با وجود افزایش تاریخی گرما در ایران و جهان و رکوردهای جدید مصرف برق، با مدیریت وزارت نیرو خبری از خاموشی‌های گسترده نشد
گرمای جهانی رکورد زد شبکه برق ایران بدون جیره‌بندی
در حالی که مصرف برق در سال‌جاری نسبت به سال‌های 1399 و 1400 بیش از 10 هزار مگاوات افزایش یافته، اما برخلاف دولت گذشته، در سال‌جاری مردم با خاموشی‌های گسترده مواجه نیستند.
در سال‌های پایانی دولت دوازدهم به علت کمبود تولید برق، دولت مجبور به جیره‌بندی برق شد و جدول خاموشی برای سراسر کشور ابلاغ کرد که طی آن، هر محله هر روز به مدت چند ساعت دچار قطع برق می‌شدند.
علت آن بحران بی‌برقی، سیاست نادرست دولت گذشته بود که عزمی برای افزایش تولید برق نداشت. حتی رضا اردکانیان وزیر نیروی دولت دوازدهم اعتقاد داشت که نباید نیروگاه جدید ساخت و صرفه اقتصادی ندارد اما بعدها که کشور دچار کمبود برق شد، اشتباه بودن سیاست وی مشخص شد. دولت حسن روحانی کمترین میزان افزایش تولید برق را در بین همه دولت‌های پس از انقلاب به یادگار گذاشته است. در دولت سیزدهم سیاست وزارت نیرو کاملاً تفاوت کرد و از همان روز اول به دنبال افزایش تولید برق رفت. در نتیجه این سیاست، در سال اول دولت سیزدهم رکورد افزایش سالانه تولید برق شکسته شد. در مجموع 3 سال دولت سیزدهم حدود 10 هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه شد. این در حالی است که در تابستان سال‌جاری، بی‌سابقه‌ترین گرمای تاریخ در منطقه خاورمیانه حاکم شده و شبکه برق کشورهای عربی را دچار اختلال گسترده کرده است. اما شبکه برق ایران کاملاً پایدار است. البته اگر مردم صرفه‌جویی نکنند قطعاً در هفته جدید با مشکلاتی مواجه خواهند شد.
هفته پیش‌رو قله‌های جدیدی در حوزه مصرف برق به وجود می‌آید
وزیر نیرو با بیان اینکه در هفته پیش‌رو قله‌های جدیدی در مصرف برق ایجاد می‌شود، افزود: از عموم مشترکان درخواست می‌کنیم با صرفه‌جویی در مصرف برق فرزندان خود را در این صنعت برای تأمین برق پایدار و حداکثری برای بخش‌های مختلف یاری دهند.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، «علی‌اکبر محرابیان» در پایان جلسه فوق‌العاده خود با مدیران ارشد صنعت برق گفت: باتوجه به پیش‌بینی افزایش شدید دما در هفته پیش‌رو از صبح جمعه دو جلسه فوق‌العاده در ساختمان دیسپاچینگ ملی و شرکت توانیر به‌منظور پیگیری آخرین وضعیت تولید، انتقال و توزیع برق کشور و نیز وضعیت مصرف برق در بخش‌های مختلف برگزار شد.
وی اظهار داشت: متوسط رشد مصرف برق در سال‌های گذشته سالانه ۴ درصد بود و در سال‌جاری نیز بر همین اساس سه سناریوی افزایش ۳ درصدی، افزایش 4.5 درصدی و افزایش ۶ درصدی مصرف برق پیش‌بینی و براساس آن برنامه‌ریزی‌های لازم صورت پذیرفت.
وزیر نیرو اضافه کرد: با وجود این، بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال‌جاری میزان متوسط افزایش مصرف برق در کشور به ۸ درصد رسیده است و این میزان در شهر تهران نیز ۹ درصد است.
محرابیان با تأکید بر اینکه افزایش دما و در کنار آن افزایش تقاضای مصرف برق در کشور هم به واحد‌های نیروگاهی و هم به شبکه‌های انتقال توزیع فشار بسیار زیادی وارد می‌کند، گفت: در جلساتی که برگزار شد، آخرین پیگیری‌ها بابت آمادگی حداکثری واحد‌های تولید و استقرار گروه‌های واکنش سریع در نقاط حساس شبکه‌های انتقال و توزیع انجام و دستورات لازم در این خصوص صادر شد.
