حکمرانی اقتصاد دیجیتال در چشم‌انداز توسعه کشاورزی
حسین شیرزاد
تحلیلگر و دکترای توسعه کشاورزی
پس از چالش‌های «انقلاب سبز»، مباحث کشاورزی با تمرکز بر دستیابی به اهداف پایدار و عادلانه برای توسعه کشاورزی به مرحله جدیدی منتقل شده که ملازم با تحولات دیجیتالیزاسیون فراگردها می‌باشد. چنانکه با گسترش اقتصاد دیجیتال از مناطق شهری به روستایی، به عنوان انگیزه جدیدی برای توسعه عادلانه‌تر کشاورزی ظاهر میشود.
توسعه اقتصاد دیجیتال روستایی میتواند رشد اقتصادی کشاورزی را ارتقا دهد و حفاظت از محیط زیست کشاورزی را تقویت کند، در نتیجه توسعه سبز کشاورزی را ممکن سازد. یک زیرساخت دیجیتالی توسعه یافته به افزایش کانال‌های ارتباطی بین کشاورزان، نهادهای تجاری کشاورزی و منابع اطلاعاتی خارجی کمک میکند، گسترش اطلاعات را سرعت می‌‌بخشد و دامنه آن را گسترش داده، قابلیت تأیید اطلاعات را افزایش، عدم تقارن اطلاعات را کاهش، جریان عوامل کشاورزی را تسهیل و تخصیص کارآمدتر منابع را ترویج میکند. تولیدکنندگان می‌‌توانند تصمیمات آگاهانه تولید را متناسب با مواهب تولیدی خود اتخاذ کنند، تخصیص منابع تولید کشاورزی را بهینه کنند و کارایی تخصیص را افزایش دهند.
اقتصاد دیجیتال به معنای استفاده از فناوری‌های دیجیتال مبتنی بر اینترنت برای تولید و تجارت کالاها و خدمات است. اقتصاد دیجیتال متکی بر خدمات مبتنی بر اینترنت و برنامه‌های کاربردی تجارت الکترونیکی است. محققان گزارش می‌دهند که اقتصاد دیجیتال تا 3 درصد از فرصت‌های شغلی بین‌المللی را ایجاد میکند که به 5 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی (GDP) تبدیل میشود.
تحول دیجیتال در کشاورزی به عنوان «مدل کسب و کار مبتنی بر کالاها یا خدمات دیجیتال» با به‌کارگیری ابزارهای فنی از تولید تا پردازش، توزیع و مصرف محصولات با«کیفیت بالا و قیمت خوب» توصیف میشود. امروزه، استفاده از تکنیک‌های فناوری دیجیتال یک تمایز کلیدی بین کشاورزی مدرن و کشاورزی سنتی است و استفاده از فناوری دیجیتال برای توانمندسازی کشاورزی فرصت‌های جدیدی را برای ترویج کشاورزی پایدار به ارمغان آورده است.
اقتصاد دیجیتال برای کاهش قابل توجه «عدم تقارن اطلاعاتی» کشاورزان در تولید و بازاریابی کشاورزی به فناوری دیجیتال متکی است و کشاورزان را قادر میسازد تخصیص منابع را بهینه کنند. علاوه بر این، کاربرد گسترده فناوری‌های دیجیتال، مانند سنجش از راه دور هواپیماهای بدون سرنشین و اینترنت اشیاء کشاورزی، میتواند تولید کشاورزی هوشمند و مدیریت دقیق را محقق کند.
اقتصاد دیجیتال با از بین بردن موانع دسترسی به اطلاعات کشاورزان و افزایش در دسترس بودن اطلاعات، پذیرش تکنولوژی مدرن را ترویج میکند. اطلاعات ارائه شده توسط ابزارهای دیجیتال نقش حیاتی در تصمیم‌گیری‌های کشاورزان ایفا میکند، مانند مدیریت خاک (به عنوان مثال، شیوه‌های خاک‌ورزی مطلوب‌تر) و مدیریت محصول (به عنوان مثال، کوددهی، آبیاری، و مدیریت آفات). تحت اتصال فناوری دیجیتال، کشاورزان در دورافتاده‌ترین مناطق می‌‌توانند اطلاعات هدفمند و بموقع در مورد فناوری کشاورزی، تقاضای بازار و گواهی امنیت محصولات کشاورزی را از طریق کانال‌هایی مانند اینترنت، برنامه‌های تلفن همراه و پلتفرم‌های تجارت الکترونیک به دست آورند.
