از مجموع دو میلیون و 721 هزار شغل ایجاد شده در کشور
یک میلیون و 115 هزار شغل برای بانوان ایجاد شده است
بررسی‌ها نشان می‌دهد که مجموع اشتغال ایجاد شده از نیمه دوم سال 1400 تا پایان اردیبهشت امسال، شکاف موجود بین اشتغال بانوان و آقایان به کمترین میان خود رسیده و روند اشتغالزایی بیانگر تداوم این کاهش است. بطوری‌که از هر 100 شاغل، 41 نفر بانو بوده، در حالی‌که بهترین حالت اشتغالزایی بانوان که در سال 1397 رخ داده بود، از هر 100 شاغل، 18 نفر بانو بودند. احیای اشتغال بانوان در بخش خدمات پس از همه‌گیری کرونا و بها دادن به اشتغال خانگی از اصلی‌ترین گزاره‌هایی است که باعث افزایش اشتغال آنها شده است.
برپایه داده‌های ارائه شده از سامانه رصد ملی اشتغال کشور، از نیمه دوم سال 1400 تا پایان اردیبهشت امسال، (32 ماه)۳ میلیون و۲۰۰ هزار کد ملی در این سامانه به ثبت رسیده که از این تعداد ۲ میلیون و۷۲۱ هزار نفر شاغل شده‌اند. از مجموع این شاغلان سهم بانوان 41 درصد بوده و سهم آقایان نیز 59 درصد بوده است.
یک میلیون و 115 هزار و 610 شغل در این بازه زمانی برای بانوان ایجاد شده و در مقابل نیز یک میلیون و 605 هزار و 390 شغل برای آقایان به وجود آمده است.
بطورمتوسط ماهانه، حدود 85 هزار و 32 شغل ایجاد شده که سهم ماهانه برای بانوان حدود 34 هزار و 863 شغل بوده و سهم ماهانه برای آقایان نیز 50 هزار و 169 شغل بوده است.
ایجاد 408 هزار شغل خانگی
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در این بازه زمانی، سهم اشتغال خانگی از 4 درصد در دولت دوازدهم به 15 درصد رسیده است و در این میان بانوان 80 درصد از مشاغل خانگی را به خود اختصاص داده‌اند.
در 32 ماه منتهی به خرداد امسال از مجموع دو میلیون و 721 هزار شغل ایجاد شده، 408 هزار و 150 شغل متعلق به اشتغال خانگی بوده است. از این تعداد، 326 هزار و 520 شغل به بانوان اختصاص یافته است.
بر پایه این داده‌ها، 29.2 درصد از اشتغال ایجاد شده برای بانوان، متعلق به اشتغال خانگی بوده است. موضوعی که نشان می‌دهد با توجه به بافت فرهنگی کشور، بها دادن به اشتغال خانگی موجب کاهش نرخ بیکاری بانوان و در مقابل رشد اشتغال آنها خواهد شد. در این میان، احیای اشتغال از دست رفته بانوان در بخش خدمات نیز پس از همه‌گیری ویروس کرونا نقش اثرگذاری را در بازار کار بانوان داشته است. نشان به آن نشان براساس تازه‌ترین گزارش ارائه شده از مرکز آمار کشور در بهار سال‌جاری، سهم اشتغال بانوان در بخش خدمات از کل اشتغال موجود آنها، 61.3 درصد است. دو میلیون و 423 هزار نفر از بانوان در این بخش فعال هستند.
سهم شاغلان بخش صنعت نیز 25.5 درصد بوده که یک میلیون و 9 هزار نفر بالغ می‌شوند و سهم اشتغال در بخش کشاورزی نیز 13.1 درصد بوده که 519 هزار بانو در این بخش فعال هستند.
از آنجا که اشتغال خانگی منحصر به بخش خدمات نمی‌شود و در همه بخش‌های سه‌گانه اقتصادی وجود دارد، توسعه اشتغال خانگی می‌تواند فاصله اشتغال بین بانوان و آقایان را کاهش دهد. این بخش قابلیت توسعه را داشته و به همین خاطر هست که دولت در سه سال اخیر اهتمام جدی به گسترش آن داشته است.
اقدامات دولت در سه سال اخیر
سهم اشتغالزایی خانگی تا قبل از سال 1400 چهار درصد بود که این رقم در حدود سه سال اخیر به 15 درصد رسیده است. 11 درصد بیشتر از دولت دوازدهم، اشتغال خانگی رشد کرده است.
انعطاف‌پذیری در انجام فعالیت‌های مختلف یکی از دلایلی است که باعث رشد مشاغل خانگی شده است.