وی همچنین با انتقاد از تبلیغات گسترده صورت گرفته در خصوص سامانه‌های سرمایشی غیرمتناسب با اقلیم‌های مختلف در کشور بیان کرد: آخرین پیمایش‌های صورت گرفته نشان می‌دهد در سال‌جاری در مقایسه با سال گذشته میزان استفاده از کولرهای گازی در استان‌های شمال غرب کشور دو برابر شده است و این در حالی است که اساساً در این مناطق استفاده از این‌گونه وسایل سرمایشی ضرورتی ندارد.
وی در همین رابطه بیان کرد: در روز‌های گذشته به‌واسطه فشار سنگین وارده به واحد‌های نیروگاهی ۶ واحد با مشکل روبه‌رو شدند که به دنبال پیگیری‌ها ۲ واحد مشکل‌شان مرتفع شد و ۴ واحد دیگر نیز حداکثر تا صبح شنبه به شبکه بازمی‌گردند.
وزیر نیرو در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع مدیریت مصرف برق و نقش مؤثر آن در حفظ پایداری شبکه سراسری برق اشاره کرد و افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد عمده مشترکان بخش خانگی در چهارچوب الگو برق مصرف می‌کنند، اما گروه اندکی نیز هستند که مصارف به‌شدت بالایی دارند و لازم است این افراد نیز مصرف برق خود را در روز‌های گرم سال تا سطح الگو کاهش دهند.
محرابیان درخصوص وضعیت تأمین برق در هفته پیش‌رو نیز اظهار داشت: پیش‌بینی می‌کنیم در هفته پیش‌رو قله‌های جدیدی از تقاضای مصرف برق ایجاد شود و بر همین اساس از عموم هموطنان خواهشمندیم با صرفه‌جویی در مصرف برق فرزندان خود را در این صنعت برای تأمین حداکثری برق در بخش‌های مختلف یاری دهند.
ضرورت استفاده از ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر در جهت کاهش بار شبکه‌های توزیع برق
معاون هماهنگی توزیع توانیر با اشاره به تغییر الگوی استفاده از وسایل سرمایشی در کشور، استفاده از ظرفیت بالقوه انرژی‌های تجدیدپذیر را برای تأمین نیازهای حداقلی ساختمان‌های مسکونی و پایداری شبکه‌های توزیع ضروری خواند.
محسن ذبیحی افزود: هزینه نصب پنل‌های فتوولتاییک خورشیدی در منازل با توجه به نوع آن که از باطری ذخیره‌کننده برق استفاده شود یا خیر، می‌تواند از نیم درصد تا یک درصد از مجموع هزینه‌های ساختمان باشد که رقم بسیار ناچیزی است.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به گستردگی شبکه‌های توزیع برق و اینکه همواره در معرض اتفاقات و حوادث غیرمترقبه قرار دارند، می‌توان با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر وابسته به خود مردم از جمله پنل‌های خورشیدی نصب شده در منازل از تأمین حداقل‌های ضروری منازل به برق اطمینان حاصل کرد.
وی در ادامه با اشاره به امضای تفاهمنامه میان شرکت توانیر و سازمان نظام مهندسی ساختمان در جهت ظرفیت‌سازی استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در ساختمان‌ها، اظهار امیدواری کرد که با تشکیل کمیته‌های اجرایی و تدوین آیین‌نامه‌های اجرایی متناسب با شرایط اقلیمی، اجتماعی و اقتصادی مناطق مختلف کشور، اجرای آزمایشی این طرح بزودی در استان‌های مستعد و دارای ظرفیت آغاز شود.
معاون هماهنگی توزیع توانیر همچنین با اشاره به وابستگی ساختمان‌ها به برق از منظر تأمین انرژی ساختمان در مواقع بحرانی و محیط زیست تأکید کرد: اکنون میزان وابستگی به برق بسیار زیاد است و به همین دلیل ما در پی این هستیم تا مولدهای خورشیدی و اضطراری در ساختمان‌ها به کار گرفته شود.
تحمیل فشار سنگین به شبکه سراسری برق به دنبال پایداری افزایش دما
فصل گرم سال‌جاری از همان روز‌های آغازین با افزایش شدید دما و به دنبال آن افزایش بی‌سابقه مصرف برق در بخش‌های مختلف بویژه بخش خانگی همراه شد و بر همین اساس شبکه سراسری برق بشدت تحت فشار قرار گرفت، وضعیت قابل تأملی که چه به لحاظ گستردگی جغرافیایی و چه به لحاظ پایداری دما با سال‌های گذشته اصلاً قابل مقایسه نیست.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، روز چهارشنبه مورخ ۳ مرداد ماه برای ششمین بار رکورد تقاضای مصرف برق کشور شکست و نصاب جدید صنعت برق به میزان ٧٩ هزار و ١٨٩ مگاوات در ساعت ۱۴ و ۳۱ دقیقه به ثبت رسید که عدد بسیار بزرگی است.
