صرفه‌جویی مالی1020 میلیارد تومانی تأمین اجتماعی از کاهش مقرری‌بگیران بیمه بیکاری
کاهش 10 درصدی مقرری‌بگیران بیمه بیکاری
در سال‌های 1400 تا 1402، تعداد مقرری‌بگیران بیمه‌بیکاری با کاهش مواجه شدند و همین امر باعث شد تا 1020 میلیارد تومان از این محل صرفه‌جویی شده و در منابع سازمان تأمین اجتماعی باقی بماند. افت تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری در این بازه زمانی نشان از بهبود فضای کسب و کار و کاهش تعدیل نیروی انسانی در واحدهای تولیدی داشته است.
پرداخت مقرری بیمه بیکاری یکی از تعهدات کوتاه‌مدت سازمان تأمین اجتماعی برای بیمه‌شدگان در صورت اخراج از کار با داشتن شرایط قانونی انجام می‌شود که طبق آخرین داده‌های آماری ماهانه حدود ۱۷۰ هزار نفر را مقرری‌بگیران بیمه بیکاری در کشور تشکیل می‌دهند.
کاهش مقرری‌بگیران بیمه بیکاری ارتباط مستقیم با جهش تولید و توسعه فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری و رشد فرایندهای مرتبط با حوزه اشتغال برای نیروی انسانی دارد. بنابراین هرچه زمینه اشتغال برای نیروی کار بیشتر باشد، پرداخت مقرری بیمه‌بیکاری از سوی سازمان تأمین اجتماعی هم روند نزولی خواهد داشت. موضوعی که در سال‌های 1400 تا 1402 رخ داد و این روند در سه ماهه اول امسال نیز ادامه داشته است.
وضعیت منابع ارائه شده تا انتهای سال 1402
براساس گزارش مرکز برنامهریزی و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در سال 1400، ماهانه بطور متوسط 184 هزار نفر بیکار از بیمه بیکاری استفاده می‌کردند.
در سال 1401، بطور متوسط ماهانه 155 هزار نفر بیکار از بیمه بیکاری استفاده کردند که این میزان با کاهش 10 درصدی در سال 1402 مواجه شد و بطور ماهانه 140 هزار نفر مشمول بیمه بیکاری شدند.
روند کاهشی مقرری‌بگیران بیمه بیکاری، در نیمه دوم سال 1400 نسبت به نیمه اول این سال و همچنین در سال‌های 1401 و 1402 باعث شد تا صندوق تأمین اجتماعی کشور به میزان 1020 میلیارد تومان از این محل صرفه‌جویی هزینه‌ای داشته باشد.
در انتهای سال 1400، 180 میلیارد تومان، از کاهش تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری صرفه‌جویی شد و این مقدار در سال 1401 به 350 میلیارد تومان افزایش پیدا کرد. به بیانی دیگر کاهش هزینه صندوق تأمین اجتماعی در سال 1401 نسبت به سال 1400، 94.4 درصد افزایش نشان می‌دهد. در سال 1402 نسبت به سال 1401 نیز کاهش هدررفت منابع صندوق تأمین اجتماعی از محل افت تعداد بیمه بیکاران، 40 درصد افزایش نشان می‌دهد. مقدار صرفه‌جویی هزینه‌ای در سال 1402، 490 میلیارد تومان بوده که نسبت به سال 1401، 172.2 درصد منابع مالی از این محل حفظ شده است.
شرایط بیمه بیکاری
بیمه بیکاری یکی از حمایتهای اجتماعی است که سازمان تأمین اجتماعی بر اساس آن مکلف است با دریافت حق بیمه بیکاری مقرر به کارگران مشمول قانون بیمه که به طور غیر ارادی بیکار و از سوی ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی معرفی شدهاند، مقرری بیمه بیکاری پرداخت کند.
بیمه‌شدگانی که به دلیل بروز حوادث قهریه و غیر‌مترقبه از قبیل سیل، زلزله، جنگ، آتشسوزی و... بیکار شوند، میتوانند از مقرری بیمه بیکاری استفاده کنند. همچنین بیمه‌شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی واحد مربوطه به تشخیص وزارتخانه ذیربط و تأیید شورای عالی کار، بیکار موقت شناخته شوند، بیمه بیکاری دریافت خواهند کرد.
جمع مدت پرداخت مقرری با توجه به میزان سابقه کلی پرداخت حق بیمه برای مجردان حداکثر ۳۶ ماه و برای متأهلان یا متکلفان حداکثر ۵۰ ماه است.
دلایل کاهش تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری
براساس نظرهای کارشناسان بیمه تأمین اجتماعی و همچنین فعالان در بازار کار، روند کاهشی پرداخت بیمه بیکاری در حدود سه سال اخیر به دلیل بازگشت افراد مشمول این بسته حمایتی به محل کار و اشتغال است. رشد اشتغالزایی مولد، ماندگاری اشتغال و کاهش نرخ بیکاری سه دلیل عمده تأثیرگذار در روند کاهشی تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری بوده است.
بنابر داده‌های مرکز آمار ایران، در پایان سال گذشته، نرخ بیکاری به ۸.۱ درصد رسید که پایین‌ترین رقم در ۲۶ سال اخیر بوده است. نرخ بیکاری سال ۱۴۰۲ در حالی به ۸.۱ درصد رسید که نرخ مشارکت اقتصادی آن نیز با افزایش مواجه شد. نرخ مشارکت در انتهای پارسال، 41.3 درصد برآورد شد.
براساس قواعد اقتصادی، هرگاه افزایش نرخ مشارکت اقتصادی کشور با کاهش نرخ بیکاری توأمان باشد، می‌توان گفت بازار کار کشور و فضای کسب‌وکار بهبود یافته است. این گزاره نشان می‌دهد با بهبود محیط کسب‌وکار و افزایش اشتغالزایی، جمعیت غیرفعال کشور تمایل خود را برای مشارکت اقتصادی نشان داده است و به جمعیت فعال افزوده خواهد شد.
تأمین اجتماعی به عنوان یکی از بزرگترین سازمان‌های اقتصادی کشور، هزاران میلیارد گردش مالی دارد. بنابراین برای ارائه خدمات مناسب به همه گروه‌های تحت پوشش، مدیریت این هزینه‌ها اهمیت بالایی دارد. همچنین به جز این اقدامات، افزایش درآمد سازمان باید مدیریت مصارف صندوق و جلوگیری از هزینه‌های بلاوجه بسیار مهم است.
همان‌طور که گفته شد پیامد کاهش تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری، اثر مثبتی بر منابع مالی صندوق تأمین اجتماعی خواهد گذاشت. صندوقی که در دوران کرونا فشار بسیاری از همین محل متحمل شد. صرفه‌جویی هزینه‌ای در منابع صندوق تأمین اجتماعی موجب پایداری منابع این صندوق و همچنین ارائه خدمات متنوع به بیمه‌شدگان خواهد شد.
صندوق تأمین اجتماعی با تحت پوشش داشتن ۵۳ درصد جمعیت کشور، در حال حاضر ۴۷ میلیون بیمه‌شده و مستمری‌بگیر تحت پوشش دارد که ارائه خدمات به این گروه‌ها با استفاده از تأمین منابع درآمدی است. البته ارائه تعهدات کوتاه‌مدت و بلندمدت به عنوان مهم‌ترین اقدامات برای هزینه‌های مربوط به منابع درآمدی به شمار می‌رود. براساس آمارهای موجود در سال گذشته به طور میانگین ماهانه ۴۲ هزار میلیارد تومان بابت تعهدات از جمله بیمه بیکاری در قبال بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران هزینه کرده است.