هزار دلار به موریتانی، 303 تن کالای ایرانی به ارزش 143 هزار دلار به موریس، 415 تن کالا به ارزش 175 هزار دلار به موریتانی و در نهایت 148 تن کالای ایرانی به ارزش 351 هزار دلار به نیجریه صادر شده است.
ایران از کدام کشورهای آفریقایی کالا خریداری می‌کند؟
ایران در بهار امسال از 14 کشور قاره آفریقا کالا خریداری کرده که به ترتیب به لحاظ ارزش دلاری بیشترین واردات از آفریقای جنوبی با 14 هزار و 700 تن کالا به ارزش 5 میلیون و 400 هزار دلار، از سیشل با یک هزار و 462 تن کالا به ارزش 5 میلیون و 51 هزار دلار، از غنا با یک هزار و 900 تن کالا به ارزش 4 میلیون و 200 هزار دلار، از کنیا با 627 تن کالا به ارزش 2 میلیون و 465 هزار دلار از کنیا و از اتیوپی با یک هزار و 233 تن کالا به ارزش یک میلیون و 811 هزار دلار بوده است.
از طرف دیگر اما 284 تن کالا به ارزش 926 هزار دلار از اوگاندا، 819 تن کالا به ارزش 184 هزار دلار از تانزانیا، 38 تن کالا به ارزش 104 هزار دلار از رواندا، 55 تن کالا به ارزش 526 هزار دلار از زیمباوه، 2 هزار و 851 تن کالا به ارزش 950 هزار دلار از سوزایلند، 69 کیلوگرم کالا به ارزش 250 هزار دلار از سودان، 657 کیلوگرم کالا به ارزش 9 هزار دلار از مراکش، 22 تن کالا به ارزش 174 هزار دلار از مصر و 3 تن کالا به ارزش 124 هزار دلار از موریس وارد کشورمان شده است.
در پایان اگر نکته ای دارید، بفرمایید؟
در حال حاضر ورود ترکیه با صادرات بیشتر از 20 میلیارد دلار و امارات بیشتر از ۱۲ میلیارد دلار به آفریقا هم به‌عنوان همسایگان ایران بسیار مهم است پس باید سهم کشورمان از بازار آفریقا افزایش یابد.
بــــرش
تراز تجاری ایران با 32 کشور آفریقایی که مراوده تجاری داشته به چه صورت بوده است؟
به صورت کلی می‌توان گفت تراز تجاری ایران از ۳۲ کشور آفریقایی که در فصل بهار به صورت مستقیم با آن تبادل کالا داشتیم با ۲۴ کشور تراز تجاری‌مان مثبت بوده ولی تراز تجاری کشورمان با اتیوپی، اوگاندا، رواندا، زیمباوه، سوزایلند، سیشل، مراکش و مصر منفی بوده است.