برای اینکه بزرگی این عدد محسوس‌تر شود، بد نیست این میزان مصرف برق در ایران را با میزان مصرف برق در کشور ترکیه در بازه زمانی مشابه مقایسه کنیم.
ثبت تقاضای ۷۹ هزار و ۱۸۹ مگاواتی مصرف برق در سومین روز مرداد ماه سال‌جاری در ایران در حالی است که در همین روز اوج تقاضای مصرف برق در کشور ترکیه با جمعیت تقریباً برابر با ایران در ساعت ۱۵ به ۵۸ هزار و ۳۸۷ مگاوات رسید که بیش از ۲۰ هزار مگاوات نسبت به مصرف برق ایران کمتر است.
شکسته شدن پیاپی رکورد مصرف برق در فصل گرم سال‌جاری که به دنبال استقرار گنبد حرارتی در غرب آسیا با مرکزیت ایران در حال رخ دادن است، در حالی است که در سال‌های گذشته ایام اوج بار مصرف برق از زوایای مختلف همانند تعداد روز‌های شکسته شدن رکورد مصرف، گستردگی جغرافیایی افزایش تقاضا و نیز آغاز زودهنگام رکوردشکنی‌های پیاپی مصرف برق به هیچ عنوان با فصل گرم سال‌جاری قابل مقایسه نیست.
آمار و ارقام اوج مصرف برق در مرداد ماه سال‌های گذشته چگونه بود؟
به عنوان نمونه در مرداد ماه سال ۱۴۰۱ تنها یک بار رکورد مصرف برق با رسیدن به عدد ۶۹ هزار مگاوات شکست و در مرداد ماه سال گذشته نیز ۱۴ روز میزان تقاضای مصرف برق وارد کانال ۷۱ هزار مگاوات شد (پیک مصرف سال گذشته ۷۳ هزار و ۴۶۷ مگاوات بود که تکرار زیادی چندانی نداشت)، این در حالی است که در فصل جاری و در حالی که هنوز در روز‌های آغازین مردادماه قرار داریم، ۶ مرتبه حد نصاب جدید مصرف برق با رسیدن به عدد ٧٩ هزار و ١٨٩ مگاوات شکسته شده است.
افزون بر این در سال‌های گذشته افزایش شدید دما نسبت به سال‌جاری به مراتب از پایداری کمتری برخوردار بود و پس از دو الی سه روز افزایش دما، شاهد کاهش نسبی دما بودیم و این در حالی است که در فصل گرم سال‌جاری و دست‌کم از نیمه تیرماه تاکنون به صورت مستمر دمای هوا افزایشی بوده و همین مسأله در بالارفتن تقاضای مصرف برق بویژه در بخش خانگی بسیار مؤثر بوده است.
افزایش دمای 170 ایستگاه هواشناسی کشور به بالای 40 درجه
نکته دیگر اینکه براساس گزارش‌های سازمان هواشناسی در فصل گرم سال‌جاری پراکندگی جغرافیایی افزایش دما نیز با سال‌های گذشته قابل مقایسه نیست و در بیش از ۱۷۰ایستگاه هواشناسی کشور در استان‌های مختلف دمای بالای ۴۰ درجه به ثبت رسید که معنای دیگر این نکته نیز افزایش شدید تقاضای مصرف برق در پهنایی به وسعت کل جغرافیای ایران است، وضعیت عجیب و بی‌سابقه‌ای که بررسی‌ها نشان می‌دهد نسبت به میانگین بلندمدت افزایش دمای ۳ الی۶ درجه‌ای را برای اکثر نقاط کشور به همراه داشته است.
البته افزایش شدید دما و نقش آن در بالا رفتن تقاضای مصرف برق بویژه در بخش خانگی تنها مشکل و نگرانی این روز‌های صنعت برق کشور نیست و جالب است بدانید گرمای هوا در ابعاد مختلف اثرات به‌شدت مخربی بر راندمان و بازدهی تولید برق در واحد‌های نیروگاهی و نیز انتقال برق در شبکه‌های انتقال و توزیع دارد.
هر یک درجه افزایش دما 2300 مگاوات به شبکه فشار وارد می‌کند
به بیان دیگر با هر درجه افزایش دما میزان مصرف برق ۱۸۰۰ مگاوات افزایش و ۵۰۰ مگاوات ظرفیت تولید کاهش می‌یابد، همچنین افزایش دما فشار بسیار زیادی به شبکه انتقال وارد می‌کند و آمار قطعی‌های برق ناشی از حادثه را به‌شدت بالا می‌برد.
