جهش تولید گندم در دولت سیزدهم
افزایش 4 میلیونی تولید، کاهش 60 درصدی واردات، افزایش 200 درصدی نرخ خرید تضمینی و افزایش 80 درصدی میزان خرید تضمینی گندم در دولت سیزدهم محقق شده است
امین محمودی
خبرنگار
در سال آخر دولت دوازدهم گندمکاران از تعیین غیرمنطقی نرخ خرید تضمینی این محصول بشدت گلایه‌مند بودند به طوری که با تعیین 5 هزار تومان برای هرکیلو گرم گندم شاهد آن بودیم که میزان خرید تضمینی گندم توسط دولت با کاهش محسوسی روبه‌رو شد و به 4 میلیون و 700 هزار تن رسید. از طرف دیگر تولید این کالای اساسی نیز با افت 5 میلیون تنی روبه‌رو شد و به 8 میلیون تن رسید که این امر نشأت گرفته از بی‌رغبتی کشاورزان به کشت گندم و رفتن به سمت تولید محصولات عمدتاً آب بر کشاورزی بود. همچنین در این سال شاهد آن بودیم که بخش زیادی از تولید گندم کشور به عراق و افغانستان قاچاق و بخش دیگری به عنوان خوراک دام مصرف شد این در حالی است که در این سال رکورد ارزبری گندم شکسته شد و 2 میلیارد و 500 میلیون دلار صرف واردات این کالای اساسی شد.
به همین دلیل با توجه به کمبود گندم در بازارهای جهانی و افزایش سرسام آور قیمت این محصول به تبع جنگ اوکراین و روسیه به نظر می رسد اگر یک سال دیگر دولت دوازدهم در راس کار قرار داشت باید بخش زیادی از ارز حاصل از صادرات محصولات مختلف به واردات گندم اختصاص می یافت. با این حال با روی کار آمدن دولت سیزدهم، وزارت جهاد کشاورزی خودکفایی در تولید بسیاری از محصولات کشاورزی و کالاهای اساسی ازجمله گندم را در دستور کار قرار داده است. بدین منظور در دو سال اخیر دولت سیزدهم و وزارت جهاد کشاورزی اقدامات زیادی را برای تحقق افزایش تولید گندم در دستور کار قرار دادند.
افزایش 200 درصدی نرخ خرید تضمینی گندم
وزارت جهاد کشاورزی در دولت سیزدهم چند کار اصلی را برای افزایش تولید محصولات اساسی بویژه گندم اجرایی کرد، در سال نخست نرخ خرید تضمینی گندم را بموقع در شهریور اعلام کرد و نرخ واقعی‌تری نسبت به سال‌های گذشته تعیین کرد به طوری که به قیمت جهانی نزدیک شد، این اقدام از یک سو کشاورزان را به کشت بیشتر این محصول ترغیب کرد و دوم اینکه مانع قاچاق این محصول استراتژیک به کشورهای همسایه شد.
در سال 1400 قیمت خرید تضمینی گندم 5 هزار تومان بود که با افزایش 130 درصدی در سال گذشته به 11 هزار و 500 تومان رسید، امسال نیز با توجه به اصلاحات صورت گرفته نرخ خرید تضمینی گندم به 15 هزار تومان رسید که رشدی 200 درصدی را نسبت به سال 1400 نشان می‌دهد.
کاهش 45 درصدی قیمت نهاده‌ها
اقدام دوم دولت کاهش قیمت کود شیمیایی بود که کشاورزان نسبت به قبل کود را راحت‌تر خریداری کردند، به گفته کارشناسان هر یک واحد کود که در محصول استفاده می‌شود 9 واحد به تولید اضافه می‌کند. بر اساس آمار وزارت جهاد کشاورزی، مصرف کود فسفاته و پتاسه توسط کشاورزان در سال‌های 99 و 1400 نسبت به سال 98 کاهش 80 درصدی یافته است.
اجرای کشت قراردادی
اقدام سوم دولت برنامه کشت قراردادی است که در سال گذشته کلید خورد و طی پنج سال آینده قرار است در 5.5 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی کشور اجرایی شود. به طوری که می‌توان گفت وزارت جهاد کشاورزی تاکنون اقدام به کشت قراردادی در بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله گندم کرده است که این امر بدون شک در سالیان آینده سبب خواهد شد کشورمان به خودکفایی در این محصول برسد. مفهوم ساده کشت قراردادی این است که کشاورز با سرمایه‌گذار بخش خصوصی قرارداد می‌‌بندد با این مضمون که در طول مراحل کشت همه نهاده‌ها و امکانات مورد نیاز کشاورز را تأمین کند و در قبال آن کشاورز نیز محصول خود را به قیمتی که توافق کرده‌اند بفروشد البته دولت هم در این مسیر حامی کشاورز است تا این قراردادها به نتیجه برسد. این طرح به صورت پایلوت در استان‌های خوزستان، کرمانشاه، فارس، گلستان، خراسان شمالی، هرمزگان، بوشهر، جنوب کرمان و سیستان و بلوچستان اجرا شد.
رشد قابل توجه خرید تضمینی گندم توسط دولت
طبق آخرین آمارهای منتشر شده در سال گذشته 7 میلیون و 500 هزار تومان گندم از گندمکاران خریداری شده است که با توجه به خرید 4 میلیون و 700 هزار تن دولت قبل در سال 1400 می‌توان گفت میزان خرید تضمینی این کالای اساسی با رشد 60 درصدی یا 2 میلیون و 700 هزار تن افزایش همراه بود. در سال‌جاری نیز پیش‌بینی حاکی از آن است که خرید تضمینی گندم به 8 میلیون و 500 هزار تن برسد که نسبت به سال آخر دولت دوازدهم رشدی 80 درصدی را نشان می‌دهد. با این حال دیروز شرکت بازرگانی دولتی اعلام کرد از ابتدای سال تا روز گذشته، ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تُن گندم از کشاورزان کشور خریداری شده است که این میزان نسبت به بازه زمانی سال گذشته، ۷۷۰ هزار تُن معادل ۲۶ درصد افزایش داشته است. به طوری که سهم استان خوزستان از گندم‌های خریداری شده، یک میلیون و ۶۹۸ هزار تُن (۴۶ درصد)، استان فارس ۴۷۵ هزار تُن (۱۳ درصد) و استان گلستان ۳۸۹ هزار تُن (۱۰ و نیم درصد) بوده و در مقابل، به ترتیب استان‌های ایلام بیش از ۵ و نیم برابر، کرمانشاه بیش از ۳ برابر، کهگیلویه و بویراحمد حدود دو و نیم برابر و سیستان‌وبلوچستان بیش از دو برابر، نسبت به سال گذشته رشد خرید گندم داشته‌اند.
برای این میزان خرید 25 هزار و ۵۸۲ میلیارد تومان، معادل ۴۶ درصد از پول خرید تضمینی گندم به کشاورزان پرداخت شده و پرداخت مابقی مطالبات کشاورزان نیز در دستور کار قرار دارد.
آخرین وضعیت تولید گندم در کشور
میزان تولید گندم در سال آخر دولت دوازدهم 8 میلیون تن بود که با توجه به حمایت دولت سیزدهم در سال گذشته این میزان به 11 میلیون و 500 هزار تن و در سال‌جاری پیش‌بینی شده به 12 میلیون و 500 هزار تن برسد.