مشاغل خانگی این بستر را فراهم می‌کند که با استفاده از خلاقیت و به‌کارگیری انواع مهارت‌ها و تخصص‌ها، با کمترین هزینه فرصت شغلی ایجاد شود. مشاغل خانگی اغلب موانع کمتری برای ورود دارند که شروع کارآفرینی را آسان‌تر می‌کند، بویژه در مناطقی که دسترسی به مشاغل رسمی ممکن است به دلایل متعدد محدود باشد.
اشتغال خانگی ممکن است عمیقاً با جوامع محلی مرتبط باشند و کالاها و خدماتی را ارائه دهند که نیازهای جامعه را برآورده می‌کند. این می‌تواند باعث شود که آثار رشد اقتصادی در لایه‌های مختلف جامعه نمایان شود؛ به همین دلیل است که رویکرد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در این دولت به مشاغل خانگی، حمایتی شده است. نشانی این رویکرد را می‌توان از ارائه تسهیلات و امکانات به مشاغل خانگی با اولویت زنان سرپرست خانوار و روستاییان یافت.
در حال حاضرمجوزهای مشاغل خانگی در مدت سه روز صادر می‌شود، در مجموع ۵۵۰ عنوان شغل خانگی تعریف شده که مجوز تمامی این مشاغل تنها در مدت سه روز صادر می‌شود، به منظور تسهیل روند اشتغالزایی و افزایش تولید، شرایط صدور آنی ۳۵۰ مجوز شغل خانگی در کشور فراهم شده است.
از این‌روست که دولت سیزدهم، برای تقویت رشد مشارکت در جامعه از طریق مشاغل خانگی، اقدامات مختلفی نظیر ارائه حمایت مالی، آموزش و مهارت‌افزایی، دسترسی به منابع، سیاست‌های حمایتی، ترویج فعالیت‌های دیجیتال و حمایت و مراقبت از کودک را در دستور کار قرار داده است.
از طرفی اشتغال خانگی می‌تواند فرصت‌های اشتغالزایی زیادی را برای آنها فراهم کند. با وجود اینکه سهم اشتغال مردان از بازار کار ایران، 5 برابر زنان است اما به نظر می‌رسد که اشتغال زنان در بخش خدمات در حال پیشی گرفتن از سهم مردان در این بخش از اقتصاد است. تمایل زنان به حضور در بخش خدمات را می‌توان به عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نسبت داد. مواردی نظیر بی‌ثباتی و ناامنی شغلی، هنجارهای تاریخی و فرهنگی، انعطاف‌پذیری و تعادل بین کار و زندگی، فرصت‌های تعامل بین فردی، نیاز اقتصادی و دسترسی، شهرنشینی و مهاجرت، سیاست و حمایت‌های دولتی، فرصت‌های کارآفرینی، پویایی جنسیتی، سیاست‌های حمایتی و محیط‌های کاری و شبکه‌سازی و مربیگری در این حوزه قرار دارند.
بــــرش
ایجاد زنجیره‌های ارزش محصولات مختلف در حوزه مشاغل خانگی
مطابق ماده ۲ قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، مشاغل خانگی شامل آن دسته از فعالیت‌هایی است که توسط عضو یا اعضای خانواده در فضای مسکونی در قالب یک طرح کسب‌وکار بدون مزاحمت و ایجاد اخلال در آرامش واحدهای مسکونی همجوار شکل می‌گیرد و منجر به تولید خدمت یا کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی می‌شود. پژوهش‌های مطالعاتی نشان می‌دهد که افزایش مشارکت اقتصادی، مزایای متعددی برای جامعه در پی خواهد داشت. افزایش تولید ناخالص داخلی، کاهش فقر، ارتقای سطح رفاه اجتماعی و توسعه پایدار از جمله این مزایا هستند. مروری بر برنامه‌های دولت درمورد مشاغل خانگی نشان‌دهنده نگاه رو به رشد توسعه مشاغل خانگی است که از سوی دولت در سطوح مختلف دنبال می‌شود. یکی از سیاست‌های دولت سیزدهم این بوده است که به سمت ایجاد زنجیره‌های ارزش محصولات مختلف در حوزه مشاغل خانگی سوق داده شود. دولت سیزدهم در حوزه توسعه و کارآفرینی، برنامه‌های مناسبی را برای ایجاد اشتغال به مرحله اجرا درآورده است و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این راستا همت بالایی در بحث اشتغال و کارآفرینی در دستور کار قرار داده است.