هوشمندسازی کشاورزی شامل کشاورزی دقیق اعم از گلخانه‌های هوشمند، پهپادهای کشاورزی و رباتیک، واقعیت مجازی، دامپروری هوشمند، مرغداری هوشمند، مزرعه هوشمند، آبیاری هوشمند و آبزی‌پروری هوشمند است. انواع حسگرها و استفاده از اینترنت اشیا (IoT) در زمین‌های کشاورزی، نقشه‌برداری و فناوری‌های ردیابی، انقلابی در سیستم‌های کشاورزی و مدیریت سیستم غذایی کشاورزی ایجاد می‌کنند، زیرا اطلاعات از کشاورزان به دفاتر ترویج، تاجران و مصرف‌کنندگان در زنجیره ارزش کشاورزی به سرعت منتقل می‌شوند.
توسعه اقتصاد دیجیتال روستایی نقش مهمی در کاهش انتشار کربن کشاورزی و بهبود ترسیب کربن دارد. استفاده از فناوری دیجیتال قابلیت ردیابی محصولات کشاورزی را ممکن میسازد و تقاضای فزاینده برای کالاهای سازگار با محیط‌زیست و کم کربن را در میان مصرف‌کنندگان تأمین میکند. مشارکت کشاورزان در اقتصاد دیجیتال باعث ارتقای دیجیتالی شدن بازار، بهبود دقت تطابق عرضه و تقاضا و کارایی معاملات بازار برای محصولات کشاورزی خواهد شد.
بلاکچین، تجارت الکترونیک و فروش آنلاین نه تنها کانال‌های بازاریابی محصولات کشاورزی را گسترش می‌‌دهد، بلکه واسطه‌ها را تقلیل داده و خالص درآمد حاصله از فروش کشاورزان را افزایش می‌‌دهد. در عصر اطلاعات دیجیتال، ادغام فناوری دیجیتال با کشاورزی مدرن و جامعه روستایی، ظهور اقتصاد دیجیتال روستایی و تبدیل زنجیره صنعت کشاورزی به اطلاعات را تسهیل کرده است.
با پیاده‌سازی سیستم‌های پایش محیطی در کشاورزی قبل و در حین تولید و همچنین پرورش مشاغل جدید تجارت الکترونیک روستایی پس از تولید، می‌توان کارایی تولید کشاورزی و ظرفیت ترسیب کربن زمین‌های کشاورزی را افزایش داد چون توسعه اقتصاد دیجیتال روستایی به شکل‌گیری کسب‌وکارهای جدید در کشاورزی و مناطق روستایی دامن می‌زند.
اقتصاد دیجیتال روستایی با عناصر داده و اطلاعات، تحول دیجیتال کل فرآیند تولید و عملیات کشاورزی و گسترش زنجیره ارزش کشاورزی را هدایت میکند و باعث ایجاد حالت‌های توسعه نوآورانه مانند کشاورزی دقیق، کشاورزی دیجیتال و کشاورزی هوشمند شده است. این رویکردهای پیشرفته می‌‌توانند به طور مؤثری خطرات و هزینه‌های مرتبط با تولید کشاورزی را کاهش دهند که در نهایت تولید بهره‌ور شده و افزایش کارایی شیوه‌های کشاورزی را ممکن میسازد و در نتیجه به توسعه پایدار کشاورزی کمک میکند.
سرمایه‌گذاری در علم و فناوری کشاورزی اساس و ضمانت دیجیتالی شدن صنعت کشاورزی است که میتواند دگردیسی، تخریب خلاقانه و تغییر در حکمرانی کشاورزی به سمت پایداری را تسریع و کارایی زیست محیطی کشاورزی را بهبود بخشد.