به اینها اضافه کنیم که در سال‌های اخیر تبلیغات گسترده درخصوص استفاده از سامانه‌های سرمایشی نامتناسب با اقلیم‌های مختلف مانند استفاده از کولرهای گازی در مناطق عادی و خشک به‌دلیل مصرف ۶ الی ۸ برابری کولرهای گازی نسبت به کولرهای آبی سبب شده است تا این سامانه‌های سرمایشی نقش بسیار زیادی در افزایش مصرف برق کشور داشته باشند و بار مصرف برق در بخش خانگی به شکل غیرقابل‌تصوری نسبت به سال گذشته افزایش یابد.
همه این موارد در حالی است که از آن‌سو محاسبات نشان می‌دهد همچنان در بخش‌های مختلف بویژه بخش خانگی امکان و ظرفیت بسیار بالایی برای کاهش مصرف برق وجود دارد و انتظار این است که در سایه همکاری مشترکان بخش خانگی شرایط مصرف در روز‌های آتی بهبود یافته و نسبت به هفته گذشته کاهشی شود.
این موضوع از آن جهت مورد تأکید قرار دارد که بدانیم در ایامی که پیامک‌های دعوت از مشترکان برای صرفه‌جویی در مصرف برق ارسال می‌شود، به‌طور میانگین ۱۰ الی ۱۵ درصد مصرف نقطه‌ای برق خانگی کاهش می‌یابد که نیاز است این کاهش مصرف از شرایط نقطه‌ای به کل ساعات اوج بار تعمیم یابد.
به دیگر سخن اگر تمامی مشترکان بخش خانگی در ساعات اوج بار مصرف (۱۲ ظهر الی ۱۸ و ۲۰ الی ۲۴) از وسایل غیرضرور برقی استفاده نکنند، کولرهای آبی را روی دور کند قرار دهند و نیز دمای آسایش را در کولرهای گازی رعایت کنند، بدون شک بخش قابل‌توجهی از فشار وارد به شبکه کاهش یافته و امکان تأمین حداکثری برق برای همه مشترکان فراهم می‌شود.
هموطنان مصرف برق را کاهش دهند
مدیرعامل شرکت توانیر گفت: افزایش بی‌سابقه دما در کشور علاوه بر افزایش مصرف برق، موجب فشار مضاعف به شبکه برق کشور شده است.
مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل شرکت توانیر با اشاره به اینکه میانگین دمای وزنی کشور در این روزها نسبت به مدت مشابه سال گذشته بین 1.5 تا ٢ درجه افزایش را نشان می‌دهد، گفت: این درحالی است که براساس گزارش‌های سازمان هواشناسی میانگین وزنی حداکثر درجه حرارت در ٦ سال اخیر 2/40 ثبت شده که بی‌سابقه است.
رجبی مشهدی با تأکید بر اینکه میزان تقاضای مصرف برق کشور تا کنون ٦ بار نصاب‌های قبلی را شکسته است، گفت: نصاب جدید صنعت برق به میزان ٧٩ هزار و ١٨٩ مگاوات روز سوم مرداد در زمان اوج مصرف ثبت شد که عدد بسیار بزرگی است.
سخنگوی صنعت برق افزود: شب قبل نیز نیاز مصرف شبانه نیز با عدد ٧٣ هزار و ٦٢ مگاوات شکسته شد.
رجبی مشهدی در پایان با بیان اینکه رشد مصرف برق در کشور به نزدیک ٩ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رسیده است گفت: همکاران عملیاتی ما برای تأمین برق پایدار هموطنان از جان خود مایه می‌گذارند، پس لازم است مردم نیز در مصرف برق مشارکت داشته و برای تداوم برق‌رسانی به مواردی چون تنظیم وسایل سرمایشی روی ٢٤ درجه و یا استفاده از دور کند کولرهای آبی که منجر به کاهش ٢٠ درصدی مصرف برق می‌شود توجه داشته باشند تا علاوه بر دریافت پاداش صرفه‌جویی از جوایز ارزشمند پویش با انرژی نیز بهره‌مند شوند.
تأثیر مستقیم اجرای مدیریت مصرف بخش اداری روی شبکه برق کشور در ساعت اوج بار
معاون هماهنگی توزیع توانیر گفت: با توجه به سهم حدود ٢ هزار مگاواتی بخش اداری از مجموع مصرف برق کشور، اجرای برنامه‌های مدیریت مصرف در این بخش با توجه به تأثیر مستقیم آن روی شبکه برق در ساعات اوج بار، بسیار حائزاهمیت است.
محسن ذبیحی با اشاره به اینکه حدود ٤٥٠٠ تا ٥ هزار مگاوات از مجموع برق مصرفی کشور به بخش‌های اداری و عمومی اختصاص دارد، اظهار داشت: به‌طور خاص اما مصرف بخش اداری حدود ٢ هزار مگاوات است که عمده آن در بخش سامانه‌های سرمایشی است، به همین علت هرگونه تغییر در ساعات کار یا مدیریت مصرف در این بخش، تأثیر مستقیمی در پایداری شبکه برق دارد، چرا که با تغییر ساعات اداری، سیستم سرمایشی از مدار خارج می‌شود و این دقیقاً همزمان با اوج گرفتن نیاز مصرف برق در بخش خانگی است.
ذبیحی، شبکه برق را مجموعه‌ای به‌هم‌پیوسته توصیف کرد که هرگونه کمک به تأمین برق و پایداری آن در یک بخش، آثار خود را در همه بخش‌های شبکه نشان می‌دهد و از این‌رو تغییر ساعات اداری یا مدیریت مصرف برق در این بخش تأثیر بسیار مثبتی بر کل شبکه به جای می‌گذارد و کمک می‌کند تا شیب زیادی که تقاضای مصرف در حوزه خانگی دارد، تا حدی با کاهش مصرف برق ادارات، جبران شود.
معاون هماهنگی توزیع توانیر در عین حال با توجه به مصوبه دولت مبنی بر الزام ادارات اشاره کرد و گفت: مصرف برق ادارات در ساعت کاری باید ٣٠ درصد و پس از پایان ساعت کاری ٦٠ درصد کاهش یابد.
ذبیحی همچنین کنترل دقیق مصرف بخش اداری و برخورد با ادارات و سازمان‌های متخلف را مورد تأکید قرار داد و با بیان اینکه بیشترین میزان همکاری در حدود ١٢٥٠ تا ١٣٠٠ مگاوات بوده که معادل مصرف برق چند استان است، افزود: پتانسیل‌های بسیار زیادی برای کاهش مصرف برق و بهینه‌سازی مصرف در بخش اداری وجود دارد.
عبور بدون مشکل از اوج مصرف آب کشور با برنامه‌ریزی‌های انجام شده
مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیر‌عامل آبفای کشور گفت: با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده بیشتر شهرهای کشور مقطع اوج مصرف را بدون مشکل سپری خواهند کرد.
ناصر اکبری در گفت‌و‌گو با پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، با بیان اینکه شرایط خشکسالی در دهه اخیر و بخصوص در دو سال گذشته شرایط را برای تأمین آب دشوار کرده است، گفت: رصد، پایش و پیگیری‌های مستمری که از سوی شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور برای شهرهای دچار تنش آبی صورت گرفته از بحرانی شدن موضوع آب جلوگیری کرده است.
مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیر‌عامل آبفای کشور با بیان اینکه در سال 1402 بیش از 580 پروژه و در سال‌جاری 610 پروژه برای شهرهایی که دچار تنش آبی بوده‌اند تعریف شد، ادامه داد: این پروژه‌ها با اولویت تأمین و انتقال آب شرب شهرها در دستور کار قرار گرفت.
اکبری با اشاره به اینکه در سال 1402 نزدیک به 16 استان کشور با تنش آبی مواجه بودند، اظهار کرد: از این بین استان‌های فارس، سیستان و بلوچستان، سمنان، کرمان، مشهد و تهران به دلیل شرایط خاص بارشی و ذخیره منابع آب شرب در اولویت اقدامات مرتبط با رفع تنش آبی قرار گرفتند که با برنامه‌ریزی‌های انجام شده و اجرای پروژه‌های رفع تنش از جمله افزایش ظرفیت تولید از طریق حفر چاه، اجرای خطوط انتقال، پهنه‌بندی مناطق و مدیریت فشار شبکه، از وقوع بحران در این استان‌ها جلوگیری شد.
وی با بیان اینکه نوبت‌بندی آب در هیچ شهری در دستور کار نیست، خاطرنشان کرد: امید است با تأمین اعتبارات مورد نیاز در زمان مناسب نسبت به اتمام پروژه‌های در دست اجرا و بهبود شرایط تنش آبی در استان‌های درگیر موضوع، بتوانیم از این شرایط تنش آبی عبور کنیم.